Σύμφωνα με τον Goleman (1995), η συναισθηματική νοημοσύνη περιλαμβάνει την αναγνώριση συναισθημάτων, τον έλεγχο τον παρορμήσεων και του άγχους, την αισιοδοξία και ηρεμία σε κρίσιμες περιπτώσεις, την ενσυναίσθηση και την αυτοπαρακίνηση με σκοπό την επίτευξη στόχων.
Σύμφωνα με έρευνες έχει αποδειχθεί ότι η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να αναπτύσσεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής, δέχεται θετική επίδραση από τις διάφορες εμπειρίες, είναι συνυφασμένη με την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των ανθρώπων και από την καλλιέργειά της επηρεάζεται η ομαλή ένταξη και προσαρμογή στον κοινωνικό κόσμο.
Αποτελεί ένα βασικό προσόν του σύγχρονου ανθρώπου στην καθημερινή ζωή αλλά και στην εργασία. Στην σύγχρονη εποχή, όπου το τοπίο του επιχειρηματικού κόσμου μεταβάλλεται συνεχώς, ένας εργαζόμενος ανεξάρτητα από την θέση στην οποία απασχολείται, θα πρέπει να διαθέτει αυτογνωσία, αυτοπεποίθηση, ενσυναίσθηση και κοινωνική επίγνωση. Να διαθέτει, δηλαδή, μια ευρεία γκάμα ικανοτήτων συναισθηματικής νοημοσύνης προκειμένου να είναι ικανός να συμβάλλει ως φορεάς δημιουργικότητας και να είναι κομμάτι της επιτυχίας του οργανισμού στον οποίο εργάζεται.
Τα κριτήρια με τα οποία είναι δυνατόν να κατακτηθεί μια θέση εργασίας σχετίζονται ελάχιστα με όσα μας έμαθαν στο σχολείο και με τις ακαδημαϊκές γνώσεις. Ο νέος εργαζόμενος πρέπει να είναι ενθουσιώδης, να προσαρμόζεται εύκολα στις συχνές αλλαγές και στις δύσκολες καταστάσεις, να πείθει και να ξεχωρίζει. Η έλλειψη συναισθηματικής νοημοσύνης μπορεί να είναι ο λόγος ένας εργαζόμενος να μην πάρει μια δουλειά ή να μην μπορεί να διατηρήσει την ήδη υπάρχουσα. Επίσης, έχει αποδειχθεί ότι οι συναισθηματικά ευφυείς εργαζόμενοι έχουν περισσότερες δυνατότητες ανέλιξης σε ιεραρχία μέσα σε μια εταιρεία, αποδοχής περισσότερων και πιο πολύπλοκων καθηκόντων και παράλληλα έχουν περισσότερες πιθανότητες να αυξηθεί η παραγωγικότητα και ο μισθός τους.
Η συναισθηματική ικανότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική και για την ηγεσία αφού ηγέτες χωρίς συναισθηματικές ικανότητες θα οδηγηθούν σε εντάσεις, επιθετικότητα, λανθασμένες αποφάσεις ή αδιαφορία προς τους συνεργάτες τους. Η συναισθηματική ικανότητα του ηγέτη μπορεί να μετρηθεί αναφορικά με το κέρδος ή την απώλεια που έχει ο οργανισμός σε σχέση με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των ατόμων, των οποίων προΐσταται (Goleman, 2011).
Το κάθε μέλος συνεισφέρει στο γενικό επίπεδο της συναισθηματικής νοημοσύνης αλλά ο ηγέτης εξακολουθεί να κρατά τον πρώτο ρόλο. Τα συναισθήματα είναι μεταδοτικά, οπότε είναι φυσικό όλοι να παρατηρούν με προσοχή τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα του ηγέτης τους, που λόγω του κύρους και του σεβασμού που κατέχει η θέση του έχει τη δύναμη να επηρεάσει την συναισθηματική κατάσταση των εργαζομένων.
Λόγω, λοιπόν, της σημαντικότητας της συναισθηματικής νοημοσύνης στην εργασία, ο Daniel Goleman ανέπτυξε κάποιες οδηγίες εκπαίδευσης της:
- Αξιολόγηση εργασίας: για να καταφέρει ένα άτομο να επιβιώσει σε μια θέση, πρέπει να υφίσταται εκπαίδευση ανάλογη των ικανοτήτων του.
- Αξιολόγηση του ατόμου: αξιολογώντας το άτομο όσον αφορά τις δεξιότητες αλλά και τα χαρακτηριστικά του που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, ανακαλύπτουμε ποιες ανάγκες του χρειάζονται βελτίωση.
- Σωστός χειρισμός σχετικά με την αξιολόγηση: η ενημέρωση των δεξιοτήτων αλλά και των χαρακτηριστικών που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση χρήζει προσοχής, αφού το άτομο είναι συναισθηματικά φορτισμένο.
- Αξιολόγηση ετοιμότητας: εκπαίδευση πρέπει να υφίσταται σε άτομα τα οποία είναι έτοιμα να την δεχτούν, το αντίθετο απλά δεν έχει νόημα.
- Δημιουργία κινήτρων: όταν ο εργαζόμενος συνειδητοποιήσει ότι οι δεξιότητες του είναι σημαντικές για τη δουλειά του, τότε αυτές γίνονται κίνητρο για την υλοποίηση του στόχου τους. Η εκπαίδευση δεν θα είχε αποτέλεσμα αν δεν δοθούν κίνητρα στους εργαζόμενους.
- Αυτοδιοίκηση της αλλαγής: οι διοργανωτές πρέπει να προσαρμόζουν το πρόγραμμα μάθησης στις ανάγκες, στο μορφωτικό επίπεδο των εργαζομένων, στις συνθήκες τις επιχείρησης καθώς και στα κίνητρα που τους δίνουν ώστε το πρόγραμμα να έχει καλύτερο αποτέλεσμα.
- Εστίαση σε σαφής, εφικτούς στόχους: οι εργαζόμενοι θα πρέπει να ενημερώνονται με σαφήνεια για το τι είναι κάθε ικανότητα, να γίνεται ανάλυση της και να προσδιορίζεται ο τρόπος βελτίωσης της, το αντίθετο μπορεί να επιφέρει αποτυχία.
- Πρόληψη της υποτροπής: Ο εκπαιδευτής πρέπει να κάνει τον εργαζόμενο να δει τα λάθη του παρελθόντος σαν μαθήματα, τα οποία δεν θα επαναλάβει την επόμενη φορά.
- Παροχή ανατροφοδότησης: η ανατροφοδότηση ευνοεί την έννοια της αλλαγής, η έλλειψη της μπορεί να εμφανίσει δυσχέρεια στην εκπαίδευση, ενώ η ύπαρξη της μπορεί να βοηθήσει στην επίτευξη των στόχων.
- Ενθάρρυνση της εξάσκησης: απαιτείται συνεχής εξάσκηση και ενσωμάτωση των ικανοτήτων συναισθηματικής νοημοσύνης για την βελτίωση της προόδου του μαθησιακού προγράμματος και της αλλαγής.
- Φροντίδα για υποστήριξη: πιο σημαντική υποστήριξη μπορεί να έχουν οι άνθρωποι από εκείνους που έχουν την ίδια επιθυμία για αλλαγή.
- Προσφορά προτύπων: οι εργαζόμενοι μπορούν να εμπνέονται από άτομα που ήδη έχουν δημιουργήσει επιτεύγματα, διαθέτουν κύρος και έχουν κατακτήσει την αλλαγή.
- Ενίσχυση της αλλαγής: μέσα από το πρόγραμμα μάθησης θα πρέπει να ενθαρρύνονται οι εργαζόμενοι ώστε να αισθάνονται περήφανοι για την προσπάθεια που κάνουν για αλλαγή.
- Αξιολόγηση: η αξιολόγηση όλου του προγράμματος και των αποτελεσμάτων του γίνεται με σκοπό να διερευνηθούν αν τα αποτελέσματα θα έχουν διάρκεια στο χρόνο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ:
- Goleman, D.(1998). H συναισθηματική νοημοσύνη, Αθήνα: Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
- Goleman, D.(2011). H συναισθηματική νοημοσύνη στο χώρο εργασίας, Αθήνα: Εκδόσεις: Πεδίο
- Rapisarda, B. A. (2002). The impact of emotional intelligence on work team cohesiveness and performance. International Journal of Organizational Α
- Rosete, E. and Ciarrochi, F. (2005), Emotional intelligence and its relationship to workplace performance outcomes of leadership effectiveness, Leadership & Organization Development Journal.
- Salovey, P. and Grewal, D. (2005). The Science Of Emotional Intelligence.