Ψάχνω να βρω έναν/μια ψυχολόγο. Πώς μπορώ να ενημερωθώ; Ευχαριστώ.
Από την: Στέλλα
Αγαπημένη μου Στέλλα,
αρχικά θα θέλαμε να σε ευχαριστήσουμε που μας εμπιστεύτηκες και να σε συγχαρώ για την επιλογή σου να ενημερωθείς από τα κατάλληλα πρόσωπα μιας κι αυτό είναι το πρώτο βήμα και σημαντικότερο, στο ξεκίνημα αναζήτησης ενός ψυχολόγου. Καλή αρχή. Το ερώτημα για την πρώτη επίσκεψη σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας ανοίγει μια μεγάλη συζήτηση με πολλές παραμέτρους και σίγουρα απασχολεί πολύ κόσμο. Γι’ αυτόν τον λόγο, θα προσπαθήσω να σε κατατοπίσω και να καλύψω τα βασικά ερωτήματα όσο πιο συνοπτικά και ξεκάθαρα μπορώ.
Η απόφαση να επισκεφθείς έναν ειδικό ψυχικής υγείας είναι μια πολύ υγιής απόφαση κι η απόσταση μέχρι την υλοποίησή της δεν είναι μεγάλη αλλά είναι πολύ σημαντική και πρέπει να αξιολογήσεις ορισμένα πράγματα. Ένα από αυτά είναι η διάκριση του ψυχολόγου από τον ψυχοθεραπευτή, του ψυχαναλυτή από τον ψυχίατρο.
Ένας ψυχολόγος είναι στην ουσία ένας κοινωνικός επιστήμονας, ο οποίος ασκεί την επιστήμη του στο πεδίο της εμπειρικής κι εφαρμοσμένης έρευνας. Στην Ελλάδα συνήθως όταν λέμε ότι θέλουμε να δούμε έναν ψυχολόγο στις περισσότερες περιπτώσεις εννοούμε ψυχοθεραπευτή. Η διαφορά τους είναι πως ένας ψυχοθεραπευτής είναι ένας ψυχολόγος που έχει εκπαιδευτεί και ειδικευτεί σε κάποια προσέγγιση Ψυχοθεραπείας, π.χ Γνωσιακή – Συμπεριφορική θεραπεία (γνωστή ως CBT), Συστημική Ψυχοθεραπεία, Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεία, Αφηγηματική θεραπεία, θεραπεία Gestalt, Δραματοθεραπεία κλπ. Υπάρχουν πολλά είδη θεραπείας που θα αναλύσουμε παρακάτω για να επιλέξει κάποιος αυτό που του ταιριάζει περισσότερο.
Η Ψυχανάλυση βρίσκεται κάτω από την ομπρέλα της ψυχοθεραπείας, όμως δε σημαίνει πως κάθε ψυχοθεραπεία είναι ψυχανάλυση. Πρόκειται για μια αναλυτική θεραπεία, κατά την οποία ο θεραπευόμενος με τον θεραπευτή δεν έχουν οπτική επαφή. Ο πρώτος είναι ξαπλωµένος αναπαυτικά σε ντιβάνι και δουλεύει με ελεύθερους συνειρμούς, χωρίς ν’ αποσπάται η προσοχή του από την οπτική επαφή µε τον αναλυτή, που κάθεται συνήθως πίσω από το ντιβάνι. Οι συνεδρίες είναι συχνότερες από μία φορά τη βδομάδα και εστιάζουν στην επίλυση εσωτερικών συγκρούσεων και τραυμάτων κατά τη παιδική ηλικία, προκειμένου να θεραπευτεί μια νευρωτική ή γενικότερα μια αγχωτική συμπεριφορά στο παρόν.
Ο ψυχίατρος είναι γιατρός κι είναι εκείνος που μπορεί να κάνει τις διαγνώσεις ψυχικής ασθένειας και αυτός που συνταγογραφεί φαρμακευτικές αγωγές. Συχνά (και ιδανικά) ένας ψυχίατρος έχει ακολουθήσει κάποια προσέγγιση θεραπείας.
Και αφού κάναμε τη διάκριση των “τεσσάρων Ψ”, ας δούμε πώς μπορεί κάποιος να επισκεφτεί έναν ψυχοθεραπευτή. Οι τρόποι είναι αρκετοί, το βασικότερο όμως είναι να επιλέξεις έναν επαγγελματία υγείας πιστοποιημένο, με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και καταρτισμένο θεωρητικά και πρακτικά σε κάποια προσέγγιση ψυχοθεραπείας. Όταν θα έχεις καταλήξει σε κάποιον/-α, μη διστάσεις να τον/την ρωτήσεις και να ζητήσεις να δεις τα πιστοποιητικά του.
Κάθε θεραπευτής είναι μέλος της ένωσης της προσέγγισης στην οποία έχει εκπαιδευτεί. Αυτό σημαίνει πως υπάρχουν λίστες με τα πιστοποιημένα μέλη της κάθε κατεύθυνσης όπως π.χ ένας συστημικός θεραπευτής ανήκει στην ΕΛΕΣΥΘ, ένας συμπεριφορικός στο ΙΕΘΣ, ένας θεραπευτής Gestalt ανήκει στο HAGT. Ο πιο διαδεδομένος τρόπος να βρεις έναν θεραπευτή είναι από στόμα σε στόμα, από συστάσεις φίλων και γνωστών αλλά και μέσα από παραπομπές από Κέντρα Ψυχικής Υγείας σε κάθε περιοχή, είτε δημόσια είτε ιδιωτικά. Σε ορισμένα κέντρα ψυχολογικής υποστήριξης, συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας οι συμβουλευόμενοι περνάνε από συνέντευξη μέχρι να καταλήξουν ποιο είδος θεραπείας θα ακολουθήσουν και με ποιον ειδικό θα συνεργαστούν.
Υπάρχουν πολλά είδη θεραπείας που αξίζει να γνωρίζει ένας υποψήφιος θεραπευόμενος. Ενδεικτικά, θα σου μιλήσω για τα πιο διαδεδομένα. Αυτό δε σημαίνει πως δεν υπάρχουν άλλα είδη θεραπείας εξίσου αξιόλογα και αποτελεσματικά. Πολλές από τις κατευθύνσεις είναι συνθετικές, δηλαδή χρησιμοποιούν τεχνικές από διάφορες προσεγγίσεις, ανάλογα το αίτημα του συμβουλευόμενου. Έπειτα, οι περισσότερες (αν όχι όλες) προσεγγίσεις έχουν ως θεμέλιους λίθους κοινά βασικά χαρακτηριστικά όπως η εμπιστευτικότητα, το απόρρητο, η ουσιαστική θεραπευτική σχέση και η ενσυναίσθηση του θεραπευτή. Επομένως, όποια κι αν είναι η επιλογή σου, σίγουρα θα νοιώσεις ασφάλεια και εμπιστοσύνη μέσα στο πλαίσιο της θεραπείας σου.
Μια διαδεδομένη και βασική προσέγγιση είναι η Προσωποκεντρική θεραπεία, η οποία είναι μη κατευθυντική. Βασίζεται στην αυθεντική θεραπευτική σχέση μεταξύ συμβουλευόμενου και θεραπευτή και εστιάζει στην αφήγηση και την εικόνα που έχει το άτομο για τον εαυτό του αλλά και στο πώς την έχει οικοδομήσει. Εστιάζει στο εδώ και τώρα.
Η θεραπεία Gestalt έχει ως βασικό στόχο να αποκτήσει το άτομο επίγνωση του τι βιώνει και πράττει. Δίνει μεγάλη σημασία στο γνωστικό σύστημα και τις αναπαραστάσεις που έχει το άτομο για την πραγματικότητα και τον εαυτό του. Εστιάζει στην σταδιακή αποδόμηση αρνητικών/δυσλειτουργικών γνωστικών μοτίβων που στέκονται εμπόδιο στην λειτουργικότητα του ατόμου.
Η Συστημική Ψυχοθεραπεία βλέπει το άτομο ως μέλος ευρύτερων συστημάτων (οικογένεια, κοινωνία). Εντάσσει, αξιολογεί και συσχετίζει τη συμπεριφορά του στα πλαίσια του συστήματος. Εστιάζει σε δυσλειτουργικές συμπεριφορές που αφορούν στον κώδικα επικοινωνίας όλου του συστήματος (οικογένεια, εργασία, κοινωνία, ομάδα). Η μη παραγωγική συμπεριφορά ενός ατόμου στο σύστημα επηρεάζει αναπόφευκτα κάθε μέλος ξεχωριστά. Η συντήρηση ή η αποδόμηση μιας κατάστασης επηρεάζει ολόκληρο το σύστημα. Είναι σχεσιακό μοντέλο και δουλεύει πολύ τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια. Η Συστημική θεραπεία είναι γνωστή και ως Οικογενειακή Θεραπεία (μπορεί να γίνει με όλα τα μέλη μιας οικογένειας, κάποια από τα μέλη ή ατομικά) και λειτουργεί ιδανικά στη θεραπεία ζεύγους και στην ομαδική θεραπεία.
Η Γνωσιακή και συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία (CBT) εστιάζει στο παρόν και στο μέλλον. Επικεντρώνεται τόσο στις σκέψεις, όσο και στις συμπεριφορές. Οι γνωσιακές τεχνικές αποσκοπούν περισσότερο στην αποδόμηση των δυσλειτουργικών σκέψεων και πεποιθήσεων ενώ οι συμπεριφoρικές τεχνικές στη διαχείριση της συμπεριφοράς αποφυγής ορισμένων καταστάσεων. Έχει πιο ψυχοεκπαιδευτικό χαρακτήρα κι είναι βραχύχρονη θεραπεία.
Εκτός από τις πιο εδραιωμένες μορφές θεραπείες, προσωπικά εκτιμώ και τις πιο βιωματικές, όπως το ψυχόδραμα ή τη δραματοθεραπεία, αλλά και τη συστημική αναπαράσταση, που έχει ως βάση την εκδραμάτιση εμπειριών ζωής (επώδυνων ή και ευχάριστων), συναισθημάτων και φαντασίας. Άλλα είδη είναι η μουσικοθεραπεία, η χοροθεραπεία, η αφηγηματική ψυχοθεραπεία, το art- therapy (εικαστική ψυχοθεραπεία), που έχουν σκοπό τη θεραπεία μέσα από τη βιωματική εμπειρία και συνήθως διεξάγεται σε ομάδα. Ίσως να μην είναι η πρώτη επιλογή που θα σου πρότεινα, όμως σίγουρα η θεραπεία μέσω της τέχνης μπορεί να λειτουργήσει τόσο συμπληρωματικά όσο και αποκλειστικά, και είναι πολύ αποτελεσματική, συγκινησιακή και βαθιά θεραπευτική.
Αγαπημένη Στέλλα, όποια κι αν είναι η επιλογή σου να θυμάσαι πως η σχέση που θα αναπτύξεις με τον άνθρωπο που θα έχεις απέναντί σου είναι το ουσιαστικότερο κομμάτι της θεραπείας σου. Δεν είναι ένας δρόμος εύκολος, όμως είναι σίγουρα μαγικός. Θέλει υπομονή, επιμονή και δέσμευση, όπως κάθε αυτογνωστική διαδικασία. Να είσαι σίγουρη πως όσο του δίνεις τόσο θα σου δίνει, βραχυπρόθεσμα και σίγουρα πάντως μακροπρόθεσμα.
Σε αυτόν τον σύνδεσμο https://psychoedu.gr/psypodcast-epeisodio-ena/ θα βρεις το podcast από δύο Ψυχολόγους της ομάδας μας, Ηλιάννα Πεσσάρη και Αλεξάνδρα Ριζεάκου οι οποίες απαντάνε βασικά ερωτήματα γύρω από την επίσκεψή μας σε ειδικό ψυχικής υγείας. Ελπίζω να βρεις αυτό που σου ταιριάζει καλύτερα.
Σου ευχόμαστε από ψυχής τα καλύτερα στον δρόμο σου. Καλή αρχή!