Η έννοια της Ψυχικής Υγείας δεν είναι εύκολο να oρισθεί με σαφήνεια. Γενικά, η Υγεία κάποτε οριζόταν ως η απουσία κάποιας ασθένειας ή νόσου, μέχρι το 1946. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει αναγνωρίσει την σπουδαιότητα της ψυχικής υγείας και αυτό αντικατοπτρίζεται στον ορισμό της υγείας που υπάρχει στο καταστατικό του, και ο οποίος αναφέρει ότι η Υγεία αποτελεί «μια πλήρη κατάσταση σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία κάποιας ασθένειας ή αναπηρίας».
Επίσης ο ΠΟΥ, το 1948, προσδιόρισε την Ψυχική Υγεία ως «μια κατάσταση συναισθηματικής ευεξίας στην οποία το άτομο συνειδητοποιεί τις δικές του ικανότητες, μπορεί να αντιμετωπίσει τα καθημερινά άγχη της ζωής, να ζει και να εργάζεται παραγωγικά και με άνεση και είναι σε θέση να συνεισφέρει στην κοινότητα του».
Ενώ στην σωματική υγεία η διάγνωση συνοδεύεται από εξετάσεις, στην Ψυχική Υγεία δεν υπάρχει σαφής εργαστηριακή εξέταση. Για την αξιολόγηση της ψυχικής υγείας, έχουν αναφερθεί τα εξής κριτήρια:
- το στατιστικό κριτήριο ή κριτήριο μέσης συμπεριφοράς (με βάση αυτό το κριτήριο,
εννοείται η συμπεριφορά του μέσου ανθρώπου) - το κλινικό κριτήριο ή αλλιώς το κριτήριο της απουσίας ψυχικής νόσου (με βάση αυτό το
κριτήριο, ψυχικά υγιής χαρακτηρίζεται το άτομο, του οποίου η συμπεριφορά του δεν εμπίπτει
στο πλαίσιο κάποιας καθιερωμένης ψυχικής νόσου) - το κριτήριο της υποκειμενικής δυσφορίας (όταν το άτομο υιοθετεί μια παθολογική
συμπεριφορά η οποία αποτελεί πηγή δυσφορίας για αυτόν) - το κριτήριο της κοινωνικής αποδοχής ή αλλιώς της κοινωνικής συμπεριφοράς
- το κριτήριο της άριστης λειτουργικότητας (το άτομο που εξασφαλίζει σε όλες τις
δραστηριότητες, που καλείται να αναλάβει, άριστη λειτουργικότητα) - το αναπτυξιακό κριτήριο (το άτομο διέρχεται ομαλά όλα τα στάδια ανάπτυξης και
ωρίμανσης της προσωπικότητάς του: βρεφική, νηπιακή, προσχολική, σχολική, πρώιμης
ηλικίας, μέσης ηλικίας και όψιμης ηλικίας).
Τα κριτήρια αυτά δεν είναι απόλυτα. Η ψυχική υγεία μπορεί να καθοριστεί με βάση τα ατομικά χαρακτηρίστηκα του συνολικού τρόπου ζωής του ανθρώπου. Αυτά είναι τα εξής:
- Ώριμη φιλοσοφική θεώρηση της ζωής-επίγνωση του σκοπού της ζωής
- Θετική και δυναμική βιοψυχοκοινωνική και ηθική ευεξία
- Επαρκής διαπροσωπικές σχέσεις
- Ικανότητα για προσφορά αγάπης και εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τους γύρω του.
- Ικανότητα χειρισμού των ψυχολογικών πιέσεων και κρίσεων στην καθημερινή ζωή, με
αποτέλεσμα την ισχυροποίηση των εσωτερικών δυνάμεων. - Δυνατότητα προσαρμογής στην ζωή και δημιουργία αρμονίας μεταξύ εσωτερικών και
εξωτερικών απαιτήσεων.
