Γράφει η Μάρθα Πολυζωίδη, Eκπαιδευόμενη Ψυχοθεραπεύτρια
Τι είναι η Προσωποκεντρική Θεραπεία;
H προσωποκεντρική προσέγγιση αναπτύχθηκε από τον Rogers και τους συνεργάτες του µετά τη δεκαετία του ‘40 (Merry, 1994). Αφετηρία της προσέγγισης είναι η πεποίθηση πως ο άνθρωπος έχει το εγγενές δυναμικό να κατανοεί τον εαυτό του και να λύνει τα όποια του προβλήματα χωρίς την άμεση παρέμβαση του θεραπευτή (ή του σημαντικού Άλλου) (Μπρούζος, 2004). Έτσι, η προσωποκεντρική θεραπεία δίνει έμφαση στον άνθρωπο καθ’ αυτό και στο πως ο ίδιος αντιλαμβάνεται τον εαυτό του, τα συναισθήματά του αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον που τον πλαισιώνει.
Ποιες είναι οι αρχές της Προσωποκεντρικής Θεραπείας & πως αυτές εφαρμόζονται;
Ο Rogers έφτασε να πιστεύει ότι μεταβλητή καθοριστική για τη θεραπεία είναι ο θεραπευτικό κλίμα. Παρακάτω παρουσιάζονται οι έξι αναγκαίες και ικανές συνθήκες.
Δύο άτομά βρίσκονται σε επαφή
Με τον όρο «επαφή» ο Rogers (1957) αναφέρεται στην ελάχιστη ή µμικρότερη εμπειρία που θα μπορούσε να οδηγήσει στη θεραπευτική σχέση. Αναζητά τον τρόπο µε τον οποίο ο θεραπευτής θα γίνεται αντιληπτός από τον πελάτη σαν ένα άτομο έμπιστο, ανεξάρτητο από εκείνον και συγκροτημένο.
Ασυμφωνία του πελάτη
Ο Rogers ονομάζει ασυμφωνία την κάθε κατάσταση, κατά την οποία δεν επιτυγχάνεται η ένταξη μίας εμπειρίας στην αυτοαντίληψη δηλαδή τον απασχολούν θέματα και βιώματα που αντιπαρέρχονται με την αυτοαντίληψη του και αυτό τον φέρνει σε μια κατάσταση άγχους και έντασης. Ο κάθε άνθρωπος έχει μια εικόνα για τον εαυτό του στην οποία δεν θέλει να εντάξει όλες τις εμπειρίες του. ‘Αρα, όταν ο πελάτης δεν έχει συνειδητοποιήσει την ασυμφωνία μεταξύ εμπειρίας και εαυτού, είναι ευάλωτος. Ο πελάτης είναι σε θέση να δεχτεί βοήθεια μόνο όταν αρχίζει να αντιλαμβάνεται πως βρίσκεται σε κάποια ένταση. Η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως επιθυμία για αλλαγή, δηλαδή οτι ο πελάτης βρίσκεται στο σημείο που αναζητά ψυχολογική στήριξη. Συνήθως ο πελάτης όταν βρίσκεται σε αυτή την ψυχολογική σύγχυση θέλει να ξεκινήσει την διαδικασία της θεραπείας.
Αυθεντικότητα
Ο θεραπευτής παραμερίζει την ταυτότητα του «ειδικού» µη έχοντας την ανάγκη να επιβάλλει στον πελάτη την δική του άποψη για εκείνον ή τα ζητήματά του. Αντιθέτως, ως σταθερός «διευκολυντής» που τον ακούει και τον αφουγκράζεται σε βάθος τον βοηθά να βρει ο ίδιος την πορεία µέσω της οποία θα διευρυνθεί και θα κατακτήσει το βάθος της «επίγνωσης» (Merry, 1994). Με άλλα λόγια, ο θεραπευτής είναι σε επαφή µε τον εσωτερικό του κόσμο και δεν διαχωρίζεται από τα συναισθήματα, τις σκέψεις.
Άνευ όρων αποδοχή
Στη θεραπευτική σχέση, όταν ο θεραπευτής «συλλαμβάνει» τον εαυτό του να βιώνει θερμή αποδοχή της εμπειρίας του πελάτη, ως ένα ειλικρινές κοµµάτι του εαυτού του και του δικού του βιώματος, τότε βιώνει την άνευ όρων αποδοχή (Rogers, 1957). Η άνευ όρων και όχι άνευ ορίων αποδοχή, υπογραμμίζει το δικαίωμα του θεραπευόμενου να υπάρχει ως ένα ξεχωριστό άτομο µε τα δικά του συναισθήματα και την δική του οπτική στις εμπειρίες που διανύει.
Ενσυναίσθηση
Κατά τον Rogers συγκεκριμένα, περιγράφεται ως η αντιληπτική ικανότητα ενός ατόμου απέναντι στο «εσωτερικό πλαίσιο αναφοράς κάποιου άλλου µε ακρίβεια και µε τα συναισθηματικά στοιχεία και νοήματα που ενυπάρχουν σε αυτό. Σαν να ήταν εκείνο το άλλο άτομο, χωρίς ποτέ όμως να χάνει την ‘σαν να’ συνθήκη» (Rogers, 1957)
Ισότιμη σχέση
Η σχέση πελάτη-θεραπευτή είναι ισότιμη, η ποιότητα αυτής της σχέσης, είναι αναπόσπαστο κόμματι της διαδικασίας της αλλαγής. Ο θεραπευτής ενεργεί ως καθρέφτης των συναισθημάτων του πελάτη, βοηθώντας τον πελάτη να κατανοήσει καλύτερα τις δικές του σκέψεις, τις αντιλήψεις και τα συναισθήματα. (Ιωσηφίδη, Ιωσηφίδης, 2008).
Σε τι διαφέρει από τις άλλες προσεγγίσεις;
Αναγνωρίζει την αλληλεξάρτηση των ανθρώπων και την ανάγκη μας για επικοινωνία και σύνδεση με άλλους. Ο Rogers επηρέασε την συμβουλευτική πρακτική και θεωρία, ιδίως όσον αφορά τον ρόλο της σχέσης πελάτη- θεραπευτή ως μέσο για την ανάπτυξη και την αλλαγή που έχουν επίσης ενσωματωθεί από άλλες θεωρητικές προσεγγίσεις.
O Rogers σκοπίμως χρησιμοποιεί τον όρο “πελάτης” αντί για “ασθενή”, καθώς ο τελευταίος αυτός όρος υποδηλώνει μια κατάσταση ασθένειας, ύπαρξης ασθενείας και επιδίωξη θεραπείας. (Ιωσηφίδη, Ιωσηφίδης, 2008). Η άποψη αυτή εκφράζεται με την επιθυμία του θεραπευτή να βγει από το ρόλο του εμπειρογνώμονα και να αναλάβει έναν πιο διευκολυντικό ρόλο, δουλεύοντας παράλληλα με τον πελάτη, ώστε να μπορέσει ο πελάτης να κατανοήσει τον εαυτό του και να αξιοποιήσει τους δικούς του πόρους.
Η αυτοκατευθυνόμενη ανάπτυξη λαμβάνει χώρα και έχει τη δυνατότητα να λύσει τα δικά της προβλήματα χωρίς να λάβει άμεση παρέμβαση από έναν θεραπευτή / εμπειρογνώμονα. Παρόλα αυτά, η έμφαση παραμένει στον θεραπευτή που επιτρέπει στον πελάτη να αντέξει τη συζήτηση και να μην προσπαθήσει για να κατευθύνει τον πελάτη σε οποιοδήποτε ιδιαίτερο προσανατολισμό.
Ποια τα οφέλη;
Τα πλεονεκτήματα της Προσωποκεντρικής Ψυχοθεραπείας περιλαμβάνουν:
- Μεγαλύτερη ικανότητα εμπιστοσύνης
- Μείωση του άγχους και των συναισθημάτων πανικού
- Υγιέστερες σχέσεις
- Νέες ιδέες και εμπειρίες
- Θεραπείας κατά της κατάθλιψης
- Αυξημένη αυτοεκτίμηση
- Δυνατότητα έκφρασης προσωπικών συναισθημάτων και απόψεων
- Συμφιλίωση με λάθη του παρελθόντος
- Μειωμένα συναισθήματα στρες
- Συνολική υγιής αίσθηση αλλαγής (Ιωσηφίδη, Ιωσηφίδης, 2008).
Σε ποιους απευθύνεται η Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία;
Η Προσωποκεντρική μπορεί να βοηθήσει άτομα όλων των ηλικιών, με μια σειρά προσωπικών θεμάτων. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι είναι ένας ελκυστικός τύπος θεραπείας επειδή τους επιτρέπει να διατηρούν τον έλεγχο του περιεχομένου και τον ρυθμο των συνεδριών και δεν υπάρχει καμία ανησυχία ότι αξιολογούνται ή κρίνονται με οποιονδήποτε τρόπο. Η εστίαση είναι στο άτομο, όχι στο πρόβλημα. Ο στόχος είναι ο πελάτης να αποκτήσει μεγαλύτερη ανεξαρτησία και να γίνει όσο το δυνατόν πιο λειτουργικός. (Merry, 1994).
Αυτός ο τύπος θεραπείας ωφελεί τους ανθρώπους με τις ακόλουθες συνθήκες:
- Κατάθλιψη
- Κακές σχέσεις
- Σχιζοφρένεια
- Ανησυχία
- Κατάχρηση ουσιών
- Διαταραχές προσωπικότητας
- Συναισθήματα πανικού
- Στρες
- Διατροφικές διαταραχές (χρήσιμες σε όσους αναζητούν βοήθεια βουλιμίας, θεραπεία ανορεξίας ή βοήθεια για την υπερβολική κατανάλωση φαγητού)
- Φοβίες
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Ιωσηφίδη, Π., & Ιωσηφίδης, Ι. (2008). Η προσωποκεντρική προσέγγιση του C. Rogers. In Γ. Ποταμιάνος, & κ. συν., Θεωρίες προσωπικότητας και κλινική πρακτική. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Μπρούζος, Α. (2004). Προσωποκεντρική Συμβουλευτική: Θεωρία, Έρευνα και Εφαρμογές. Αθήνα: Τυπωθήτω
Merry, T. (1994). Invitation to person-centered psychology.Whurr Publishers Ltd,London, England.
Rogers, C. (1957). The necessary and sufficient conditions of therapeutic personality change. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 22, pp. 95-103
