Πώς προσεγγίζει η Προσωποκεντρική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία τη Διαταραχή Πανικού?
Η διαταραχή πανικού σύμφωνα με το στατιστικό εγχειρίδιο για τις ψυχικές διαταραχές είναι εκείνη κατά την οποία στο άτομο συμβαίνουν κρίσεις πανικού για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Μεταξύ των διαστημάτων ανάμεσα στις κρίσεις συνήθως το άτομο βιώνει μια φάση αναμονής με έντονο άγχος και φόβο ότι έπεται η κρίση. Επίσης αναπτύσσει συμπεριφορές αποφυγής, περιορίζει δηλαδή τη ζωή του και τις καθημερινές του δραστηριότητες καθώς ανησυχεί ότι πυροδοτούν τις κρίσεις. (Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διαταραχή πανικού μπορείς να αναζητήσεις την παρουσίαση ολόκληρης της διαταραχής στην αντίστοιχη ενότητα).
Η προσωποκεντρική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία ανήκει στις ανθρωπιστικές προσεγγίσεις, εκείνες δηλαδή που μοιράζονται την κοινή πίστη στο εγγενές δυναμικό του κάθε ανθρώπου για εξέλιξη και ανάπτυξη. Η ψυχοπαθολογία σύμφωνα με την προσωποκεντρική προσέγγιση οφείλεται στην παρεμπόδιση του δυναμικού αυτού από την κοινωνία η οποία θέτει όρους κάτω από τους οποίους το άτομο θεωρείται άξιο αποδοχής. Οι όροι αξίας δεν επιτρέπουν στο άτομο να αναπτύξει ολοκληρωμένα και πολύπλευρα την προσωπικότητά του. Έτσι χάνει την επαφή του με τις εσωτερικές, οργανισμικές όπως αποκαλούνται, ανάγκες του. Το κόστος αυτής της θυσίας πληρώνεται σε ψυχική δυσφορία και άγχος. Το άγχος αυτό εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους και συχνά γενικεύεται σε ένα μοτίβο συμπτωματολογίας. Μία από τις μορφές που μπορεί να αποκτήσει είναι εκείνη της διαταραχής των κρίσεων πανικού.
Πώς θα με βοηθήσει η Προσωποκεντρική ψυχοθεραπεία αν έχω Διαταραχή Πανικού?
Η προσωποκεντρική προσέγγιση είναι βαθιά ριζωμένη στις αρχές της φαινομενολογίας, δηλαδή του φιλοσοφικού ρεύματος εκείνου που υποστηρίζει τη μη ύπαρξη μίας μοναδικής, καθολικής και αντικειμενικής πραγματικότητας. Αντιθέτως, η πραγματικότητα είναι ένα φαινόμενο που βιώνεται με τόσους διαφορετικούς τρόπους όσοι είναι και οι άνθρωποι πάνω στη γη, άρα δεν μπορεί παρά να είναι μόνο υποκειμενική και μοναδική για τον καθένα. Αυτό που ορίζουμε ως αντικειμενική πραγματικότητα αφορά σε μία κοινωνική σύμβαση προς διευκόλυνσή μας, αναγκαία προκειμένου να επικοινωνούμε μεταξύ μας και να έχουμε κοινές αναφορές στο λόγο μας.
Η προέκταση αυτής της αρχής στην προσωποκεντρική θεώρηση και πρακτική ακουμπά την προσπάθεια του θεραπευτή να κατανοήσει τον πελάτη του από το δικό του εσωτερικό πλαίσιο αναφοράς. Στην προκειμένη, στόχος του προσωποκεντρικού θεραπευτή είναι να κατανοήσει την εμπειρία της διαταραχής πανικού σε βάθος, με ποιο δηλαδή μοναδικό τρόπο βιώνεται από τον συγκεκριμένο πελάτη. Τι σημαίνει για τον ίδιο τον πελάτη η κρίση πανικού?
Από τη μία λοιπόν ο θεραπευτής έχει στο νου του τις γενικές γνώσεις πάνω στη συγκεκριμένη ψυχική κατάσταση και γνωρίζει ότι ο πελάτης του βιώνει μία ασυμφωνία μέσα στα κομμάτια του εαυτού του, κι από την άλλη παραμένει ανοιχτός απέναντι στο υλικό που αναδύεται μέσα από τη θεραπευτική διαδικασία. Μέσα από αυτό το αναδυόμενο υλικό που κάθε φορά ο πελάτης φέρνει, ο θεραπευτής προσπαθεί να κατανοεί το ρόλο που οι κρίσεις έχουν στη ζωή του. Τι έχουν έρθει να πουν σε αυτόν τον άνθρωπο? Ποια εσωτερική του αλήθεια έχουν έρθει να φωτίσουν, με αυτόν τον οδυνηρό τρόπο?
Με αυτόν τον λεπτό κι ανοιχτό τρόπο ένας προσωποκεντρικός δουλεύει με μία διαταραχή πανικού. Μία τέτοια διάγνωση σε ένα προσωποκεντρικό πλαίσιο δεν επισκιάζει ποτέ την ατομική εμπειρία, καθώς αυτό που έχει νόημα εκεί είναι το βίωμα του προσώπου και όχι η ταμπέλα που χαρακτηρίζει μία ομάδα ανθρώπων τόσο με κοινά χαρακτηριστικά, όσο όμως και με διαφορετικά. Για τον προσωποκεντρικό η κρίση πανικού, όπως και κάθε σύμπτωμα, είναι μια εμπειρία που βιώνεται με τρομερή δυσφορία, οπότε χρειάζεται να στηρίξει το πρόσωπο, να του προσφέρει ασφάλεια και να το ανακουφίσει από αυτή την οδύνη. Σε καμία όμως περίπτωση δεν θα προσπαθήσει να ακρωτηριάσει την εμπειρία αυτή αξιολογώντας τη ως μη φυσιολογική, γιατί είναι πλούσια σε νόημα και χρειάζεται αποδοχή κι εξερεύνηση προκειμένου μαζί με τον πελάτη να αφουγκραστούν όλο το νόημα και τη σοφία που κρύβει για εκείνον. Όταν το πρόσωπο ακούσει το μήνυμα της κρίσης, τότε εκείνη θα φύγει έχοντας επιτελέσει τον σκοπό της.
Η κρίση πανικού βιώνεται με μία αίσθηση κατάρρευσης ολόκληρης της ύπαρξης, το άτομο αισθάνεται ότι πεθαίνει, ότι χάνει τον εαυτό του, τη λογική του. Ένας εαυτός που έχει καταπιεστεί φαίνεται πως καταρρέει προκειμένου να αναδειχθεί και να αναπτυχθεί ένας άλλος, πιο αληθινός και πιο ολοκληρωμένος. Στην προσωποκεντρική θεραπεία η σύγκρουση αυτή μπορεί να αποκτήσει δομή, κι αγκαλιάζοντάς τη ο θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει το πρόσωπο όχι να διώξει το σύμπτωμα, αλλά να γίνει περισσότερο ο εαυτός του.
Γιατί να επιλέξω την Προσωποκεντρική προσέγγιση αν έχω Διαταραχή Πανικού?
Η διαταραχή πανικού αφορά σε ένα ποσοστό της τάξεως του 2,1% του γενικού πληθυσμού, εκ του οποίου περισσότερες είναι οι γυναίκες. Συνήθως για την αντιμετώπιση της διαταραχής, προτείνεται φαρμακοθεραπεία σε συνδυασμό με γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία. Ωστόσο, τα δύο τρίτα των ανθρώπων με τη διαταραχή αυτή αναπτύσσουν ένα χρόνιο μοτίβο αποτελούμενο από οξείες φάσεις και υφέσεις. Για αυτόν ακριβώς το λόγο είναι αναγκαία η έρευνα για μία εναλλακτική μορφή ψυχοθεραπείας που θα μπορούσε ενδεχομένως να επιφέρει βελτίωση συνολικά στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων αυτών. Μία έρευνα τέτοια είναι εκείνη των Panait και Chirita (2009), κατά την οποία μελετήθηκε η αποτελεσματικότητα της προσωποκεντρικής ψυχοθεραπείας (συγκεκριμένα η παρέμβαση αφορούσε σε μία συνεδρία ανά εβδομάδα για διάστημα ενός χρόνου) σε συνδυασμό με λήψη παροξετίνης (αγωγή για την αγχώδη διαταραχή) σε 25 άτομα με διαταραχή πανικού. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η προσωποκεντρική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία είναι χρήσιμη για άτομα με διαταραχή πανικού.
Αν επομένως υποφέρεις από κρίσεις πανικού και αναζητάς έναν τρόπο να βοηθήσεις τον εαυτό σου, η προσωποκεντρική προσέγγιση είναι ένας από αυτούς. Ένας προσωποκεντρικός επαγγελματίας θα σε βοηθήσει προσφέροντάς σου αρχικά ένα κλίμα μέσα στο οποίο θα είσαι αποδεκτός έτσι όπως ακριβώς είσαι. Τα στοιχεία του εαυτού σου που σε δυσκολεύουν είναι κι εκείνα αποδεκτά και θα προσπαθήσει να τα ακούσει με σεβασμό, βοηθώντας σε να καταλάβεις καλύτερα εσένα τον ίδιο, αλλά και να σε αποδεχτείς ολόκληρο. Με έναν προσωποκεντρικό θεραπευτή θα σχετίζεσαι ισότιμα, δεν θα σε αντιμετωπίσει ως μη φυσιολογικό, ως ασθενή που χρειάζεται να διορθωθεί και να ενταχτεί στο μέσο όρο. Αντίθετα, για ένα προσωποκεντρικό θεραπευτή είσαι ένας άνθρωπος που αναζητά να συνδεθεί ξανά με τον αληθινό εαυτό του, και ακριβώς αυτό είναι που θα βρεις μέσα από αυτή τη διαδικασία! Η φροντίδα της ψυχικής σου υγείας αξίζει να είναι προτεραιότητά σου και η επαφή σου με τις αληθινές σου ανάγκες είναι ο τρόπος με τον οποίο θα τη λάβεις μέσα από την προσωποκεντρική θεραπευτική σχέση!
Βιβλιογραφία
Panait O.D., & Chirita A.L. (2009). P03-64 Client-centered psychotherapy efficacy in panic disorder. European Psychiatry, 24(1), S1063.
Rogers, C. R. (1957). The necessary and sufficient conditions of therapeutic personality change. Journal of Consulting Psychology, 21(2), 95–103.
Rogers, C. R. (1959). A theory of therapy, personality, and interpersonal relationships, as developed in the client-centered framework. Psychology: A Study of a Science, 3, 184-256.
