Προσωπικεντρική Ψυχοθεραπεία & Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή

Προσωπικεντρική Ψυχοθεραπεία & Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή

Πώς προσεγγίζει η Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία τη Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή?

Η προσωποκεντρική θεραπεία μαζί με τις υπαρξιστικές προσεγγίσεις, δηλαδή τις θεραπευτικές προσεγγίσεις εκείνες που φιλοσοφικά ανήκουν στην ομάδα των ανθρωπιστικών όπως ονομάζονται προσεγγίσεων, έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό να μοιράζονται που τις διακρίνει από τις άλλες κατηγορίες προσεγγίσεων. Αυτό το χαρακτηριστικό είναι η διαφοροποίησή τους και η αντίθετη στάση τους σχετικά με το κομμάτι της ψυχιατρικής ταξινόμησης και της διάγνωσης. Μολοταύτα, η προσωποκεντρική είναι  μία προσέγγιση για την οποία η διεργασία του άγχους αποτελεί το δομικό της στοιχείο και βρίσκεται στον πυρήνα της θεωρίας της. Συγκεκριμένα ο εισηγητής της, Carl Rogers, το 1957, πρότεινε ότι η δεύτερη συνθήκη που πρέπει να υφίσταται ως προϋπόθεση προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία της θεραπευτικής αλλαγής είναι η εξής: «Το πρώτο άτομο, στο οποίο θα δώσουμε τον όρο θεραπευόμενος, βρίσκεται σε καθεστώς ασυμφωνίας, είναι δηλαδή ευάλωτος στο άγχος».  Αυτό που ο Rogers ήθελε να πει με αυτά τα λόγια, είναι ότι η ασυμφωνία (ή αλλιώς ασυμβατότητα) είναι μία κατάσταση είτε ταυτόσημη του άγχους, είτε που προκαλεί άμεσα άγχος.

Αν λοιπόν η ασυμβατότητα είναι η κεντρική πηγή της ψυχολογικής δυσλειτουργικότητας, τότε για τον Rogers το άγχος είναι το κλειδί της κατανόησης του πώς λειτουργεί ο ίδιος ο άνθρωπος, πώς δυσλειτουργεί στην πορεία της ζωής του και πώς εν τέλει αλλάζει μέσα από τη θεραπεία. Οι βασικές διατυπώσεις της θεωρίας της ανάπτυξης της προσωπικότητας όπως ορίστηκαν από τον ίδιο, υποδεικνύουν ξεκάθαρα ότι η ψυχολογική δυσλειτουργικότητα οφείλεται στην εσωτερική ασυμφωνία του εαυτού. Η θεωρίες της ασυμφωνίας του εαυτού έχουν μεγάλη ιστορία στο χώρο της ψυχολογίας, και μάλιστα πηγαίνοντας πίσω θα βρούμε την αρχή τους στον Φρόυντ που διήκρινε τον εαυτό σε τρία μέρη: το αυτό, το εγώ και το υπερεγώ. Αυτό που βασικά προτείνουν όλες οι θεωρίες αυτό-ασυμφωνίας είναι ότι η ψυχολογική δυσπροσαρμοστικότητα γενικότερα και το άγχος συγκεκριμένα πηγάζουν από την απόκλιση μεταξύ των διαφόρων πτυχών του εαυτού. Οι πτυχές αυτές είναι συνήθως αντιθετικές, για παράδειγμα το κομμάτι του εαυτού που αφορά τις οργανισμικές μας ανάγκες, μπορεί να έρθει σε αντίθεση με το κομμάτι του ιδανικού μας εαυτού έτσι όπως τον αντιλαμβανόμαστε. Η αντίθεση αυτή είναι που δημιουργεί το άγχος σύμφωνα με τις θεωρίες της ασυμφωνίας του εαυτού.

Πώς θα με βοηθήσει η Προσωποκεντρική ψυχοθεραπεία αν έχω γενικευμένη αγχώδη διαταραχή? 

Συγκεκριμένα σύμφωνα με τον Rogers, η ασυμβατότητα προκύπτει από τη θετική και την αρνητική αξιολόγηση που προσφέρεται από τους σημαντικούς άλλους, ιδιαίτερα τους γονείς ή τους φροντιστές. Οι προϋποθέσεις που θέτουν οι φροντιστές για τη αποδοχή του ατόμου εσωτερικεύονται από αυτό και μετατρέπονται σε προϋποθέσεις αυτό-αποδοχής. Έτσι δημιουργείται η ασυμβατότητα μεταξύ του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του το άτομο και του τρόπου με τον οποίο νιώθει ή θα έπρεπε να νιώθει. Ωστόσο, η θεωρία του Rogers σχετικά με τη θεραπευτική αλλαγή προτείνει πως η άνευ όρων θετική στάση του θεραπευτή για τον πελάτη συναντά ευθέως την αρνητική αυτό-αξιολόγηση του πελάτη, καθώς η ενσυναίσθηση και η αυθεντικότητα συμβάλλουν σε αυτή τη διαδικασία κάνοντάς τη πιο βαθιά και πιο αξιόπιστη. Είναι σαν ο πελάτης να αισθάνεται το εξής: «αν πραγματικά με καταλαβαίνεις, τότε ίσως να αρχίσω να πιστεύω ότι η θετική σου αναγνώριση είναι αυθεντική και όχι προσποιητή ή βασισμένη στο ότι με αγνοείς. Και αν είναι όντως έτσι, τότε μπορώ να αρχίσω να σκέφτομαι και να νιώθω καλύτερα με τον εαυτό μου». Με αυτόν τον τρόπο, ο πελάτης φτάνει στο να εσωτερικεύσει την άνευ όρων αποδοχή του θεραπευτή.

Η προσωποκεντρική προσέγγιση προτείνει μία θεραπευτική διαδικασία που δομείται σύμφωνα με τις ανάγκες του εκάστοτε πελάτη. Συνήθως υπακούει στον τυπικό κανόνα της μίας συνεδρίας την εβδομάδα, αλλά αυτό είναι κάτι που ρυθμίζεται και προσαρμόζεται κάθε φορά. Ένας πελάτης με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή μπορεί να χρειάζεται δύο συνεδρίες την εβδομάδα, ενώ κάποιος άλλος ίσως να χρειάζεται μία στις δύο εβδομάδες. Η συχνότητα λοιπόν που θα συναντώνται τα δύο μέλη της σχέσης είναι κάτι που αποφασίζεται από κοινού. Ο προσωποκεντρικός θεραπευτής σέβεται τις διαφορετικές ανάγκες του κάθε προσώπου που έρχεται στη θεραπεία, χωρίς να προεξοφλεί ένα θεραπευτικό σχέδιο βασισμένος σε ένα γενικό τύπο ατόμου με τη συγκεκριμένη διαταραχή.

Οι συνεδρίες διαρκούν 50 λεπτά με μία ώρα κι έχουν τη μορφή ενός διαλόγου τον οποίο ο πελάτης καθοδηγεί. Ο πελάτης επομένως μπορεί να αξιοποιήσει με όποιον τρόπο εκείνος θέλει την ώρα του κάθε φορά, μπορεί να επιλέξει να εστιάσει στο άγχος του, στα συμπτώματά του, σε σημαντικά γεγονότα της ζωής του, στα συναισθήματά του, σε σχέσεις, σε οτιδήποτε εκείνος επιλέγει και θεωρεί ταιριαστό στο «εδώ και τώρα» του. Το «εδώ και τώρα» είναι ο χωροχρόνος της θεραπείας, ο χωροχρόνος όπου ο πελάτης θα νοηματοδοτήσει την εμπειρία του με τον πιο συμβατό τρόπο στο σημείο που βρίσκεται. Ο Rogers θεωρούσε ότι τα γεγονότα του παρελθόντος και γενικά οι εμπειρίες αυτές καθαυτές δεν είναι εκείνες που αφορούν τόσο τη θεραπεία, όσο ο τρόπος που ο πελάτης θα επιλέξει να τα φέρει και να τα νοηματοδοτήσει μέσα στη θεραπευτική συνθήκη. Επομένως η επεξεργασία των αγχωδών συμπτωμάτων δεν θα γίνει κατευθυντικά και καθοδηγούμενα από το θεραπευτή, αντίθετα ο πελάτης είναι εκείνος που θα αποφασίσει κάθε στιγμή τι θέλει να μοιραστεί και να επεξεργαστεί.

Γιατί να επιλέξω την Προσωποκεντρική προσέγγιση αν έχω Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή? 

Δυστυχώς για αρκετά χρόνια και ίσως ακόμη και σήμερα υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση σχετικά με τις ανθρωπιστικές προσεγγίσεις και το κατά πόσο αποτελεσματικές είναι, με τη γνωσιακή-συμπεριφορική να μονοπωλεί, μαζί με την ψυχοδυναμική. Η αλήθεια είναι πως η γνωσιακή-συμπεριφορική είναι μία προσέγγιση αρκετά αποτελεσματική όπως δείχνουν οι έρευνες, ωστόσο οι περισσότερες έρευνες έχουν διεξαχθεί κατ’ αποκλειστικότητα μετρώντας την αποτελεσματικότητα αυτής της συγκεκριμένης προσέγγισης, παραβλέποντας τις υπόλοιπες. Ενδεχομένως αυτό να συμβαίνει καθώς περιλαμβάνει τεχνικές καθιστώντας πιο εύκολες τις ποσοτικές μετρήσεις αποτελεσματικότητας, τη στιγμή που οι ανθρωπιστικές προσεγγίσεις βασίζονται στη σχέση και την υποκειμενική εμπειρία, συνθήκες που δεν είναι εύκολο να ποσοτικοποιηθούν ώστε να μετρηθούν  και να συγκριθούν. Συνήθως επομένως επιλέγονται ποιοτικές έρευνες και κυρίως μελέτες περιπτώσεων μέσα από τις οποίες αναδεικνύεται ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο ο κάθε πελάτης βοηθήθηκε και άλλαξε μέσα από τη θεραπευτική σχέση. Η δημοφιλέστερη των παρεξηγήσεων που η προσωποκεντρική προσέγγιση έχει χρεωθεί είναι ο χαρακτηρισμός της ως πολύ βασική, ενίοτε απλουστευτική. Στην πραγματικότητα ο Rogers καθιέρωσε τη θεωρία του σχετικά με τη θεραπευτική αλλαγή ορίζοντας τις απαραίτητες και επαρκείς συνθήκες κάτω από τις οποίες προάγεται η θεραπευτική διαδικασία. Έθεσε δηλαδή ένα βασικό επίπεδο επικοινωνίας και σχέσης μέσα στη θεραπεία πάνω στο οποίο το άτομο μπορεί να αρχίσει να αλλάζει. Ένα θεραπευτικό κλίμα με ενσυναίσθηση, αυθεντικότητα και άνευ όρων αποδοχή είναι απαραίτητο και αρκετό λοιπόν σύμφωνα με το Rogers ώστε το άτομο να απελευθερώσει το μοναδικό δυναμικό του. Το βασικό εύρημα άλλωστε στις μελέτες αποτελεσματικότητας που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά από τους ερευνητές, είναι ότι ο σημαντικότερος παράγοντας της επιτυχούς θεραπείας δεν έχει να κάνει με τη χρήση τεχνικών αλλά αφορά στη θεραπευτική σχέση, στην οποία επενδύει η προσωποκεντρική προσέγγιση και αναδεικνύει ως το πυρηνικό της στοιχείο.

Αν λοιπόν το γενικευμένο άγχος είναι αυτό το οποίο σε κάνει να δυσφορείς και σκέφτεσαι αν θα σου ταίριαζε η  προσωποκεντρική προσέγγιση, ενδεχομένως τα παρακάτω σε βοηθήσουν να καταλάβεις αν αυτό που έχει να προσφέρει η προσέγγιση αυτή είναι αυτό που θα ήθελες να λάβεις:

  • Η προσωποκεντρική δεν συμμερίζεται γενικεύσεις που προκύπτουν μέσα από την ιατρική ταξινόμηση. Στέκεται και αξιώνει την ατομική εμπειρία. Ο προσωποκεντρικός θεραπευτής θα θελήσει να σε γνωρίσει ως μοναδικό άτομο και θα εξερευνήσει μαζί σου τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο εσύ βιώνεις τα αγχώδη συμπτώματα. Δεν θα σε αντιμετωπίσει ποτέ σαν μία ταμπέλα, σαν έναν μέσο όρο, σαν ένα τυπικό δείγμα ατόμου με Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή. Θα σε αντιμετωπίσει σαν ένα άτομο στο οποίο το άγχος έχει συσσωρευτεί και γενικευτεί στον τρόπο που λειτουργεί για κάποιους μοναδικούς λόγους, και που όση κι αν είναι η δυσφορία που προκαλεί, τόση είναι και η ευκαιρία και δυνατότητα για ανάπτυξη και καλύτερη γνωριμία με τον εαυτό του.
  • Ο προσωποκεντρικός θεραπευτής δεν θα σε κρίνει, καθώς έχει εκπαιδευτεί να αποδέχεται τον πελάτη του ολόκληρο. Σίγουρα θα πονάει και θα λυπάται για την δυσφορία που σου προκαλούν τα αγχώδη συμπτώματά σου, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα κουνήσει το μαγικό ραβδί του για να τα εξαφανίσει γρήγορα με ασκήσεις, ημερολόγια και άλλες τεχνικές. Θα προσπαθήσει να σε ανακουφίσει από αυτά αλλά παράλληλα θα τα τιμήσει, θα τα υποδεχτεί, θα τα γνωρίσει, θα τους δώσει χώρο και χρόνο να υπάρξουν και θα ακούσει σε βάθος αυτά που έχουν έρθει να σου πουν, γιατί έχουν έρθει για ένα λόγο. Για να σου θυμίσουν ότι ίσως ήρθε η στιγμή να αποδεχτείς κι εσύ τον εαυτό σου ολόκληρο.
  • Ο προσωποκεντρικός θεραπευτής δεν θα σου συστηθεί ως ο ειδικός, ως ο ανώτερος, ως η αυθεντία, ως αυτός που γνωρίζει καλύτερα από εσένα. Θα είναι δίπλα σου ως συνοδοιπόρος και θα σε ακολουθεί στα μονοπάτια που εσύ θα τον πηγαίνεις. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσεις εσύ να οδηγείς το διάλογο και την εξερεύνηση του εαυτού σου, θα εστιάζεις όπου νιώθεις κάθε φορά ότι έχει νόημα για εσένα χωρίς να σε βγάζει από το σημείο αυτό. Η θεραπεία δε θα αφορά απλά και μόνο σε μια προσπάθεια να φύγουν τα αγχώδη συμπτώματα, αλλά και σε μια ευκαιρία να γνωρίσεις τον εαυτό σου, να τον τιμήσεις, και να βρεις νέους τρόπους να υπάρχεις πιο ταιριαστούς με το σημείο στο οποίο βρίσκεσαι. Η αγχώδης διαταραχή και τα συμπτώματα με τα οποία εμφανίζεται έχει από πίσω της μια μεγάλη και μοναδική ιστορία που χρειάζεται να ακούσεις μαζί με τον προσωποκεντρικό θεραπευτή σου, και δεν είναι άλλη από τη δική σου μοναδική ιστορία. Για τον προσωποκεντρικό επομένως θεραπευτή είσαι πολλά παραπάνω από την Αγχώδη Διαταραχή, είσαι ολόκληρη η ιστορία σου, είσαι και ό, τι ακόμη θέλεις να γίνεις, και με αυτόν τον τρόπο ίσως αρχίσεις κι εσύ να αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

 

  • Βιβλιογραφία
  • Cooper, M. (2007). The handbook of person-centred psychotherapy and counselling. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
  • Elliott, R. (2013). Person-centered/experiential psychotherapy for anxiety difficulties: Theory, research and practice. Person-Centered and Experiential Psychotherapies, 12(1), 16–32.
  • Rogers, C. R. (1957). The necessary and sufficient conditions of therapeutic personality change. Journal of Consulting Psychology, 21(2), 95–103.
  • Rogers, C. R. (1959). A theory of therapy, personality, and interpersonal relationships, as developed in the client-centered framework. Psychology: A Study of a Science, 3, 184-256.
ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn
Συμμετοχή στη συζήτηση

Archives

Categories

WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com