_______________________________________________________________________________
Η πυρομανία στην ψυχολογία κατατάσσεται στις διαταραχές ελέγχου παρορμήσεων μαζί με άλλου τύπου διαταραχές όπως κλεπτομανία (αδυναμία ελέγχου παρόρμησης για κλοπή), διαλείπουσα εκρηκτική διαταραχή (αδυναμία ελέγχου παρόρμησης για επιθετική συμπεριφορά), διαταραχή συμπεριφοράς (αδυναμία ελέγχους για συμπεριφορές που παραβιάζουν κοινωνικούς κανόνες) και εναντιωτική προκλητική διαταραχή(ευερεθιστότητα, θυμό, εκδικητικότητα).
Όλες αυτές οι διαταραχές έχουν το κοινό χαρακτηριστικό πως το άτομο βρίσκει αδυναμία στο να ελέγξει μια εσωτερική παρόρμηση του εαυτού και προβαίνει σε συμπεριφορές που είναι καταστροφικές και βλαβερές για τους ίδιους και για τρίτους. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως ο εμπρηστής διαφέρει από τον πυρομανή. Όταν αναφερόμαστε σε εμπρηστή, εννοούμε το άτομο οπού το διακατέχει ένας σκοπός πίσω από αυτή την πράξη. Για παράδειγμα, τρομοκρατία, οικονομικό όφελος/κέρδος, εξαφάνιση στοιχείων εγκληματικής ενέργειας, ακόμα και εκδίκηση. Ο εμπρησμός είναι πάντα προμελετημένος και οργανωμένος και έχει ως βασική αρχή το αίσθημα της αντίδρασης για κάποιο κακό που αισθάνεται το άτομο απέναντι σε κάποιο άλλο ή ακόμα και στην κοινωνία.
Αντίθετα, όταν αναφερόμαστε στην πυρομανία, μιλάμε για μια ψυχοπαθολογική προσωπικότητα δεδομένου ότι σχετίζεται με την απώλεια ελέγχου παρόρμησης όπως αναφέραμε παραπάνω. Το πυρομανές άτομο, αισθάνεται ανακούφιση και ευφορία με το να δημιουργεί εστίες και είναι αδύνατο να απαλλαγεί από εκείνη. Αισθάνεται διέγερση και ικανοποίηση πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την δημιουργία της εστίας. Πολλοί πυρομανείς, επιλέγουν να γυρίζουν στο σημείο όπου έθεσαν τη φωτιά έτσι ώστε να λαμβάνουν μεγαλύτερη ευχαρίστηση με το να βλέπουν τα αποτελέσματα της πράξης τους. Κάποιοι, εθελοντικά σβήνουν τη φωτιά όπου προκάλεσαν ή αισθάνονται ευχαρίστηση με τον ήχο των πυροσβεστικών σειρήνων. Το άτομο αισθάνεται υπερβολική ανακούφιση, και το άγχος ή η ψυχολογική πίεση όπου βιώνουν σε μια φυσιολογική συνθήκη καταλαγιάζουν με την πρόκληση της φωτιάς. Δεν επιζητεί το κακό άλλων ανθρώπων, παρά έχει ανάγκη τη προσωπική του ευχαρίστηση μέσω της πράξης. Τέλος, το άτομο με αυτή τη διαταραχή μπορεί ξεκάθαρα να αντιληφθεί την άδικη πράξη του και να την καταλογίσει.
Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρία (APA) για να διαγνώσουμε έναν πυρομανή πρέπει να υπάρχει έντονο ενδιαφέρον ως προς την θέαση της φωτιάς, η επανάληψη της πράξης και η ανικανότητα ελέγχου της πραγματοποίησης της πράξης. Η πυρομανία χαρακτηρίζεται σαν μια σπάνια διαταραχή, αφού εμφανίζεται κλινικά διαγνωσμένη μόνο στο 1% του πλανήτη. Η πλειονότητα των πυρομανών είναι άντρες (90%). Βάσει ερευνών η πυρομανία εμφανίζεται από την παιδική ηλικία (3 ετών) και σπάνια σε ενήλικες. Οι πρώτες μελέτες για την πυρομανία προέρχονται από τον Φρόυντ ο οποίος σημείωσε ” η θερμότητα που εκλύει η φωτιά, προκαλεί την ίδια αίσθηση που συνοδεύει τη σεξουαλική διέγερση, ενώ η μορφή και κίνηση της φλόγας υποβάλλουν την εικόνα ενός φαλλού σε στύση”.
Εν κατακλείδι, η επιστήμη δεν έχει ακόμα ορίσει τα ακριβή αίτια που προκαλούν μια τέτοια διαταραχή. Ωστόσο, έρευνα που διεξάγη στις Αμερικανικες φυλακές εξέφρασε πως το 60% των φυλακισμένων όπου ήταν κατηγορούμενοι για εμπρησμό είχαν σοβαρές κοινωνικές και ψυχολογικές δυσκολίες στις σχέσεις τους με τις γυναίκες και δυσλειτουργίες συμπεριφοράς. Τέλος, πολλοί ψυχολόγοι καταθέτουν πως η πυρομανία μπορεί να προέρχεται από κάποια ψυχική ή γενετική διαταραχή, ακόμα και από ηθική ανεπάρκεια του ατόμου.
