Οι γρήγοροι και ολοένα αυξανόμενοι ρυθμοί της καθημερινότητας καθώς και οι πολυδιάστατες μορφές άγχους και στρες που τη συνοδεύουν, ωθούν τον άνθρωπο στην αναζήτηση ενός τρόπου διαφυγής και συνάμα στην αναζήτηση ενός περιβάλλοντος που θα του προσφέρει την αποδέσμευση από τους αγχογόνους παράγοντες της καθημερινότητας. Τις τελευταίες δυο δεκαετίες το ενδιαφέρον για την επαφή με τη φύση, καθώς και η εμπλοκή σε διάφορα αθλήματα στο φυσικό περιβάλλον έχει αυξηθεί, και καθόλου τυχαία, καθώς το άτομο αποκομίζει μια πληθώρα από ψυχικά οφέλη.
Οι εξωτερικές δραστηριότητες και η περιπέτεια στη φύση συνοδεύονται από πολλά χαρακτηριστικά: (1) πραγματοποιούνται σε ένα άγνωστο φυσικό περιβάλλον, (2) συχνά αποτελούνται από δύσκολες δραστηριότητες με σαφείς συνέπειες, (3) συνήθως περιλαμβάνουν συνεργασία με άλλα άτομα, (4) λαμβάνουν χώρα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον μικρών ομάδων και (5) καθοδηγούνται από έμπειρους, εξειδικευμένους εκπαιδευτές που εξασφαλίζουν τη σωματική ασφάλεια και τη συναισθηματική υποστήριξη κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Αυτά τα χαρακτηριστικά τείνουν να συμβάλλουν στην ενίσχυση της σωματικής υγείας και της ψυχολογικής ευεξίας με ποικιλόμορφους τρόπους, ενθαρρύνοντας ταυτόχρονα την περαιτέρω συμμετοχή του ατόμου. Πιο συγκεκριμένα, σε έρευνες που περιελάμβαναν περιπετειώδεις δραστηριότητες στη φύση οι συμμετέχοντες αναφέρουν ηδονικά και ευδαιμονικά αποτελέσματα όπως:
- βέλτιστες εμπειρίες
- συναισθηματική ρύθμιση
- ανάπτυξη συναισθηματικής διαχείρισης των διαπροσωπικών σχέσεων
- βελτιωμένη ποιότητα ζωής
- πρόοδο στην επίτευξη στόχων
- κοινωνικές διασυνδέσεις
- διαφυγή από την πλήξη
- εξερεύνηση των προσωπικών ορίων
- υπέρβαση των περιορισμών που προέρχονται από το φόβο
- σύνδεση με τη φύση
Μια σειρά αναδυόμενων ερευνών επικεντρώθηκε στην καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι περιπετειώδεις δραστηριότητες στη φύση μπορούν να υποστηρίξουν ενεργά την ηδονική και ευδαιμονική ευημερία μέσω της βασικής κάλυψης των ψυχολογικών αναγκών. Ειδικότερα, οι συγκεκριμένες δραστηριότητες παρέχουν μοναδικές σωματικές και ψυχολογικές προκλήσεις που προκύπτουν από τη σχέση ατόμου-περιβάλλοντος, και οι οποίες δεν δύνανται να προκληθούν στον ίδιο βαθμό σε αθλητικές καταστάσεις που είναι «σχεδιασμένες». Η επιτυχής δημιουργία και διαχείριση αυτών των προκλήσεων μπορεί να διεγείρει συναισθήματα ικανοποίησης και αυτοπεποίθησης, να αυξήσει την αυτο-αποτελεσματικότητα και να διευκολύνει τη βίωση των «βέλτιστων εμπειριών». Σε μοντέλα θετικής ψυχολογίας, αυτά τα αποτελέσματα αναγνωρίζονται ως βασικά συστατικά της ευημερίας.
Επιπροσθέτως, οι εμπειρίες περιπέτειας συνδράμουν στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας, η οποία ακολούθως μειώνει τον αντίκτυπο των στρεσογόνων γεγονότων της ζωής. Ακόμη, πέραν της οικοδόμησης της ανθεκτικότητας, οι συγκεκριμένες δραστηριότητες παρέχουν ευκαιρίες για την ικανοποίηση των αναγκών για αυτονομία και αυτάρκεια. Οι συμμετέχοντες έχουν αναμφισβήτητα περισσότερες ευκαιρίες για μια πιο αυτόνομη δράση σε σχέση με τις παραδοσιακές αθλητικές δραστηριότητες με πιο τυποποιημένους «κανόνες». Αυτές οι ευκαιρίες δύνανται να αυξήσουν την διαδικασία λήψης αποφάσεων και του προσωπικού νοήματος.
Προς τούτοις, έχει αποδειχθεί ότι η ίδια η φύση προάγει τις κοινωνικές συνδέσεις, με τους συμμετέχοντες συχνά να συνεργάζονται με άλλα άτομα για να επιτύχουν κοινούς στόχους και μάλιστα χωρίς την ύπαρξη ανταγωνισμού, όπως συχνά απαιτούν τα παραδοσιακά αθλήματα. Τόσο το φυσικό περιβάλλον όσο και οι περιπετειώδεις φυσικές δραστηριότητες θέτουν μοναδικές προκλήσεις, που κυμαίνονται από σωματική δυσφορία ή σοβαρό τραυματισμό έως ψυχολογική αγωνία, που οι συμμετέχοντες καλούνται να ξεπεράσουν μαζί. Επίσης, οι συμμετέχοντες ενδέχεται να έχουν παρατεταμένη επαφή με άλλους σε περιβάλλον ίδιων δραστηριοτήτων, όπως συνηθίζεται στην πεζοπορία ή την ορειβασία. Έτσι, τα περιπετειώδη αθλήματα στη φύση έχουν μια σειρά χαρακτηριστικών που ευνοούν τη σφυρηλάτηση ισχυρών, οικείων συνδέσεων με άλλους που μπορεί να μην είναι εξίσου διαθέσιμες στις καθημερινές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.
Συμπερασματικά, μέσω πρόσφατων ερευνών έχει διαπιστωθεί ότι τα περιπετειώδη φυσικά αθλήματα παρέχουν μοναδικά οφέλη λόγω του πλαισίου τους, ασκώντας θετική επίδραση τόσο στην ψυχολογική ανάπτυξη όσο και στην ψυχική ευεξία και την προσωπική ευημερία.
“Το μυστικό για να μαζέψετε την μεγαλύτερη σοδιά, την μεγαλύτερη χαρά της ύπαρξης, είναι το ζην επικινδύνως”
– Νίτσε
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Bailey, A., Johann, J., & Kang, H. (2017). Cognitive and Physiological Impacts of Adventure Activities: Beyond Self-Report Data. Journal Of Experiential Education, 40(2), 153-169.
Houge Mackenzie, S., & Brymer, E. (2018). Conceptualizing adventurous nature sport: A positive psychology perspective. Annals Of Leisure Research, 23(1), 79-91.
Mutz, M., & Müller, J. (2016). Mental health benefits of outdoor adventures: Results from two pilot studies. Journal Of Adolescence, 49, 105-114.
