_______________________________________________________________________________
Διανύουμε μια κρίσιμη περίοδο, όπου επιβάλλεται να είμαστε περισσότερο ενεργοί με τα περιβαλλοντικά ζητήματα και να συμμετέχουμε σε περιβαλλοντικές δράσεις. Το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου δεν είναι, πλέον, απλά ένας θεωρητικός όρος καθώς επηρεάζει την καθημερινότητα μας και την ζωή μας έκδηλα και ενεργά. Η ατομική ευθύνη είναι υψίστης σημασίας, καθώς και η ενημέρωση για δράσεις και τρόπους μείωσης του περιβαλλοντικού αντίκτυπου. Για να μπορέσει να γίνει ουσιαστική αλλαγή, όμως, είναι ακόμη πιο σημαντική η αντιμετώπιση των μικρών και κυρίως μεγάλων εταιρειών και οι μέθοδοι παραγωγής που ακολουθούν.
Τρεις από τις σημαντικότερες πηγές μόλυνσης του πλανήτη παγκοσμίως είναι η βιομηχανία μόδας, η παραγωγή πλαστικού και η βιομηχανία εργοστασιακής κτηνοτροφίας. Σε προηγούμενο άρθρο, δόθηκε έμφαση στους λόγους που οι εταιρείες γρήγορης μόδας είναι η νούμερο ένα πηγή μόλυνσης των υδάτων παγκοσμίως, αλλά και στις τεχνικές που οι οργανισμοί αυτοί χρησιμοποιούν εις βάρος του πλανήτη και της ανθρώπινης νοημοσύνης. Συνεχίζοντας, πριν αναλύσουμε τους λόγους που το πλαστικό έχει γίνει ο “καλύτερος φίλος” του ανθρώπου, θα γίνει αναφορά στην επιρροή αυτής της βιομηχανίας στην χλωρίδα αλλά και στην πανίδα του πλανήτη μας. Από το 1950 μέχρι το 2014 η παραγωγή του πλαστικού αυξήθηκε και έφτασε τους 5 εκατομμύρια τόνους ετησίως. Το 40% από την παραγωγή μάλιστα, αφορούσε πακέτα μιας χρήσης που κατέληγαν στις χωματερές. Έρευνα του περιοδικού Science (2015) έδειξε πως 8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού καταλήγουν στις θάλασσες ενώ σε άλλη έρευνα του ίδιου περιοδικού (2016) αναφέρεται πως οι μικρές πέρκες προτιμούν να τρέφονται με κομμάτια πολυεστέρα παρά με πλαγκτόν. Η μόλυνση των υδάτων αφορά και επηρεάζει 100.000 οργανισμούς και περισσότερα από 100 είδη, με εμάς στη κορυφή, καθώς μέσω της τροφικής αλυσίδας, καταλήγει στον οργανισμό μας μεγάλη ποσότητα μικροπλαστικών που επηρεάζουν σημαντικά την υγεία μας.
Γιατί όμως ενώ γνωρίζουμε τις επιπτώσεις που έχει το μη βιοδιασπώμενο αυτό υλικό στον πλανήτη μας το χρησιμοποιούμε ακόμη;
Το πλαστικό είναι ένα υλικό εύκολο στην χρήση καθώς και φθηνό στην παραγωγή του και πάρα πολύ ανθεκτικό. Είναι επίσης, μη τοξικό και γι΄αυτό το χρησιμοποιείται πολύ για αποθήκευση αφεψημάτων και τροφίμων. Η ευκολία χρήσης, η ανθεκτικότητα καθώς και το χαμηλό κόστος παραγωγής έχει κάνει το πλαστικό το νούμερο ένα υλικό συσκευασιών μιας χρήσης αυξάνοντας κατά κόρων τα απορρίμματα τα οποία αφού δεν βιοδιασπώνται καταλήγουν να καίγονται στις χωματερές. Η καύση αυτών, ελευθερώνει τεράστιες ποσότητες τοξικών αερίων που οδηγεί μακροπρόθεσμα σε τοξικές βροχές και στην γενικότερη επιδείνωση του Φαινομένου του Θερμοκηπίου (Likens, 1987).
Για να απαντηθεί περεταίρω, το παραπάνω ερώτημα θα χρειαστεί να εστιάσουμε στην φύση του ανθρώπου. Σύμφωνα με τον Τζέιμς Κλίαρ στο βιβλίο του Atomic Habits, ο άνθρωπος έχει την εκ φύσεως τάση να επιλέγει την ευκολία και εκείνο που δεν τον βγάζει από την “βολή” του. Αυτό, τονίζει, είναι κατάλοιπο από την εποχή που ακόμη έπρεπε να κυνηγήσει και να μοχθήσει για την τροφή του. Για την διασφάλιση της ενέργειας που απαιτούνταν για να παλέψει για την τροφή και κατ’ επέκταση για την ζωή του, σε όλους τους άλλους τομείς έψαχνε τρόπους εύκολους και όσο το δυνατόν λιγότερο κουραστικούς. Αυτό το γνωρίζουν και το έχουν εκμεταλλευτεί οι μικρές και μεγάλες εταιρείες. Πλέον, τα πάντα είναι περιτυλιγμένα, φτιαγμένα ή ανακατεμένα με πλαστικό. Το να γίνει η αλλαγή από την χρήση πλαστικού με μια πιο βιώσιμη λύση θέλει κόπο και ατομική αναζήτηση γεγονός που βγάζει τους ανθρώπους από την πολυπόθητη “βολή” τους. Παράλληλα, ακριβώς επειδή το πλαστικό είναι ένα πολύ φθηνό υλικό, άλλες εναλλακτικές ίσως είναι ακριβότερες ακόμη και δυσπρόσιτες για τον μέσο άνθρωπο.
Υπάρχουν διάφορα κινήματα που προωθούν την αντικατάσταση του πλαστικού με πιο βιώσιμα υλικά, πολλών χρήσεων. Όπως προαναφέρθηκε όμως, αυτό απαιτεί μια γενική αλλαγή στον τρόπο που ζούμε. Για να μπορέσει να επιτευχθεί η αλλαγή αυτή, απαιτείται κόπος, αναζήτηση, επιμονή, υπομονή και χρήμα. Οι εταιρείες και το μάρκετινγκ κάνουν ακόμη δυσκολότερη αυτή την ενέργεια, καθώς αυξάνουν τις τιμές σε βιοδιασπώμενα υλικά και οικολογικές συσκευασίες μειώνοντας έτσι, την δυνατότητα αγοράς από τον μέσο άνθρωπο. Αν και έχει γίνει στροφή προς την συνειδητή κατανάλωση υπέρ του περιβάλλοντος, πολλές εταιρείες σαμποτάρουν το έργο αυτό παραβιάζοντας τον Ηθικό Περιβαλλοντικό κώδικα που οφείλουν να ακολουθούν και χρησιμοποιώντας τεχνικές μάρκετινγκ που φαινομενικά είναι ηθικές αλλά ελλοχεύουν σοβαρές επιπτώσεις προς το περιβάλλον.
Όλοι οι οργανισμοί χρησιμοποιούν για την παραγωγή των προϊόντων τους, τα υλικά αγαθά αυτού του πλανήτη. Πολλοί μάλιστα αγνοώντας τις ανάγκες του περιβάλλοντος φθάνουν στην υπερκατανάλωση αυτών των αγαθών (Corbett and Decroix, 2001). Σπαταλώντας πολύτιμη ενέργεια και αφήνοντας τοξικά απόβλητα λειτουργούν ενάντια της περιβαλλοντικής ηθικής. Με βάση αυτή, οι οργανισμοί οφείλουν να σέβονται τόσο την χλωρίδα όσο και την πανίδα, και η ύπαρξη και λειτουργία τους να μην γίνεται εις βάρος ή εκμεταλλευόμενοι αυτών. Σύμφωνα με την ηθική «του ανθρωποκεντρισμού» ή της «χρήσης του περιβάλλοντος» του Simon(1993), οι πόροι της γης έχουν οργανική αξία για την χρήση από τον άνθρωπο. Όμως, οι δεύτεροι θεωρώντας πως το ανθρώπινο είδος είναι ηθικά ανώτερο από τα μη ανθρώπινα μέρη της φύσης, καταλήγει να τους εκμεταλλεύεται ως τελευταίας πτώσης χωρίς να υπολογίζει τις καταστροφικές επιπτώσεις που θα έχει αυτό μακροπρόθεσμα. Τονίζει, πως οι άνθρωποι και ιδιαίτερα οι οργανισμοί, είναι ζωτικής σημασίας να λειτουργούν με βάση την ηθική συντήρησης, που ορίζεται ως οικολογική συντήρηση προς όφελος της ανθρωπότητας.
Εν κατακλείδι, είναι σημαντικό να αλλάξει η επιχειρηματική ηθική ριζικά και να αρχίσει να λειτουργεί υπέρ τον περιβαλλοντικών αναγκών και συνθηκών. Αυτή συμπεριλαμβάνει:
- την αναγνώριση των «δικαιωμάτων» της φύσης
- την διάδοση της εγγενής αξίας της φύσης γενικότερα και όχι μόνο στα συνειδητοποιημένα άτομα που ορίζουν την ηθική της «ελευθεριάζουσας επέκτασης» (Vardy και Grosch 1999)
- την αλλαγή στην σχέση του ανθρώπου με τη φύση, στο βαθμό που ο πρώτος την αντιμετωπίζει ως εργαλείο: αναπτύσσεται έτσι μια ηθική σεβασμού της φύσης
- την προσοχή στην σχέση του ανθρώπου με τις πράξεις της τεχνολογίας, στο βαθμό που αυτές του επιτρέπουν να ασκεί έλεγχο στη φύση: αναπτύσσεται έτσι ο προβληματισμός σε σχέση με την ευθύνη έναντι τέτοιων πράξεων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ
Corbett, C. J., & DeCroix, G. A. (2001). Shared-savings contracts for indirect materials in supply chains: Channel profits and environmental impacts. Management Science, 47(7), 881-893
Environmentally relevant concentrations of microplastic particles influence larval fish ecology, Science 03 Jun 2016: ,Vol. 352, Issue 6290, pp. 1213-1216, DOI: 10.1126/science.aad8828
James Clear (2018). Atomic Habits: Tiny Changes, Remarkable Results.
Likens G. 1987. ‘Chemical wastes in our atmosphere -An ecological crisis’.Industrial Crisis Quarterly 1/4:13-33
Plastic waste inputs from land into the ocean, Science 13 Feb 2015: Vol. 347, Issue 6223, pp. 768-771 DOI: 10.1126/science.1260352
Simon Blackburn, Ηθική Η εποχή μας σε 15 λέξεις, Oxford university press, TOBHMA, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2006
