Κάθε χρόνο καταφράφονται περίπου εκατοντάδες χιλιάδες βιασμοί και σεξουαλικές παρενοχλήσεις ανά τον κόσμο. Στην Ελλάδα μόνο, οι βιασμοί ξεπερνούν τους 5.000 ετησίως, ενώ οι σεξουαλικές παρενοχλήσεις στη δουλειά, στο σπίτι, στο δρόμο είναι πολύ περισσότερες. Όμως, συνολικά, μόνο 20 ύποπτοι τιμωρούνται με μέσο όρο φυλάκισης λιγότερο από τα 5 χρόνια. Κι όλα αυτά συμβαίνουν σε μια χώρα που θέλει να καλείται δημοκρατική και ασφαλής για όλους.
Το τελευταίο διάστημα παρατηρούμε ένα τεράστιο ξέσπασμα προσωπικών εμπειριών και αποκαλύψεων από άτομα στο χώρο του αθλητισμού, στον καλλιτεχνικό, αλλά και μη χώρο. Η μία μετά τον άλλη, δεκάδες γυναίκες μπαίνουν στην διαδικασία να αφηγηθούν εμπειρίες τραυματικές για κείνες, οι οποίες ζωντανεύουν πάλι χρόνια μετά, για να τους θυμίσουν ξανά και ξανά τις τραγικές στιγμές που πέρασαν. Κι ενώ όλες αυτές κάνουν κατάθεση ψυχής, προσμένοντας να ακουστούν και ίσως να υποστηριχτούν απ΄το περιβάλλον τους, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αποδεικνύουν με τον πιο τρανό τρόπο πόση απανθρωπιά συνεχίζει να υπάρχει στην κοινωνία μας. “Καλά τώρα το θυμήθηκε;”, “Kάτι θα έκανε και προκάλεσε”, “Τί φορούσε;”, “Ας πρόσεχε”, είναι μερικά από τα πολλά σχόλια που ακούμε αυτές τις μέρες για όλες τις πληγωμένες αυτές ιστορίες. Πρωτού σχολιάσω όλες αυτές τις απόψεις, θέλω να κάνω λίγο πιο ξεκάθαρες κάποιες έννοιες.
Με βάση το άρθρο 336 του Ποινικού Κώδικα o ορισμός για το έγκλημα του βιασμού είναι:”Όποιος με σωματική βία ή με Απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου εξαναγκάζει άλλον σε συνουσία ή σε άλλη ασελγή πράξη ή σε ανοχή της τιμωρείται με Κάθειρξη”. Με τον όρο “σεξουαλική παρενόχληση” αναφερόμαστε σε “οποιαδήποτε ανεπιθύμητη λεκτική, μη λεκτική ή σωματική συμπεριφορά σεξουαλικού χαρακτήρα που αποσκοπεί ή έχει ως αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου ιδίως με τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος” (άρθρο 2, παρ. 1δ του νόμου 3896/2010). Και οι δύο αυτές έννοιες υποδηλώνουν ότι ένα άτομο επεμβαίνει στο σώμα ενός άλλου ατόμου, παρά τη θέλησή του. Εξάλλου, ο όρος “βιασμός” περιλαμβάνει τη λέξη “βία” και ο όρος “παρενόχληση” τη λέξη “ενόχληση”. Είναι περιττό νομίζω, λοιπόν, να πω ότι πρόκειται για δύο έννοιες με εντελώς αρνητική χροιά. Και ως τραυματικές εμπειρίες, όπως και κάθε αρνητικό συμβάν, έχουν τεράστιο αντίκτυπο στον ψυχισμό του ατόμου. Κατάθλιψη, μετατραυματικό στρες, ενοχλητικές εικόνες και σκέψεις του τραγικού συμβάντος, κοινωνική απομόνωση, άγχος, διαταραχές ύπνου και διατροφής, απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες, αυτοτραυματικές συμπεριφορές είναι μερικές μονάχα από τις ψυχικές διαταραχές, συμπτώματα και δυσκολίες που μπορεί να εμφανίσει. Σε ακραίο βαθμό, μάλιστα, ορισμένα άτομα αδυνατώντας να αντέξουν το ψυχικό φορτίο, επιλέγουν να τερματίσουν τη ζωή τους, με όποιες συνέπειες κι αν έχει μια τέτοια πράξη στα ίδια, αλλά και στα αγαπημένα τους άτομα που μένουν πίσω.
Τη στιγμή που ένα άτομο βιώνει μια τέτοια εμπειρία σοκάρεται. Δεν ξέρει πως να διαχειριστεί την κατάσταση, “παγώνει” και ένα αίσθημα τρόμου και φόβου το κυριεύει. Ειδικά σε περιπτώσεις, που παρά την προσπάθειά του, ένα τέτοιο γεγονός δεν μπορεί να αποφευχθεί, καταστροφικά συναισθήματα το κατακλύζουν. Τα λόγια ενός θύματος βιασμού προκαλούν φρίκη «Δεν υπάρχουν λέξεις που μπορούν να περιγράψουν αυτό που πέρασα…Ήταν ένας μικρός θάνατος». Ο ψυχικός πόνος, η ντροπή και οι ενοχές χαρακτηρίζουν πλέον την καθημερινότητά των θυμάτων, έπειτα από ένα τέτοιο γεγονός. Η ζωή μπροστά τους φαντάζει ανούσια, ενώ οι εικόνες από το συμβάν δεν πρόκειται να σβηστούν ποτέ από το μυαλό τους. Όλα αυτά τα συναισθήματα, σε συνδυασμό με την κριτική του περίγυρου και τα αρνητικά σχόλια, δημιουργούν ακόμη μεγαλύτερο ψυχικό βάρος και ένα αβάσταχτο ψυχολογικό αδιέξοδο.
Κι εδώ ακριβώς έρχομαι πάλι στα σχόλια που ανέφερα παραπάνω. “Τώρα το θυμήθηκε;”. Όχι! δεν το θυμηθηκε τώρα! Γιατί δεν το ξέχασε και ποτέ για να το θυμηθεί πάλι. Οι τραγικές εικόνες, οι σωματικές συνέπειες και τα συναισθήματα που βίωσε είναι εκεί για να θυμίζουν με τον πιο φριχτό και επώδυνο τρόπο αυτό που έζησε. Απλώς μέχρι σήμερα, λόγω της προκατειλημμένης κοινωνίας όπου ζει, δεν μπόρεσε ποτέ να το εκφράσει. Γιατί αυτή ακριβώς η κοινωνία στην οποία θέλει να απευθυνθεί, έχει μάθει να ενοχοποιεί το θύμα και όχι τον θύτη. Γιατί μέχρι τώρα, δεν μπόρεσε να βρει την κοινωνική, πολιτική και νομική κάλυψη που αποζητούσε για να μην αποσιωποιηθεί το γεγονός. “Κάτι θα έκανε και προκάλεσε”. Όχι! Δεν έκανε απολύτως τίποτα! Έκανε ό,τι κάνει μέσα στη μέρα, όπως κάνει πάντα. “Τί φορούσε;”. Φορούσε τα ρούχα που ήθελε και με τα οποία εκφραζόταν και αισθανόταν όμορφα. Μάλιστα, έχει διαπιστωθεί ότι το θύμα, τις περισσότερες φορές, φορούσε ρούχα καθημερινά ή εργασίας και καθόλου προκλητικά. “Ας πρόσεχε”. Μια χαρά πρόσεχε. Αλλά όταν ο άλλος καταπάτησε την ιδιωτικότητα, χωρίς την συναίνεσή της, εκεί δεν ήταν θέμα προσοχής. Γιατί προσέχω σημαίνει πως εγώ κάνω ό,τι θεωρώ σωστό και αποφασίζω για μένα και πώς μπορώ να προστατευτώ από ενδεχόμενο κίνδυνο. Όταν κάποιος άλλος επιλέγει για μένα, χωρίς να το θέλω, τότε είναι εξαναγκασμός. Και ο εξαναγκασμός αυτός οδηγεί σε σωματικό, αλλά και ψυχικό βιασμό. Γιατί όταν λέω “Όχι” και ο άλλος συμπεριφέρεται σαν να έχω πει ¨Ναι”, τότε φυσικά και είναι εξαναγκασμός και καταπίεση για κάτι που δεν συναινώ.
Μάθε, λοιπόν, πως ένα θύμα βιασμού ποτέ δεν ήθελε, δεν ζήτησε και δεν προκάλεσε μια τραυματική εμπειρία που θα μείνει χαραγμένη μέσα του. Ποτέ δεν επέλεξε να θυμάται και να πονάει κάθε μέρα διπλά με όσα σχόλια και κριτική ακούει προς το πρόσωπό του. Κατάλαβε, ότι τα θύματα, άντρες και γυναίκες, αν είχαν την επιλογή, σίγουρα δεν θα επέλεγαν να ζήσουν κάτι τέτοιο. Κατάλαβε, ότι ο λόγος που δεν το είπαν νωρίτερα και που το “θυμήθηκαν τώρα” είναι γιατί ποτέ τους δεν ένιωσαν την ασφάλεια και τη υποστήριξη από σένα για να το κάνουν. Κατάλαβε, ότι χρειάζεται χρόνος, όχι για να αποδεχτούν, αλλά έστω για να καταφέρουν να διαχειριστούν λίγο καλύτερα όσα βίωσαν. Κατάλαβε, ότι προκειμένου να κάνουν όνειρα ξανά πρέπει να έρχονται κάθε μέρα αντιμέτωποι με τους άλλους, αλλά πάνω από όλα με τον εαυτό τους. Και, επιτέλους, κατάλαβε ότι δεν έχεις το δικαίωμα να σχολιάζεις από μια θέση ασφαλείας ένα βίωμα που ούτε να το σκεφτείς δεν θα ήθελες.
Είναι πολύ σημαντικό τα θύματα να καταγγέλλουν κάθε περιστατικό και να κατονομάζουν τον θύτη, χωρίς φόβο και χωρίς καμία ντροπή. Αν κάποιος θα έπρεπε να φοβάται ή να ντρέπεται, αυτός είναι ο θύτης, που ποτέ δεν σκέφτηκε τί προκάλεσε στο θύμα. Η δημοσιοποίηση τέτοιων περιστατικών θα αφυπνίσει ολόκληρη την κοινωνία, η οποία θα μάθει πλέον να μάχεται τους πραγματικούς υπαίτιους και όχι να καταδικάζει τους πονεμένους. Όλα τα θύματα βιασμού και σεξουαλικής παρενόχλησης μπορούν να συμβάλλουν ριζικά στην προσπάθεια αλλαγής ενός συστήματος που αδικεί, καταπιέζει και καλύπτει τους ισχυρούς. Τώρα έγινε μια πολύ σημαντική αρχή, η οποία δεν πρέπει να σταματήσει!
Ας μάθουμε να είμαστε περισσότερο άνθρωποι και ας μην γυρνάμε την πλάτη μας σε τέτοια περιστατικά και στα θύματά τους. Αν ήταν στη θέση του θύματος ο γονιός, το παιδί, ο φίλος μας, τότε τί θα κάναμε; Σε έναν κόσμο που καθημερινά μας δείχνει το άσχημο πρόσωπό του, ας είμαστε το παράδειγμα ενός ανθρώπου με σεβασμό, αξιοπρέπεια, ενσυναίσθηση, συμπόνοια, αγάπη και αλληλεγύη. Τέτοια φαινόμενα θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Το θέμα είναι τί κάνουμε εμείς γι’αυτά. Ας προσπαθήσουμε όλοι για έναν κόσμο πιο αληθινό, πιο δίκαιο, πιο όμορφο και πιο ανθρώπινο για όλους!
Όλους εσάς που μιλάτε, εγώ προσωπικά, σας ευχαριστώ..έναν προς έναν!
Sources:
Αποκαλυπτικά στοιχεία για τους βιασμούς στην Ελλάδα – Έρευνα GrTimes (Πίνακες)
https://www.news.gr/ellada/koinonia/article/146935/ti-einai-o-viasmos-me-vash-to-nomo.html
https://el.wikipedia.org/wiki/Σεξουαλική_παρενόχληση
https://www.kar.org.gr/2018/01/13/ti-forousa-otan-me-viasan-sygklonistiki-ekthesi-apo-thymata-viasmou-me-titlo-ine-diko-mou-to-fteximo-fotografies/?fbclid=IwAR0OaJObldWkQMXqJidKRjNo0l_aGHKSKVR-sO4XUHM3wSbdKScmKqr9nQA
Κρέτση, Καζαλάκη, Μελαδάκη. (2007). Οι επιπτώσεις της ανεπιθύμητης γονιμότητας στη νεαρή ηλικία. Α.Τ.Ε.Ι. Κρήτης
Photos taken from:
https://indianexpress.com/article/cities/ahmedabad/ahmedabad-detained-for-gang-rape-of-21-yr-old-6559058/
https://www.nationalheraldindia.com/national/why-men-rape-book-seeks-to-find-out-answers
