Ρωτήστε ΣΗΜΕΡΑ καμιά δεκαριά ανθρώπους να σας πουν: «Είναι ο σκύλος ένας από τους καλύτερους φίλους;». Δε θα περιμένατε ένα θετικό σκορ της τάξης 9/10; Ή έστω ένα 8/10! Δεν είναι αφύσικο, κάθε άλλο. Υπολογίζεται ότι άνθρωποι και σκύλοι συμβιώνουν εδώ και 18.000 χρόνια!
Δηλαδή, για να γίνει αυτό λίγο πιο απτό, αρκεί να σκεφτούμε ότι αυτή η σχέση πρωτοξεκίνησε την Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο, οπότε κι έγινε η ανάπτυξη του homo sapiens κι άρχισαν να λιώνουν οι περίφημοι παγετώνες. Και για να ξεφύγουμε λίγο απ’ τους συνειρμούς με τη σχετική διάσημη ταινία κινουμένων σχεδίων, επιστρέφουμε δριμύτεροι στο θέμα μας, τον δεσμό που αναπτύσσεται μεταξύ του ανθρώπου και του φίλου προϊστορικής εμβέλειας, έναν δεσμό που θυμίζει σχέση προσκόλλησης κι αφοσίωσης (Bowlby, 1958).
Ναι, φυσικά κι υπάρχει προσκόλληση κι οι άνθρωποι που συμβιώνουν με έναν σκύλο, φαίνεται να έχουν αρκετά καλύτερα αποτελέσματα, όσον αφορά την θετική επίδραση του κατοικιδίου αυτού έναντι οποιουδήποτε άλλου. Και μιλώντας με όρους περισσότερο επιστημονικούς παρά συναισθηματικούς (που όπως είναι αναμενόμενο ανακύπτουν αβίαστα στους ζωόφιλους και δη κυνό-φιλους), μεταξύ άλλων έχει διαπιστωθεί το εξής:
Ανταλλάσσετε φιλιά ποτέ με το σκυλάκι σας;
Ε λοιπόν, έρευνα κατέδειξε ότι φιλώντας τον Ρεξούλη, τον Μαξ, τον Δία, τη Λάση, την Πέρλα ή όπως αλλιώς λένε το σκυλάκι σας, έχετε τόσο εσείς όσο κι αυτό υψηλότερη οξυγόνωση, η οποία πιστεύεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην δημιουργία δεσμού. Μιλώντας μάλιστα με όρους βιοχημείας και φυσιολογίας του οργανισμού, η αλληλεπίδραση αυτή μειώνει τη συγκέντρωση πλάσματος κορτιζόλης στα σκυλιά κι έτσι αμβλύνεται και το πρόβλημα του στρες, που αυτά μπορεί να έχουν βιώσει ή να βιώνουν, όπως συμβαίνει σε σκυλιά καταφυγίων (Payne, Bennett, Greevy, 2015).
Σαν πρώτο πόρισμα λοιπόν, συνάγεται ότι το να πάρεις την ευθύνη ανατροφής ενός σκύλου, πέρα από την όξυνση του αισθήματος υπευθυνότητας κι όλα τ’ άλλα παρεμφερή οφέλη, υπάρχει επιπλέον το κέρδος της μείωσης των επιπέδων στρες καθώς και την μεγαλύτερη ευεξία του ίδιου του ζώου.
Ένα άλλο σχεδόν καθολικό, θα λέγαμε, πόρισμα της επιστημονικής κοινότητας, που μελετά τον τομέα αυτόν των σχέσεων ανθρώπου-κατοικιδίων, συνιστά το ότι η ιδιοκτησία κατοικιδίου ωφελεί την ψυχική μας υγεία. Αρκεί να διατρέξουμε τις παρακάτω 4 γραμμές:
Barak, Savorai, Mavashev, & Beni, 2001; Friedmann & Thomas, 1995; Herald, Tomaka, & Medina, 2002; Serpell, 1991; Anderson, Rei, & Jennings, 1992; Dembicki & Anderson, 1996; Heady, 1999; Allen, Blascovich, & Mendes, 2002, Havener et al., 2001; Wells & Perrine, 2001; Upton, 2005; Irani, Mahler, Goetzman, Russi, Boehler, 2006. Αυτή είναι μία ενδεικτική σειρά ερευνών που έχουν διεξαχθεί στο παρελθόν.
Ήρθε όμως η στιγμή να πούμε το ΑΛΛΑ. Σύμφωνα με τις κλασικές θεωρίες της κοινωνικής ψυχολογίας, η ιδιοκτησία σκύλου μπορεί τόσο να φανεί επωφελής όσο κι επιζήμια, ν’ αυξήσει όσο και να μειώσει την κατάθλιψη, αναλόγως τις συνθήκες (Krista, Cline, 2010). Αδρομερώς αναφέρεται ότι η ιδιοκτησία σκύλου συνδράμει όταν:
- το άτομο έχει υγιή κοινωνική ζωή
- το άτομο έχει λίγους ρόλους (άρα δεν είναι και σύζυγος, και γονέας, και κλπ.)
- το άτομο βγάζει τον σκύλο βόλτα (κι άρα ασκείται)
- το άτομο είναι μάλλον στην τρίτη ηλικία (κι άρα μέσω του σκύλου ο ιδιοκτήτης εκ των πραγμάτων βγαίνει κι έχει περισσότερες ευκαιρίες επικοινωνίας)
- τα άτομα είναι γυναικείου φύλου (διότι φαίνεται ότι αυτές έχουν μικρότερη εμφάνιση της κατάθλιψης απ’ τους άντρες)
Οι τρεις σπουδαιότεροι προβλεπτικοί παράγοντες για τη θετική ή αρνητική επιρροή της κατοχής σκύλου είναι, λοιπόν, η δουλειά κι ο φόρτος εργασίας, η οικογενειακή κατάσταση (έγγαμος/-η. άγαμος/-η), γονεϊκότητα ή μη.
Σε παρόμοια αποτελέσματα συνηγορούν άλλοι μελετητές (Duvall, Antonacopoulos, Pychyl, 2010), σημειώνοντας πως η παρέα του σκύλου έχει μάλλον θετικά παρά αρνητικά απότοκα σε ανθρώπους της τρίτης ηλικίας κι ιδίως στις γυναίκες, πράγμα λογικό αν αναλογιστεί κανείς ότι μόνο στις ΗΠΑ οι άντρες που μένουν μόνοι μετά τα 65 είναι σε ποσοστό 17%, ενώ οι γυναίκες σε 40%! Αυτό όμως πάλι σε συνάρτηση με δείκτες όπως η κοινωνικότητα.
Κι όταν η κοινωνικότητα είναι σε φυσιολογικά επίπεδα και τα καταθλιπτικά περιστατικά χαμηλά; Υπάρχει θετική σχέση; Βεβαίως. Σε έρευνα τεράστιου βεληνεκούς, της τάξης των 1.403 ατόμων ηλικίας 70 κι άνω, βρέθηκε ότι η συντροφιά κατοικιδίου συνδράμει σε προβλήματα καρδιαγγειακής ανεπάρκειας και πίεσης (Hansen, Hans, Winefield, 2010).
Λίγα αλλά όχι λιγότερο σημαντικά είναι τα ευρήματα εκείνα που προβάλλουν την ιδιοκτησία κατοικιδίου μια επισφαλή επιλογή, με χαρακτηριστικά επιχειρήματα την αύξηση της μάζας σώματος, της ροπής στο κάπνισμα, ακόμη και των πιθανοτήτων κάποιου ατυχήματος! Κι αυτά βέβαια ξανά, υπό προϋποθέσεις.
Κλείνοντας, γίνεται πρόδηλο μεν ότι τελική απάντηση για το αν ο σκύλος ωφελεί πράγματι την ψυχική υγεία του ανθρώπου κι ειδικότερα όσων πάσχουν από κατάθλιψη ή ελαφρύτερη ψυχοπαθολογία, δεν μπορεί μετά βεβαιότητας να δοθεί, ίσως εξαιτίας της έλλειψης σταθμισμένων κι άρα αξιόπιστων κι έγκυρων μεθοδολογικών εργαλείων για τέτοιου είδους μετρήσεις. Είναι δε σαφές ότι, όταν ο άνθρωπος αποφασίζει να δεθεί με έναν σκύλο, να τον αγαπήσει, να τον φροντίσει και να τον βλέπει σαν ίσο, σαν ένα ον με ανάγκες και χαρίσματα, όπως είναι κι ο ίδιος, τότε δεν μπορεί παρά να ευεργετήσει ψυχή, νου και σώμα.
Βιβλιογραφία:
Gaps in the evidence about companion animals and human health: some suggestions for progress, A. C. Hansen, C.S. Hons, H. Winefield, 2010, η ανάκτηση έγινε στις 12/9/2020: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1744-1609.2010.00176.x
Current perspectives on attachment and bonding in the dog-human dyad, E. Payne, P.C. Bennett, P.D. McGreevy, 2015, η ανάκτηση έγινε στις 12/9/2020: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4348122/
An examination of the Potential Role of Pet Ownership, Human Social and Pet Attachment in the Psychological Health of Individuals living alone, N.M. Duvall, Antonacopoulos and T.A.Pychyl, 2015, η ανάκτηση έγινε στις 13/9/2020: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.2752/175303710X12627079939143
Psychological Effects of Dog Ownership: Role Strain, Role Enhancement, and Depression, Krista Marie Clark Cline, 2010, η ανάκτηση έγινε στις 13/9/2020: http://dx.doi.org/10.1080/00224540903368533
οι εικόνες ανακτήθηκαν από: