Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας
ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn

Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας


 

Τι είναι η προσωπικότητα;

Η προσωπικότητα είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του ανθρώπου, είναι ο «εσωτερικός μας κόσμος».Αποτελεί ένα σύνολο των πεποιθήσεων ή ιδεών, διανοητικών αλλά και συμπεριφοριστικών χαρακτηριστικών μας. Είναι η μοναδικότητά μας, αυτό που καθιστά τον καθένα μας ξεχωριστό και παράλληλα αυτό που μας ενώνει με κάποιους ανθρώπους.Σύμφωνα με την θεωρία των “Πέντε Παραγόντων” (Big Five), η προσωπικότητα αποτελείται απο διάφορα χαρακτηριστικά, όπως: η εξωστρέφεια, η συνειδητότητα, η συγκαβατικότητα, η ανοικτή αντίληψη και ο νευρωτισμός. Ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μας είναι αυτά που δεν παύουν να εξελίσσονται με την πάροδο των χρόνων και όχι η προσωπικότητα καθαυτή.

Ο «χαρακτήρας» μας, ή αλλιώς η προσωπικότητά μας, διαμορφώνεται απο ποικίλους παράγοντες. Έναν σημαντικό καθοριστικό παράγοντα αποτελούν γενετικά ή κληρονομικά στοιχεία. Ωστόσο, αποτελέσματα από έρευνες που έχουν διεξαχθεί παρατηρώντας την εξέλιξη μονοζυγωτικών διδύμων δίνουν το έναυσμα για να αναρωτηθούμε τι είναι αυτό που τελικά διαμορφώνει την προσωπικότητα μας; Για ποίο λόγο τα δίδυμα αναπτύσσουν την δική τους ατομική ταυτότητα ενώ είναι ανατρεφόμενα απο το ίδιο περιβάλλον;Αυτό μας υποδεικνύει ότι έναν ακόμα πιο ισχυρό παράγοντα αποτελούν οι συνθήκες του περιβάλλοντος υπό τις οποίες ανταπτύσσεται το άτομο σε αρμονία με την ξεχωριστή αντίληψή του. Κατά την διάρκεια της βρεφικής αλλά και παιδικής ηλικίας τα παιδιά απορροφούν ασυνείδητα διάφορα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και το καθένα τα επεξεργάζεται με βάση τον δικό του μοναδικό τρόπο.

Οι ρίζες της προσωπικότητας ξεκινούν ήδη από την παιδική ηλικία. Ειδικότερα, έρευνες έχουν συσχετίσει μερικά απο τα στοιχεία που είχαμε στην παιδική ηλικία με εκείνα που έχουμε ως ενήλικες. Για παράδειγμα, η εσωστρέφεια στην παιδική ηλικία μπορεί να παραμείνει και στα επακόλουθα στάδια της ζωής του ατόμου, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι είναι αδύνατο να αλλάξει ή να περιοριστεί. Επιπλέον, οι μελλοντικές μας συναναστροφές, παιδεία και καταστάσεις αλληλεπιδρούν στην ενδεχομένως τελική διαμόρφωση της προσωπικότητας μας.

Η σημασία της στη ζωή μας και πότε πρόκειται για διαταραχή προσωπικότητας

Η προσωπικότητα συνυπάρχει σε όλες τις πτυχές και όλους τους τομείς της ζωης του ανθρώπου. Συνεπώς, είναι λογικό όταν υπάρχει κάποια ανησυχία όσον αναφορά την προσωπικότητα μας, να προκύπτουν παράλληλα ανησυχίες ή θέματα σε διάφορους τομείς. Όπως για παράδειγμα στις διαπροσωπικές μας σχέσεις, την εργασία, την καθημερινόνητά μας γενικότερα αλλα ακόμα και στο πως εκλαμβάνουμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Είναι σημαντικό να ξεχωρίσουμε πότε πρόκειται τα ζητήματα που μας απασχολούν να είναι μέρος της ιδιοσυγκρασίας μας (π.χ η εσωστρέφεια/ εξωστρέφεια) και πότε κάποια διαταραχή προσωπικότητας, καθώς αυτή μπορεί να επηρεάσει ζωτικά την ποιότητα της ζωής μας αλλά και τον ευρύτερο μας κύκλο. Μπορεί να οδηγήσει σε μια δυσλειτουγία και αδυναμία προσαρμογής στην κοινωνία. Παρόλα αυτά, στις διαταραχές προσωπικότητας είναι συχνό το πάσχον άτομο να μην αναγνωρίζει ή να μην αποδέχεται ότι υπάρχει κάτι αρνητικό στη συμπεριφορά του (ego syntonic). Σε αυτή την κατηγορία κατατάσσεται η Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας.

Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας

Αρκετές φορές έχουμε κατηγοριοποιήσει κάποιον με την απλούστερη αιτιολογία ότι “αυτός είναι ο χαρακτήρας του και δεν αλλάζει”. Πολλές φορές έχουμε δώσει την ταμπέλα «εγωιστής» ή «αλαζόνας» σε αυτούς τους ανθρώπους. Ενδεχομένως έχουμε νιώσει αδυναμία κατανόσης απο κάποιον «εγωκεντρικό» ή «εγωιστή», με αποτέλεσμα να αναθεωρήσουμε την στάση μας καθώς και το ενδεχόμενο να υπήρξαμε εμείς λάθος εξ’ αρχής. Ωστόσο, αυτή είναι μια κατάσταση στην οποία δεν παραβρισκόμαστε αρκετά συχνά και με όλες τις συναναστροφές μας. Συνεπώς όταν αυτό συμβαίνει, ίσως να είναι ζήτημα του ατόμου στο οποίο απευθυνόμαστε, αν όχι δικό μας. Στην συγκεκριμένη θέση δυσφορίας και αδιεξόδου μπορούμε να παρεβρεθούμε αν συνανστραφούμε με κάποιον που πάσχει απο ναρκισσιστική προσωπικότητα.

Τα άτομα με ναρκισσιστική προσωπικότητα καταβάλλονται απο συναισθήματα ανωτερότητας και αξίας την οποία επιβάλουν στον κοινωνικό περίγυρό τους, αυτό που οι ειδικοί της ψυχικής υγείας ονομάζουν “ιδέα μεγαλείου”. Χαρακτηριστικό αυτών των ατόμων είναι η έντονη δυσαρέσκεια τους για την ήττα ή την κρητική, καθώς θεωρούν ότι είναι αλάνθαστοι. Ένας ευσυνείδητος άνθρωπος είναι αποδεκτικός τόσο στα λάθη του όσο και στις απόψεις των άλλων, αγαπάει τον εαυτό του χωρίς να επιδιώκει να λαμβάνει μέγιστο θαυμασμό απο τους άλλους, αναγνωρίζει και κατανοεί τα συναισθήματα των ανθρώπων απέναντί του, δεν προωθεί τον διαπληκτισμό αλλα τον ευεργετικό διάλογο για να εκφράσει τις απόψεις του ακόμη και αν αυτές διίστανται.Αντιθέτως, η συμπεριφορά των ατόμων με ναρκισσιστική προσωπικότητα πηγάζει απο βαθύτερα αίτια όπως η ανάκγη για επικύρωση, η συναισθηματική αστάθεια, η ανασφάλεια και όχι από ουσιαστική αυτοεκτίμηση και αγάπη. Τα άτομα με ναρκισσιστική προσωπικότητα προσδοκούν οι άλλοι να τους θαυμάζουν, ακόμη και να τους ζηλεύουν. Καθώς αυτό δεν είναι πάντοτε εφικτό, όταν αδυνατούν να ικανοποιήσουν τις ιδέες μεγαλέιου που έχουν, κατακυριεύονται απο συναισθήματα οργής και επίθεσης προς τους άλλους.

 

Είναι  αναμφισβήτητο ότι είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης να έχουμε την ανάγκη να βάλουμε τον εαυτό μας πρώτα από όλους και να χαρακτηριστούμε ως «εγωιστές» μερικές φορές, ωστόσο όταν αυτό λαμβάνει χώρα συστηματικά και επιδρά αρνητικά στη ζωή μας χρειάζεται να αναλύσουμε αυτό το ζήτημα. Κυρίως όταν πρόκειται να πάσχουμε απο ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας και δεν αναλογιζόμαστε τα συναισθήματα αυτών που έχουμε απένταντί μας.  Φυσικά η αυτοεκτίμηση και το να αγαπάμε τον εαυτό μας είναι απαραίτητο τόσο για εμάς όσο και για τις σχέσεις μας με τους άλλους. Όταν όμως αυτό ξεπερνά τα πλαίσια της αυτοετκίμησης και φτάνει στα επίπεδα αισθητής ανωτερότητας και ανάγκης υπερβολικού θαυμασμού απο τους άλλους ενδεχομένως να υπάρχουν διαπληκτισμοί στις συναναστροφές μας και να παραπέμπει σε παθολογικό ναρκισσισμό.

 Αίτια

Όπως προαναφέρθηκε για τις διαταραχές προσωπικότητας ευρύτερα, η αιτιολογία της ναρκισσιστικής προσωπικότητας είναι επίσης τεκμηριωμένα βάση του γενετικού υλικού του ατόμου σε συνδυασμό με περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ποικίλες μελέτες έχουν φέρει στην επιφάνεια βαθύτερα αίτια, όπως για παράδειγμα η διαταραχή αυτή να είναι ένας μηχανισμός αντιμετώπισης κάποιου τραύματος ή ακόμη ενός εσωτερικού αισθήματος ανεπάρκειας.Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται στο 6% του γενικού πληθυσμού, με τον επιπολασμό να ανέρχεται σε ποσοστό 50-70% ανάμεσα στο ανδρικό φύλο.

Διαγνωστικά κρητήρια ΝΔΠ

Σύμφωνα με το διαγνωστικό εγχειρίδιο διαταραχών, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5), για την διάγνωση ναρκισισστικής προσωπικότητας το άτομο πρέπει να πληρεί:

-Το κύριο κρητίριο είναι το άτομο να  έχει μια διαχυτική αίσθηση μεγαλείου (στην φαντασια ή και στην συμπεριφορά), ανάγκη για θαυμασμό, έλλειψη ενσυναίσθησης, τα οποία να είναι ορατά απο τα πρώτα χρόνια ενηλικίωσης (18+) και σε πληθώρα πλαισίων ( τουλάχιστον 5 απο τα παρακάτω):

1. Έχει μια μεγαλειώδη αίσθηση σπουδαιότητας για τον εαυτό (μεγαλοποιεί τα επιτεύγματα και τις ικανότητες/ ταλέντα του, περιμένει να αναγνωρισθεί ως ανώτερο άτομο χωρίς ανάλογα επιτεύγματα).2. Κατακυριεύεται απο φαντασιώσεις απεριόριστης επιτυχίας, δύναμης, εξυπνάδας, ομορφιάς ή ιδανικής αγάπης.3. Πιστεύει ότι είναι ξεχωριστό και μοναδικό και μπορούν να το καταλάβουν μόνο ή πρέπει να συναναστρέφεται μόνο με άλλα μοναδικά άτομα υψηλού κύρους (ή θεσμούς).4. Απαιτεί υπερβολικό θαυμασμό. 5. Έχει μία αίσθηση ιδιαίτερων δικαιωμάτων ( μη λογικές προσδοκίες για ιδιαίτερα ευνοϊκή μεταχείριση ή αυτόματη συμμόρφωση των άλλων με τις προσδοκίες του).6. Εκμεταλλεύεται τους άλλους για να πετύχει τους σκοπούς του.7. Του λείπει η «εμπάθεια»: είναι απρόθυμο να αναγνωρίσει ή να ταυτοποιηθεί με τα αισθήματα και τις ανάγκες των άλλων.8. Συχνά φθονεί τους άλλους ή πιστεύει ότι το φθονούν.9. Εμφανίζει αλαζονική, υπεροπτική συμπεριφορά ή στάση.

Θεραπεία

Με βάση σημερινών στοιχείων, δεν υπάρχει κάποια καθορισμένη ειδική θεραπεία για την ΝΔΠ, ωστόσο, το άτομο μπορεί να λάβει βοήθεια μέσω ψυχοθεραπείας, κατά την οποία μπορεί να ερευνήσει καλύτερα τα βαθύτερα αίτια της συγκεκριμένης διαταραχής και να αποκτήσει πιο ρεαλιστικές προσδοκίες καθώς και ουσιαστική αυτοεκτίμηση. Είναι σημαντικό αν αισθανόμαστε ότι εμείς, ή και κάποιος που γνωρίζουμε, να πάσχουμε απο την συγκεκριμένη διαταραχή να ζητήσουμε βοήθεια απο ειδικούς ψυχικής υγείας για μια καλύτερη ποιότητα ζωής.

Βιβλιογραφία

Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) – Διαγνωστικά Κριτήρια Dsm-5.

«Διαταραχές προσωπικότητας», Γιώργος Ανωγειανάκις, Μαρία Καραγιαννίδου, & Βασίλειος Παπαλιάγκας

.https://www.iatronet.gr/ygeia/psyxiki-ygeia/article/36567/narkissistiki-diataraxi-proswpikotitas-ti-einai-kai-pws-tin-anagnwrizoyme.

htmlhttps://www.paidiatriki.gr/h_cuxologiki_proseggisi_ton_didumon/

 

ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn

Archives

Categories

WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com