Η κατάθλιψη είναι μια χρόνια διαταραχή διάθεσης, η οποία περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενα καταθλιπτικά επεισόδια κι επηρεάζει περισσότερο από το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας. Χαρακτηρίζεται κυρίως από συναισθηματική πτώση, απώλεια ενδιαφέροντος και απόλαυσης, σωματική εξάντληση και αισθήματα αναξιότητας και ενοχής. Τα άτομα με κατάθλιψη αρχίζουν να απομακρύνονται από το κοινωνικό τους περιβάλλον, ενώ σιγά-σιγά καθίστανται δυσλειτουργικά σε κάθε έκφανση της καθημερινότητάς τους. Συνήθως, μάλιστα, αισθάνονται αβοήθητα, ενώ μια έντονη αίσθηση ότι βρίσκονται σε αδιέξοδο εντείνει την απελπισία τους. Σε ακραίες περιπτώσεις, μπορούν να εμφανίσουν και αυτοκτονικούς ιδεασμούς, που δύνανται να οδηγήσουν ακόμη και στην αυτοκτονία.
Έρευνες δείχνουν ότι το 40% των ατόμων αναρρώνουν από το καταθλιπτικό τους επεισόδιο έπειτα από 3 μόλις μήνες, ενώ το 80% αναρρώνει μέσα σε ένα χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, το 20% των ατόμων μπορεί να αναπτύξει αυτό που ονομάζουμε εμμένουσα καταθλιπτική διαταραχή, όπου τα συμπτώματα παραμένουν για αρκετά χρόνια μετέπειτα. Να διευκρινιστεί εδώ, πως αναφερόμαστε στη Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή και όχι στη Διπολική Διαταραχή I ή ΙΙ.
Υπάρχουν, λοιπόν, ορισμένοι παράγοντες που στέκονται εμπόδιο στη μερική ή πλήρη ανάρρωση από την κατάθλιψη, χωρίς φαρμακευτική αγωγή, και αυτοί μπορεί να είναι: ψύχωση, έντονο στρες, και/ή μια διαταραχή προσωπικότητας που υποβόσκει της κατάθλιψης. Αν αυτοί οι παράγοντες είναι παρόντες, υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες το άτομο να έχει ένα πιο εκτενές καταθλιπτικό επεισόδιο ή να έχει χρόνια συμπτώματα.
Παρ’ όλο που η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή που μπορεί να εμφανιστεί και να φύγει πάλι, σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής, αν το άτομο εμφανίσει ένα πρώτο καταθλιπτικό επεισόδιο, όσο περισσότερο παραμένει σε ύφεση, τόσο πιθανότερο είναι να μην εμφανίσει κάποιο άλλο επεισόδιο. Έτσι, για παράδειγμα, ένα άτομο που υποφέρει από το χαμό ενός αγαπημένου του προσώπου και θρηνεί για αυτό το γεγονός, μπορεί να οδηγηθεί στην κατάθλιψη. Μπορεί, ωστόσο, να αναρρώσει μετά από μερικούς μήνες και να περάσουν χρόνια στη διάρκεια των οποίων δεν θα εμφανίσει κάποιο άλλο επεισόδιο. Το άτομο αυτό ανήκει στην κατηγορία εκείνων που εμφανίζουν κατάθλιψη μια φορά στη ζωή τους.
Υπάρχουν, όμως, και οι παράγοντες εκείνοι που μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση ενός νέου επεισοδίου κι αυτοί είναι: κάποιο σοβαρό προηγούμενο καταθλιπτικό επεισόδιο, η ηλικία κατά τη διάρκεια αυτού του επεισοδίου και η ύπαρξη πολλαπλών επεισοδίων συνολικά. Είναι αρκετά συχνό, δηλαδή, όταν εμφανιστεί ένα νέο επεισόδιο, να επαναληφθεί αυτό το μοτίβο και στο μέλλον. Να σημειωθεί, ωστόσο, πως κάτι τέτοιο συμβαίνει όταν το άτομο δεν αναζητά βοήθεια για τη διαχείριση των επεισοδίων και απλά περιμένει να περάσουν από μόνα τους.
Ορισμένοι άνθρωποι επιλέγουν να ακολουθήσουν κάποια φαρμακευτική αγωγή, η οποία μάλιστα τους βοηθά να παραμείνουν σταθεροί για αρκετά χρόνια. Κι εδώ εγείρεται το ζήτημα, γίνεται κάποιος να αναρρώσει πλήρως από την κατάθλιψη; Είναι δυνατόν να θεραπευτεί; Σύμφωνα με τις αρχές της ψυχιατρικής, αυτό στο οποίο αποσκοπεί κυρίως οποιαδήποτε παρέμβαση για την κατάθλιψη, είναι να υπάρξει μια ύφεση και διαχείριση της διαταραχής. Η πλήρης ύφεση αφορά στην ύπαρξη τουλάχιστον δύο μηνών χωρίς σημαντικά καταθλιπτικά συμπτώματα. Η μερική ύφεση αφορά στην ύπαρξη καταθλιπτικών συμπτωμάτων, τα οποία όμως δεν είναι αρκετά για να δοθεί η διάγνωση της κατάθλιψης. Έτσι, στόχος των παρεμβάσεων δεν είναι να εξαλειφθούν εντελώς τα συμπτώματα, αλλά να μειωθεί η ένταση και η συχνότητα με την οποία εμφανίζονται, ώστε να γίνουν διαχειρίσιμα. Σημασία, δηλαδή, έχει το άτομο να μην καθίσταται δυσλειτουργικό στην καθημερινότητα του.
Αυτό που πρέπει όλοι μας να καταλάβουμε είναι πως μπορεί να υπάρξει η προσωπική ευημερία ακόμη και μέσα από τους “φακούς” μιας διαταραχής. Κι εδώ ακριβώς είναι που βρίσκεται η χρυσή τομή που αναζητάμε σε τέτοιες περιπτώσεις. Πρόκειται για μια ολιστική προσέγγιση που ακολουθεί και η σύγχρονη θετική Ψυχολογία και Ψυχιατρική, η οποία υποστηρίζει ότι η πρόληψη μιας διαταραχής μπορεί να επιτευχθεί αν μειώσουμε τους κινδύνους και ενισχύσουμε τους προστατευτικούς παράγοντες που μπορούν να αποτρέψουν μελλοντικά καταθλιπτικά επεισόδια. Κάποιοι από αυτούς μπορεί να είναι ένα ισχυρό και υποστηρικτό κοινωνικό δίκτυο, η αυτοφροντίδα, ο καλός ύπνος, η ισορροπημένη διατροφή, η φυσική άσκηση, και γενικότερα η κάλυψη τόσο των ψυχικών όσο και των σωματικών μας αναγκών. Έτσι, θα μπορέσουμε να χτίσουμε την ψυχική ανθεκτικότητα που είναι εξαιρετικά σημαντική για την διαχείριση ποικίλων ψυχικών δυσκολιών.
Πέρα από όλα τα παραπάνω, εκείνο που πρέπει να κατανοήσουμε είναι πως μια ψυχική διαταραχή μπορεί να εμφανιστεί στον καθένα, σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής του. Αυτό δεν τον καθιστά κατώτερο ή πιο αδύναμο από τους άλλους γύρω του. Όλοι μας οφείλουμε κάθε μέρα να παλεύουμε ενάντια στο στίγμα που περιβάλλει την ψυχική ασθένεια και να υποστηρίζουμε όσο γίνεται όλους εκείνους που έχουν το δικαίωμα να ζήσουν μια ζωή, όπως ακριβώς την ονειρεύονται. Ας μην ξεχνάμε, πρώτα εμείς πρέπει να γίνουμε η αλλαγή που ζητάμε απ’ τον κόσμο γύρω μας.
Βιβλιογραφία:
- Kennedy S. Full remission: a return to normal functioning. J Psychiatry Neurosci. 2002 Jul;27(4):233-4. PMID: 12174731; PMCID: PMC161656
- Κατερίνα Σπανού. (2018, October 24). Τα 9 διαφορετικά είδη κατάθλιψης. Retrieved August 9, 2022, from iatronet.gr website: https://www.iatronet.gr/ygeia/psyxiki-ygeia/article/48054/ta-9-diaforetika-eidi-katathlipsis.html
- Herndon, J. (2018, April 4). Is There a “Cure” for Depression?. Retrieved August 9, 2022, from Healthline website: https://www.healthline.com/health/can-you-cure-depression
Επιμέλεια άρθρου: Τυρλή Αικατερίνη