Η συνθήκη του νέου κορωνοϊού απαιτούσε και τελικά ανάγκασε όλο τον κόσμο να στερηθεί πολλά μεταξύ άλλων και την κοινωνική αλληλεπίδραση/επικοινωνία. Τα αρνητικά κατάλοιπα εξαιτίας του εγκλεισμού λόγω των συνεχόμενων lockdown που επιβλήθηκαν από τις εκάστοτε κυβερνήσεις ή και από την ίδια τη νόσηση μελετώνται ολοένα και περισσότερο με τις διαταραχές διάθεσης και τις αγχώδεις διαταραχές να βρίσκονται στον πυρήνα. Τι κατάλοιπα όμως άφησε η κοινωνική απομόνωση στις ομάδες του πληθυσμού όπως οι γηραιοί ενήλικες και τα παιδιά, που χρειάζονται περισσότερο από τους υπόλοιπους την κοινωνική αλληλεπίδραση και την ανθρώπινη επαφή;
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ:
Η κοινωνική αποστασιοποίηση που η ίδια η συνθήκη απαιτούσε συνδυαστικά με το κλείσιμο των σχολείων, των φροντιστηρίων ή ακόμη και των εγκαταστάσεων αθλητικών δραστηριοτήτων φαίνεται να ευθύνονται για την παρατηρούμενη αυξητική τάση των προβλημάτων ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους όχι μόνον επειδή απειλείται η υγεία τόσο η δική τους όσο και τις οικογένειάς τους αλλά και εξαιτίας των οικονομικών δυσκολιών που επέφερε ο ιός. Το κυριότερο κατάλοιπο της συγκεκριμένης πρακτικής αύξησε τα επίπεδα μοναξιάς στα παιδιά και τους εφήβους (1/3 αναφέρουν ότι αισθάνονται μοναξιά, ενώ οι μισοί νέοι ενήλικες 18-24 ετών νιώθουν μόνοι) καθώς υπήρχε χάσμα μεταξύ της επιθυμητής και της επιβαλλόμενης/πρέπουσας/ασφαλούς κοινωνικής επαφής. Από ευρήματα μελετών βρέθηκε ότι η συχνότητα εμφάνισης αισθημάτων μοναξιάς οφείλεται περισσότερο στο άγχος είτε το κοινωνικό είτε το γενικό αλλά και σε αισθήματα πανικού, τη στιγμή που αυτά τα αισθήματα παρουσιάζουν θετική συσχέτιση με αυτοκτονικό ιδεασμό, αυτοτραυματικές σκέψεις αλλά και διατροφικές διαταραχές, ενώ αντικρουόμενα είναι τα ευρήματα σχετικά με την κατάθλιψη στην πρώιμη παιδική ηλικία. Τέλος, τα παιδιά και οι έφηβοι που υπόκεινται σε καθεστώς καραντίνας και κοινωνικής αποστασιοποίησης έχει βρεθεί ότι εκδηλώνουν συμπεριφορές όπως φόβο να κάνουν ερωτήσεις, ευερεθιστότητα και αποφυγή. Πού οφείλεται όμως η τόσο έντονη μοναξιά; Ενδεχομένως να εξηγείται καλύτερα από τη σημαντική και κύριας σημασίας ανάγκη των παιδιών και των εφήβων να ανήκουν σε μια ομάδα με την οποία αλληλεπιδρούν ώστε να δομήσουν την εικόνα αλλά και το υποστηρικτικό τους δίκτυο.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΚΑΙ ΓΗΡΑΙΟΙ ΕΝΗΛΙΚΕΣ:
Η κοινωνική απομόνωση έχει καταδειχθεί ότι αποτελεί έναν από τους παράγοντες κινδύνου που επηρεάζουν την υγεία, την ευεξία, τη διάθεση, τη γνωστική λειτουργία, αλλά και τη θνησιμότητα. Τόσο η απομόνωση όσο και τα αισθήματα μοναξιάς είναι ιδιαίτερα συχνά στους ανθρώπους που ανήκουν στην τρίτη ηλικία επειδή οι περισσότεροι παύουν να εργάζονται και βλέπουν την εικόνα αλλά και τις αντοχές τους να αλλάζουν. Η νέα συνθήκη που απαιτούσε πρωτίστως την προστασία της δικής τους ηλικιακής ομάδας επηρέασε αρνητικά και αύξησε αυτά τα αισθήματα καθώς έμειναν για πολύ καιρό μόνοι, δίχως να βλέπουν ή να αγκαλιάζουν τους αγαπημένους τους. Ως αποτέλεσμα λοιπόν, το άγχος, η κατάθλιψη, η μοναξιά αλλά και οι διαταραχές ύπνου αναφέρονται συχνά από τους γηραιούς ενήλικες ενώ δεν λείπουν και τα σωματικά προβλήματα εξαιτίας των επιβαλλόμενων απαγορεύσεων.
《Μέτρα Προστασίας》:
Για τους γηραιούς ενήλικες: Μπορεί η πανδημία να επέφερε αρνητικές συνέπειες σε κάθε επίπεδο της ζωής μας, ωστόσο υπάρχουν και τα θετικά με το κυριότερο εξ αυτών οι γραμμές ψυχολογικής υποστήριξης που λειτουργούν όλο το 24ωρο. Έτσι λοιπόν, οι γηραιότεροι οι οποίοι είναι ή αισθάνονται μόνοι μπορούν να καλούν τις συγκεκριμένες γραμμές όπου υπάρχουν εξειδικευμένοι επαγγελματίες όπως ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί οι οποίοι μπορούν να τους βοηθήσουν. Για τους ενήλικες που ανήκουν στην τρίτη ηλικία και έχουν παιδιά και εγγόνια μπορούν να επικοινωνούν μαζί τους μέσω τηλεφώνου και/ή βιντεοκλήσης. Επίσης, καλό είναι να αποφεύγουν να διαβάζουν ή να ακούν συνεχώς για τον ιό αλλά να θέσουν συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ενημέρωσης. Είναι σημαντικό να ενισχύσουν την ψυχική τους ανθεκτικότητα, ενώ μία συζήτηση με έναν γιατρό μπορεί να τους καθησυχάζει. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η επικοινωνία με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας ή με την παρακολούθηση προγραμμάτων ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης αλλά και εκπαίδευσης που πραγματοποιούνται και διαδικτυακά. Τέλος, είναι κρίσιμο να επιδίδονται σε αθλητικές δραστηριότητες όχι μόνο για βελτίωση της σωματικής αλλά και της ψυχικής τους υγείας.
Για εφήβους και παιδιά: Είναι ιδιαίτερα σημαντικό όχι μόνο για τη γνωστική και ψυχική αλλά και για την ευρύτερη ανάπτυξη των παιδιών να μη κλείνουν τα σχολεία. Η κοινωνική αλληλεπίδραση με τους συνομηλίκους αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ανάπτυξη μιας υγιούς μετέπειτα ταυτότητας αλλά και τη δόμηση ενός δικτύου διαπροσωπικών σχέσεων. Επίσης, κρίνεται απαραίτητο οι γονείς και φροντιστές των παιδιών να φροντίζουν να βγαίνουν όλοι μαζί βόλτα τουλάχιστον μια φορά την ημέρα και να τα απασχολούν με δημιουργικές και ευχάριστες δραστηριότητες ενόσω βρίσκονται σπίτι, αποφεύγοντας την έκθεση στο διαδίκτυο και την τηλεόραση. Οι νεαροί έφηβοι αντί να ξοδεύουν την ενέργεια και το χρόνο τους στο διαδίκτυο και τα social media μπορούν να επιδοθούν σε κάποια αθλητική δραστηριότητα είτε μόνοι είτε με κάποια/ον φίλη/ο, να δοκιμάσουν νέες δραστηριότητες ή να μιλούν τακτικά με την παρέα τους. Για όσους αισθάνονται μόνοι υπάρχουν οι 24ωρες γραμμές παρέμβασης όπως αυτή του 《Χαμόγελο του Παιδιού》όπου πάντα θα υπάρχει κάποιος πρόθυμος να τους μιλήσει.
Καταπληκτικά, ενώ η σωματική υγεία αποτελεί το ύψιστο και σημαντικότερο αγαθό εξίσου σημαντική είναι και η ψυχική. Οι εκάστοτε υπεύθυνες κυβερνήσεις θα πρέπει να λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπόψιν τα κατάλοιπα της απομόνωσης προτού προβούν σε αποφάσεις που περιλαμβάνουν εγκλεισμό και μοναξιά. Είναι σημαντικό σε έναν κόσμο γεμάτο απειλές εμείς να δούμε τις προκλήσεις και τις νέες ευκαιρίες!
ΓΡΑΜΜΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ:
•1107, Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης – Ε.Κ.Κ.Α)
•197, Γραμμή Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης – Ε.Κ.Κ.Α)
•1056, Εθνική Γραμμή SOS για τα Παιδιά (Το Χαμόγελο του Παιδιού)
•116111, Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών (Το Χαμόγελο του Παιδιού)
•10306, Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Loades, M., E., Chatburn, E., & Crawley, E. (2020). Rapid Systematic Review: The Impact of Social Isolation and Loneliness on the Mental Health of Children and Adolescents in the Context of COVID-19. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, Elsevier.
Sepúlveda-Loyola, W., Rodríguez-Sánchez, I., & Rodríguez-Mañas, L. (2020). Impact of Social Isolation Due to COVID-19 on Health in Older People: Mental and Physical Effects and Recommendations. The Journal of Nutrition, Health & Aging.
