Κατάθλιψη: Σπάζοντας το στίγμα
Κατάθλιψη: Σπάζοντας το στίγμα

Κατάθλιψη: Σπάζοντας το στίγμα


Τι είναι η κατάθλιψη;

Είμαι σίγουρος πως οποιοσδήποτε διαβάζει τις παρακάτω γραμμές, έχει ακούσει, διαβάσει ή αναζητήσει τι είναι η κατάθλιψη. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό, είναι γιατί η κατάθλιψη αποτελεί μια ιδιαιτέρως κοινή διαταραχή. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η κατάθλιψη επηρεάζει περισσότερους από 264 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Στη χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2019, από κατάθλιψη πάσχει το 3,8% του πληθυσμού, με 3 στους 10 να είναι άνδρες και 7 στις 10 γυναίκες. Μάλιστα, οι ειδικοί ψυχικής υγείας συχνά αποκαλούν την κατάθλιψη ως «την ασθένεια του 21ου αιώνα».

Τι είναι όμως η κατάθλιψη; Πρώτα απ’ όλα να ξεκαθαρίσουμε πως όταν μιλάμε για κατάθλιψη, δεν αναφερόμαστε απλά σε ένα συναίσθημα θλίψης που νιώθουν όλοι οι άνθρωποι μία στο τόσο, αλλά στην λεγόμενη μείζων καταθλιπτική διαταραχή. Η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης η οποία προκαλεί δυσλειτουργίες στον τρόπου που σκεφτόμαστε, που νιώθουμε και ενεργούμε. Κάποια συμπτώματα της κατάθλιψης μπορεί να περιλαμβάνουν καταθλιπτική διάθεση και απώλεια ενδιαφέροντος για τουλάχιστον δύο εβδομάδες, μαζί με μεταβολή στο βάρος, διαταραχές στον ύπνο (π.χ αϋπνία/υπερυπνία), καθημερινή κόπωση ακόμα και για τις πιο απλές καθημερινές δραστηριότητες, σκέψεις θανάτου ή/και αυτοκτονίας, συχνό αίσθημα ενοχής και μία γενικότερη έκπτωση λειτουργικότητας. Φυσικά, υπάρχουν και άλλοι τύποι κατάθλιψης που ανήκουν στο ευρύ φάσμα των διαταραχών της διάθεσης, όπως η δυσθυμική κατάθλιψη, η μη προσδιοριζόμενη αλλιώς, η επιλόχειος κατάθλιψη και η διπολική διαταραχή, αλλά σήμερα θα μιλήσουμε μονάχα για την μέιζων καταθλιπτική διαταραχή, μιας και αυτή συναντάται συχνότερα στον γενικό πληθυσμό.

Σύμφωνα με το επικρατές βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο, οι αιτίες για την εμφάνιση κατάθλιψης μπορούν να εντοπιστούν και σε βιολογικούς παράγοντες και σε κοινωνικούς παράγοντες και σε ψυχολογικούς παράγοντες. Στο βιολογικό κομμάτι, η κατάθλιψη μπορεί να αποδοθεί και σε κληρονομικότητα, ενώ άλλες μελέτες έχουν δείξει πως δυσλειτουργία του γονιδιακού προωθητή του νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη, παίζει επίσης ρόλο στην εμφάνιση κατάθλιψης. Άλλες κοινωνικοψυχολογικές αιτίες εμφάνισης της κατάθλιψης αποδίδονται στην ποιότητα ζωής του ατόμου. Άτομα τα οποία κατά την παιδική τους ηλικία βρίσκονταν σε συχνή κατάσταση ψυχολογικής, σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης εμφανίζουν κατάθλιψη η οποία συνήθως έρχεται σε συννοσηρότητα και με κάποια άλλη διαταραχή, η οποία συνήθως είναι συνδεδεμένη με το άγχος. Επίσης, σε εμφάνιση κατάθλιψης μπορούν να οδηγήσει η υπερέκθεση ενός ατόμου στη βία, την παραμέληση και την φτώχια.

Στίγμα και ψυχική υγεία.

Όσοι συνδέονται λίγο πιο στενά με την επιστήμη της Ψυχολογίας, σίγουρα έχουν ακούσει κάποια στιγμή για το στίγμα στον χώρο της ψυχικής υγείας. Τι είναι όμως το στίγμα; Ουσιαστικά, αποτελεί μια μορφή στερεοτύπου, αφού το στίγμα «σημαδεύει» κάποιον άνθρωπο με προβλήματα ψυχικής υγείας, δημιουργώντας μια αρνητική προδιάθεση στους ανθρώπους γύρω του και καλλιεργώντας το έδαφος προς αρνητικές απόψεις και συμπεριφορές προς την πλευρά του στιγματιζόμενου. Μπορούμε να πούμε πως το στίγμα αποτελεί μία μορφή διάκρισης, όπως ο ρατσισμός, απέναντι στα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας. Το στίγμα μπορεί να γίνει σαν μια ευθεία επίθεση, όπως για παράδειγμα ο κατά πρόσωπο εκφοβισμός προς ένα άτομο με κάποια ψυχολογική διαταραχή (για παράδειγμα σωματική ή λεκτική βία) ή με κάποιον πιο «πλάγιο» τρόπο, όπως για παράδειγμα το να αποφεύγω να κάνω παρέα με κάποιον άνθρωπο που αντιμετωπίζει μία ψυχική ασθένεια, διότι μπορεί να τον θεωρώ δυνητικά επικίνδυνο. Το στίγμα μπορεί να αποβεί καταστροφικό για κάποιον που πάσχει από κάποια ψυχική ασθένεια, καθώς ενισχύει την ήδη υπάρχουσα τάση του να μη ζητάει επαγγελματική βοήθεια, οδηγεί σε συνεχόμενες τριβές στις διαπροσωπικές σχέσεις, ενισχύει το αίσθημα κατωτερότητας λόγω της ψυχικής ασθένειας και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε λιγότερες ευκαιρίες προς επαγγελματική αποκατάσταση.

Τρόποι αντιμετώπισης.

Πρώτα απ’ όλα, είναι πολύ σημαντικό να καταστήσουμε σαφές πως η κατάθλιψη θεραπεύεται. Στατιστικά, το 80% – 90% όσων πάσχουν από κατάθλιψη ανταποκρίνονται θετικά στη θεραπεία και σχεδόν όλοι οι ασθενείς νιώθουν έστω και μια μικρή ανακούφιση από τα συμπτώματα. Ας ξεκινήσουμε μιλώντας για το τι μπορεί να κάνει το ίδιο το άτομο που πάσχει από κατάθλιψη, χωρίς τη βοήθεια ειδικού. Για τους περισσότερους ανθρώπους, ενδείκνυται η συστηματική γυμναστική, μία πλούσια και σωστή διατροφή, ο καλός ύπνος και η αποχή από ουσίες όπως το αλκοόλ. Για κάποιους ανθρώπους με κατάθλιψη, γνωρίζω πως αυτά ίσως φαντάζουν δύσκολα. Δε χρειάζεται να προβείς σε όλες τις αλλαγές μαζί, καθώς αυτό μπορεί να φέρει αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά. Κάνε ένα βήμα τη φορά. Είναι εντάξει.

Στο κομμάτι της επαγγελματικής βοήθειας, υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις οι οποίες εναλλάσσονται ανάλογα με τη συμπτωματολογία και τις ανάγκες του καθενός. Εάν έχεις αναγνωρίσει κάποια συμπτώματα κατάθλιψης είναι πολύ σημαντικό να απευθυνθείς σε έναν ψυχολόγο ή σε έναν ψυχίατρο και να ζητήσεις μια συνεδρία όπου θα πραγματοποιηθεί αξιολόγηση της κατάστασης. Από κει και πέρα, η θεραπεία έχει να κάνει καθαρά με τη συμπτωματολογία. Κάποιοι άνθρωποι χρειάζονται μόνο ψυχοθεραπεία, κάποιοι άνθρωποι χρειάζονται μόνο φαρμακευτική αγωγή, ενώ κάποιοι άλλοι χρειάζονται έναν συνδυασμό των δύο. Τυπικό παράδειγμα ψυχοθεραπείας απέναντι στην κατάθλιψη αποτελεί η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία και η Ηλεκτροσυσπαστική Θεραπεία, με την δεύτερη να μην είναι ιδιαιτέρως διαδεδομένη στη χώρα μας. Αναφορικά με τη φαρμακευτική αγωγή, τα συχνότερα αντικαταθλιπτικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι όσα δρουν σαν εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs – Selective Serotonin Reuptake Inhibitors), όπως η σερτραλίνη και η σιταλοπράμη.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το στίγμα αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο στο όποιο κάποιες φορές, χωρίς πάντα να το καταλαβαίνουμε, όλοι συμβάλλουμε. Είναι εξαιρετικά σημαντικό λοιπόν, να είμαστε ενημερωμένοι και για τους τρόπους αντιμετώπισης που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του ή ιδανικά, στην εξάλειψη του. Πρώτα απ’ όλα, είναι πολύ σημαντική η συνεισφορά της ψυχοθεραπείας στην αντιμετώπιση του στίγματος. Η θεραπεία μπορεί να προσφέρει άμεση ανακούφιση κατά του στίγματος και υγιείς τρόπους αντιμετώπισης που πιθανώς να μην είχαμε σκεφτεί νωρίτερα. Επίσης, είναι σημαντικό να μην απομονωνόμαστε. Η επικοινωνία του προβλήματος μας σε άλλους ανθρώπους μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο τόσο στην αντιμετώπιση του ίδιου του προβλήματος, αλλά και στην αντιμετώπιση του στίγματος. Είναι σημαντικό στη μάχη εναντίον οποιουδήποτε προβλήματος, να ξέρουμε πως έχουμε δίπλα μας συμμάχους και ένα υποστηρικτικό περιβάλλον που μπορούν να μας βοηθήσουν. Μην εξισώνεις τον εαυτό σου με την ψυχική ασθένεια. Δεν είσαι η ψυχική ασθένεια σου. Δεν σε ορίζει αυτό. Είσαι άνθρωπος. Όποτε, αντί να λες «είμαι καταθλιπτικός», δοκίμασε να λες «έχω κατάθλιψη». Ίσως σου ακούγεται αστείο με μια πρώτη ματιά, αλλά αν το κάνεις αρκετά συχνά αποστασιοποιείς τον εαυτό σου από την διαταραχή, κάτι που είναι πραγματικά σημαντικό. Μίλα δημόσια για το στίγμα. Πάρε μέρος σε ημερίδες, εξέφρασε τη γνώμη σου στο διαδίκτυο. Ίσως αυτό να αποτελέσει ένα εξαιρετικό έναυσμα για να αντιμετωπίσεις την ίδια τη διαταραχή και ταυτόχρονα να έρθεις κοντά με ανθρώπους που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα με εσένα.

Κλείνοντας, θα ήθελα να πω το εξής. Η κατάθλιψη μπορεί να γίνει μια ιδιαιτέρως δύσκολη διαταραχή. Θα παίξει με το μυαλό σου, θα σε βάλει σε σκέψεις, θα σε κάνει να αμφισβητήσεις το ποιος είσαι και τι ζητάς από τη ζωή. Θα παίξει με το σώμα σου, θα διαταράξει την όρεξη σου, θα σε κρατάει ξύπνιο ή θα σε κοιμίζει για ώρες. Υπάρχει λύση όμως. Μπορείς να την αντιμετωπίσεις. Δεν είσαι μόνος σε αυτό. Αν έμαθα κάτι αντιμετωπίζοντας την σε προσωπικό επίπεδο τα τελευταία 4-5 χρόνια, είναι αυτό. Δεν υπάρχει καμία ντροπή στο να έχεις κατάθλιψη. Είναι κρίμα όμως, να μην απολαμβάνεις όσα σου αξίζουν εξαιτίας της.

Σε ευχαριστώ που διάβασες μέχρι εδώ. Να έχεις μια όμορφη ζωή.

Βιβλιογραφία

https://www.psychiatry.org/patients-families/depression/what-is-depression

https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SHE22/-

https://www.who.int/health-topics/depression#tab=tab_1

Karg K, Burmeister M, Shedden K, Sen S (May 2011). “The serotonin transporter promoter variant (5-HTTLPR), stress, and depression meta-analysis revisited: evidence of genetic moderation”. Archives of General Psychiatry, 68(5), 444–54. doi:10.1001/archgenpsychiatry.2010.189

Sullivan, P. F., Neale, M. C., & Kendler, K. S. (2000). Genetic Epidemiology of Major Depression: Review and Meta-Analysis. American Journal of Psychiatry, 157(10), 1552–1562. doi:10.1176/appi.ajp.157.10.1552

Saveanu RV, Nemeroff CB (March 2012). “Etiology of depression: genetic and environmental factors”. The Psychiatric Clinics of North America, 35(1), 51–71. doi:10.1016/j.psc.2011.12.001

 

ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn
Συμμετοχή στη συζήτηση

Archives

Categories

WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com