Προσδιορισμός και επίτευξη στόχων
Είναι συχνό φαινόμενο η νέα χρονιά να συνοδεύεται από αίσθημα αισιοδοξίας, υπό το πρίσμα της οποίας, αρκετοί άνθρωποι θέτουν στόχους και λαμβάνουν αποφάσεις για θέματα που τους αφορούν. Είτε αποφασίσετε να κόψετε το κάπνισμα, να ξεκινήσετε γυμναστήριο, να χάσετε κιλά, να κάνετε περισσότερο οικονομία ή να βρείτε ένα νέο χόμπι, οι έρευνες λένε ότι οι πιθανότητες να διατηρήσετε και τελικά να πετύχετε αυτούς τους στόχους, δεν είναι με το μέρος σας. Ένα 80% των ατόμων που θέτει πρωτοχρονιάτικους στόχους, έχει παρατηρηθεί ότι τους εγκαταλείπει μετά από λίγες εβδομάδες.
Αντίθετα, πολλά υποσχόμενος στο κομμάτι της επίτευξης στόχων φαίνεται να είναι ο Σεπτέμβριος. Καθώς το καλοκαίρι μας αποχαιρετά σιγά σιγά, ο ερχομός του φθινοπώρου σηματοδοτεί νέα ξεκινήματα στο μυαλό των περισσότερων από εμάς. Είναι ο μήνας που για τα παιδιά είναι συνυφασμένος με την αρχή της σχολικής χρονιάς, την έναρξης μιας ξένης γλώσσας, μιας δραστηριότητας.
Με τον Σεπτέμβρη να απέχει αρκετά από την πιεστική διάθεση του “new year-new me”, έχει παρατηρηθεί ότι είναι ο πιο κατάλληλος μήνας για να θέσουμε αλλά και να διατηρήσουμε τους στόχους μας. Από πολλές απόψεις, ο μήνας αυτός είναι ο πιο ιδανικός για αλλαγές και στοχοθεσία. Η καλή μας διάθεση διατηρείται χάρη στον καιρό που παραμένει ζεστός και ευχάριστος, ενώ οι αναμνήσεις από τις ανέμελες μέρες του καλοκαιριού είναι ακόμη πρόσφατες, δίνοντας μας επιπλέον ενέργεια και όρεξη να δαπανήσουμε χρόνο σε κάτι καινούριο.
Επιπλέον, καθώς αλλάζει η εποχή αρχίζουν να συμβαίνουν γύρω μας αλλαγές που καλλιεργούν την αίσθηση της νέας αρχής: καλούμαστε να αλλάξουμε σιγά σιγά ρούχα και παπούτσια στη ντουλάπα, παρατηρούμε τις μεταβολές του καιρού ενώ η έναρξη της σχολικής χρονιάς αναμοχλεύει παιδικά βιώματα και αναμνήσεις από νέα ξεκινήματα.
Πώς θέτω στόχους με επιτυχία;
Αρχικά είναι χρήσιμο, όταν θέτει κανείς στόχους να έχει στο μυαλό του:
- Τί θέλει κανείς να πετύχει;
- Για ποιο λόγο;
- Ποιά μέσα θα χρειαστούν;
Έχει βρεθεί ότι για να είναι αποτελεσματικός ένας στόχος, θα πρέπει να είναι συγκεκριμένος. Οποιαδήποτε και αν είναι η φύση του στόχου, η βιβλιογραφία δείχνει ότι, όταν το άτομο θέτει στόχους που είναι μετρήσιμοι και ξεκάθαροι, οδηγείται πιο γρήγορα στην εξεύρεση των μέσων με τα οποία μπορεί να τους πετύχει.
Βασικό συστατικό για να πετύχει ένας στόχος φαίνεται πως είναι ο βαθμός δυσκολίας. Εύκολα επιτεύξιμοι στόχοι φαίνεται να μειώνουν τη πιθανότητα διατήρησης της επίδοσης στο στόχο, ενώ αντίθετα πολύ δύσκολοι και απαιτητικοί στόχοι μειώνουν το κίνητρο και την αίσθηση της αυτοαποτελεσματικότητας.
Ο βαθμός δυσκολίας συνεπώς θα πρέπει να αυξάνεται βαθμιαία, λαμβάνοντας πάντα υπόψιν το κατά πόσο το άτομο αισθάνεται, ότι θα τα καταφέρει να φέρει εις πέρας το στόχο. Εξίσου σημαντικό είναι οι στόχοι να διακατέχονται από ρεαλισμό. Είναι σημαντικό το άτομο να αναγνωρίζει πόσο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, να μπορεί να ξεχωρίσει το δύσκολο από το μη εφικτό με βάση τα δεδομένα τις δεξιότητες και τα εργαλεία που έχει στη διάθεση του την εκάστοτε στιγμή.
Επιπλέον, για να μπορέσει κάποιος/κάποια να θέσει και να διατηρήσει ένα στόχο, είναι αναγκαίο να διακατέχεται από το αίσθημα της αποδοχής αλλά και της δέσμευσης. Ο στόχος θα πρέπει να είναι κατανοητός και προσφιλής στο άτομο. Με άλλα λόγια δεν αναμένεται από κάποιον μαθητή να είναι συνεπής για παράδειγμα, στο μάθημα των γαλλικών, αν αυτό του επιβλήθηκε από τον γονέα και ο ίδιος δεν εμπλέκεται στη λήψη απόφασης. Την ίδια στιγμή, ένας καπνιστής είναι λιγότερο πιθανό να κόψει το κάπνισμα και να αρχίσει γυμναστική, αν ο ίδιος δεν αποδέχεται τη σημασία του αποτελέσματος που θα έχει αυτή η ενέργεια στη ζωή του. Παρόμοια, μπορεί κανείς να κατανοήσει για ποιό λόγο τόσοι άνθρωποι εγγράφονται κάθε χρόνο στα γυμναστήρια αλλά δεν δηλώνουν παρά ελάχιστες φορές το «παρών».
Σημαντικό ρόλο στη στοχοθεσία παίζει επιπρόσθετα ο παράγοντας του χρόνου. Είναι χρήσιμο να υπάρχει ένα χρονικό όριο, μια προθεσμία, όταν τίθεται ένας στόχος, καθώς έχει βρεθεί ότι κάτι τέτοιο αυξάνει την απόδοση. Όμοια, ένας μακροπρόθεσμος στόχος είναι χρήσιμο να μοιράζεται σε μικρότερους βραχυπρόθεσμους, προκειμένου να σημειώνει κανείς πρόοδο και να αυξάνεται έτσι η αίσθηση της αυτοαποτελεσματικότητας.
Σε κάθε περίπτωση η λήψη αποφάσεων και η επίτευξη στόχων γύρω από αυτές, εξυπηρετούν ένα γενικότερο κομμάτι, αυτό της αίσθησης του σκοπού και της κατάκτησης της προσωπικής μας ευτυχίας. Χρήσιμο θα ήταν πριν κάποιος/α αρχίσει να θέτει στόχους, να αναλογιστεί τί είδους ανάγκη εξυπηρετεί η ενδεχόμενη επίτευξη του στόχου αυτού και αν όντως ταιριάζει πράγματι στο προσωπικό πλάνο ευτυχίας.
Καλό Σεπτέμβρη λοιπόν και καλή μας αρχή!
Βιβλιογραφία:
Latham. G. (2004).The motivational benefits of goal-setting. Academy of Management Executive, No.4
Luneburg, F. (2011). Goal-setting theory of motivation. International Journal of Management Business and Administration
Snyder, C. R., Lopez, S. J. (2001) Handbook of Positive Psychology, Oxford University Press
https://www.ozy.com/news-and-politics/forget-new-years-resolutions-achieve-your-goals-today/80490/
