_______________________________________________________________________________
Όλοι μας ξέρουμε τη φράση ότι τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία αλλά παρόλα αυτά η επιθυμία των ανθρώπων να αποκτούν ολοένα και περισσότερα χρήματα αυξάνεται συνεχώς νομίζοντας ότι θα έχουν μια πιο ευτυχισμένη ζωή. Τι είναι αυτό λοιπόν που πραγματικά ισχύει; Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία φαίνεται ότι στην Αμερική σπαταλήθηκαν 70 δισεκατομμύρια δολάρια για την αγορά λαχείων το 2015, περισσότερα από ότι ξοδεύτηκαν για βιβλία, μουσική, ταινίες και αθλήματα μαζί, ενώ η συχνότερη απάντηση των νέων στην ερώτηση «Τι θέλεις να πετύχεις στη ζωή σου;» είναι να καταφέρουν να γίνουν οικονομικά ανεξάρτητοι.
Σύμφωνα με τον Myers, ο μεγαλύτερος αριθμός των ανθρώπων έχει σκεφτεί κάποια στιγμή στη ζωή του ότι «εάν είχα (κάτι) στη ζωή μου, θα ήμουν χαρούμενος» εννοώντας πράγματα που αγοράζονται με χρήματα όπως αυτοκίνητα ή σπίτια ή ακριβά ρούχα και παπούτσια. Ασυνείδητα, λοιπόν, στηρίζουμε την ευτυχία μας στα χρήματα ή σε υλικά αγαθά που νομίζουμε ότι εάν τα είχαμε θα ήμασταν πιο χαρούμενοι. Εύκολα κάποιος θα πίστευε, πως οι άνθρωποι στον τωρινό αιώνα είναι πιο χαρούμενοι καθώς απολαμβάνουν περισσότερες ανέσεις, έχουν πιο μεγάλα σπίτια, ζεστό νερό και εύχρηστα αυτοκίνητα σε αντίθεση με τα παλαιότερα χρόνια που οι άνθρωποι βίωναν πιο πολλές δυσκολίες.
Η αλήθεια όμως είναι, ότι το υψηλό εισόδημα και τα υλικά αγαθά δεν έχουν επιρροή στην ευτυχία μας. Από τη στιγμή που ο άνθρωπος έχει αρκετά λεφτά για να καλύψει τις βασικές του ανάγκες όπως είναι το φαγητό και η στέγη, ο δείκτης ευτυχίας του παύει να εξαρτάται από το μισθό ή την ποσότητα των χρημάτων που του ανήκουν.
Γιατί συμβαίνει όμως αυτό;
Το ανθρώπινο μυαλό είναι φτιαγμένο έτσι ώστε να συνηθίζει εύκολα σε καταστάσεις αλλά και να προσαρμόζεται εύκολα απέναντι σε πράγματα τα οποία είναι μόνιμα. Σημαντικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης είναι η προσαρμογή σε νέα, διαφορετικά περιβάλλοντα και συνθήκες. Αυτό σημαίνει ότι πράγματα τα οποία τα βλέπουμε συνέχεια, τα συνηθίζουμε και δεν μας φέρνουν πλέον τον ενθουσιασμό που περιμέναμε, με αποτέλεσμα να κυνηγάμε συνεχώς άλλα, ίσως ακόμα μεγαλύτερα, που πάλι δεν θα μας φέρουν το αίσθημα ευτυχίας που περιμένουμε.
Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ηδονική προσαρμογή (hedonic adaptation) και μπορεί ακριβώς να εξηγήσει γιατί τα πολλά χρήματα ή το μεγάλο σπίτι ή τα ακριβά παπούτσια ή το καινούριο μοντέλο κινητού δεν μπορούν να μας κάνουν να νιώσουμε την ευφορία που πιστεύουμε ότι θα μας κάνουν να νιώσουμε, παρά μόνο να μας δημιουργούν άγχος και μεγαλύτερες ανάγκες στο μέλλον. Ως άνθρωποι δεν αντιλαμβανόμαστε ότι το μυαλό μας είναι προγραμματισμένο να προσαρμόζεται με αποτέλεσμα να υπερεκτιμάμε την επιρροή που θα έχουν τα πολλά χρήματα και τα υλικά αγαθά στην ζωή και την ευτυχία μας.
Πώς μπορούμε να αποφύγουμε αυτή την προσαρμοστική κατάσταση;
Ένας τρόπος να αποτρέψουμε το μυαλό μας να συνηθίζει σε μόνιμα υλικά πράγματα και να μας δίνει το αίσθημα της πληρότητας που αναζητούμε είναι να σταματήσουμε να επενδύουμε σε υλικά αγαθά, τα οποία θα κρατήσουν για πολύ καιρό στη ζωή μας και να αρχίσουμε να επενδύουμε σε εμπειρίες. Όταν επενδύουμε χρήματα σε ένα ταξίδι, σε ένα γεύμα ή ακόμα και σε μια απλή βόλτα με έναν κοντινό μας άνθρωπο το μόνο που μας μένει μετά τη λήξη της δραστηριότητας είναι η ανάμνηση, και αυτό ακριβώς είναι που μας κάνει πιο χαρούμενους καθώς το μυαλό μας δεν έχει προλάβει να το συνηθίσει.
Part of us believes the new car is better because it lasts longer. But in fact that’s the worst thing about the new car…It will stay around to dissappoint you. -Dan Gilbert
Βιβλιογραφία
Diener, E., & Oishi, S. (2000). Money and happiness: Income and subjective well-being across nations. Culture and subjective well-being, 185-218.
Di Tella, R., Haisken-De New, J., & MacCulloch, R. (2010). Happiness adaptation to income and to status in an individual panel. Journal of Economic Behavior & Organization, 76(3), 834-852.
Myers, D. G. (2000). [BOOK REVIEW] The American paradox, spiritual hunger in an age of plenty. American Prospect, 11(20), 50-52.
