Μια ματιά στον κόσμο του ρίσκου…
Πρόκειται για ένα στοιχείο στη ζωή μας, με το οποίο μπορούμε να έρθουμε αντιμέτωποι κάθε στιγμή. Κάθε πράξη μας εμπεριέχει το ρίσκο (μικρότερης σημασίας ή μεγαλύτερης) ,ωστόσο με το σωστό συνδυασμό ενστίκτου και σωστής κρίσης, είναι δυνατόν να το χρησιμοποιήσουμε ως εργαλείο ανάπτυξης.
Ο κίνδυνος που ελλοχεύει κάθε κατάσταση που απαιτεί ρίσκο, ίσως με τον σωστό χειρισμό και μπόλικη συνειδητοποίηση, μπορεί να γίνει ωφέλιμη. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου τα πράγματα είναι λίγο πολύ προδιαγεγραμμένα. Το ρίσκο ενέχει κίνδυνο και μόνο. Κανένα παραθυράκι ελπίδας. Σε μια τέτοια περίπτωση ο ανθρώπινος μηχανισμός αποτροπής είναι απαραίτητος και κάποιες φορές η υποστήριξη μέσω της αλληλεπίδρασης, μπορεί να είναι σωτήρια.
Συγκεκριμένα, η ανάληψη ρίσκου σύμφωνα με τον Jean -Pascal, είναι το να αποκτά κανείς την ανάγκη να εγκαταλείπει ό,τι του είναι οικείο και σχετικά ασφαλές. Αυτό αποτελεί την έννοια της δοκιμασίας στον ψυχισμό του ατόμου με ό,τι συνεπάγεται αυτή η δοκιμασία. Το ρίσκο χαρακτηρίζεται σε ένα μεγάλο μέρος του από αβεβαιότητα και για αυτό γιατί ποτέ κανείς σε καμία πράξη με ανάληψη ρίσκου, δεν μπορεί να εγγυηθεί την επιτυχία αυτής (Jean-Pascal,The psychology of Risk By Assailly).
Ανάληψη ρίσκου και συναισθήματα.
Φαίνεται, πως το σημαντικότερο ρόλο στην ανάληψη ρίσκου, παίζουν τα συναισθήματα, σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο όμως. Το πλαίσιο στο οποίο αναφερόμαστε αποτελείται από δύο βασικά χαρακτηριστικά: την βεβαιότητα και τον έλεγχο.
Η λήψη αποφάσεων που αναλαμβάνει ο καθένας από εμάς, προέρχεται από ένα ικανά διαμορφωμένο περιβάλλον, το οποίο ονομάζουμε κρίση. Η κρίση μας επηρεάζεται από τον τρόπο που αντιλαμβάνεται κανείς τα εξωτερικά ερεθίσματα. Ο τρόπος που εισπράττουμε τα ερεθίσματα αλλά και το πως αντιλαμβανόμαστε το ρίσκο που αναλαμβάνουμε (αντίληψη ρίσκου), συνδέονται άρρηκτα με την κρίση μας.
Για να ολοκληρωθεί το σχήμα, εισάγουμε και τα συναισθήματα. Συναισθήματα τα οποία πυροδοτούνται, ύστερα από τις παραπάνω διεργασίες. Σύμφωνα με τους Lerner & Kelther, άνθρωποι που αντιμετωπίζουν πολύ έντονες φοβίες βλέπουν απαισιόδοξα τις επιλογές που έχουν κάνει, με βάση το ρίσκο που έχουν αναλάβει, ενώ κάποιοι άλλοι, που έχουν μέσα τους θυμό, λειτουργούν πιο αισιόδοξα στην ανάληψη ρίσκου.
Σε σχέση με την κρίση μας , άτομα τα οποία λειτουργούν φοβισμένα, αποφεύγουν την ανάληψη ρίσκου, αντίθετα άτομα που διακατέχονται από οργή, αναζητούν το ρίσκο σε κάθε του μορφή.
Η ευτυχία αποτελεί επίσης ένα συναίσθημα, το οποίο παίζει κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση της αντίληψης ρίσκου. Η κρίση και ο τρόπος ανάληψης ρίσκου ευτυχισμένων ατόμων και οργισμένων ατόμων λειτουργούν παρόμοια. Άτομα με θυμό και ευτυχισμένα άτομα ατενίζουν τα μελλοντικά γεγονότα της ζωής τους με αισιοδοξία, άρα αναλαμβάνουν και αντίστοιχα ρίσκα, ενώ ο φόβος προκαλεί από την άλλη στα άτομα απαισιοδοξία και στο τρόπο που βλέπουν το μέλλον τους με αποτέλεσμα να αποστρέφονται τα ρίσκα.
Ψυχολογία του ρίσκου και οι νέοι.
Σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούν οι κοινωνικά αποδεκτές και «θετικές» συμπεριφορές και τα άτομα θα πρέπει να ακολουθούν την λογική τους στις πράξεις τους υπολογίζοντας τις συνέπειες, υπάρχουν κάποιες συμπεριφορές που οδηγούν τους νέους σε μία διαφορετική κατεύθυνση. Σύμφωνα με το πρωτότυπο μοντέλο θέλησης (Jean-Pascal,The psychology of Risk By Assailly ), «οι συμπεριφορές πρωτοτύπων» καθώς και η «συμπεριφορική θέληση» αποτελούν δυο συστατικά στοιχεία που οδηγούν τους νέους στην ανάληψη ρίσκων. Συγκεκριμένα, με τις συμπεριφορές προτύπων οι νέοι επηρεάζονται, σχεδόν μιμούνται εκείνα τα οικεία-γνωστά πρόσωπα που υιοθετούν μια τέτοια συμπεριφορά και με την συμπεριφορική θέληση, αρχίζουν και έχουν μια θετική στάση στο να πράξουν κάτι που να απαιτεί ρίσκο.
Στον αντίποδα, κινείται μια άλλη μερίδα νέων, όπου αποφεύγουν την ανάληψη ρίσκου καθώς αποφεύγουν ταυτόχρονα την ταύτιση τους με τα πρόσωπα που παίζουν τον ρόλο αρνητικών προτύπων στα μάτια τους. Επίσης, όσο ελκυστική και να φαίνεται μια συμπεριφορά που απαιτεί την ανάληψη ρίσκου, κάποιοι την αποφεύγουν, διότι αρνούνται να επωμιστούν το βάρος του «κοινωνικού κόστους» που συνοδεύεται από το ενδεχόμενο μια «αρνητικής εικόνας» (Jean-Pascal,The psychology of Risk By Assailly).
Μια ευρύτερη εικόνα της ψυχολογίας του ρίσκου.
Βαθύτερο αίτιο για την ανάληψη και αποδοχή του ρίσκου έχει να κάνει με την κάλυψη προσωπικών ψυχικών αναγκών. Ανάγκες που δημιουργούν στο άτομο την αίσθηση της αφοσίωσης και την επιθυμία να «δεσμευτεί» (Jean-Pascal,The psychology of Risk By Assailly ) σε μία συμπεριφορά. Η διττή λειτουργία των αναγκών αυτών ευθύνεται τις περισσότερες φορές για την αυξημένη μας διάθεση για ρίσκο. Παράδειγμα τέτοιων διττών- νοητών ζευγαριών είναι η «ανάγκη για ασφάλεια που αντιπαρατίθεται με την ανάγκη για ενθουσιασμό» ή η ανάγκη για μακροπρόθεσμη ικανοποίηση, έναντι της άμεσης ευχαρίστησης» (Jean-Pascal,The psychology of Risk By Assailly).
Τέλος, βλέποντας αυτά τα ζεύγη αντιλαμβανόμαστε ότι το ρίσκο έχει μία στιγμιαία και περισσότερο παρορμητική διάσταση, Υποβαθμίζοντας την σημασία των συνεπειών στον εαυτό του, κάποιος έλκεται περισσότερο από μια συμπεριφορά βασισμένη στο ρίσκο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Jean-Pascal, The psychology of Risk By Assailly, pub Nova,2010
Jennifer S. Lemer Carnegie Mellon University, Dacher Keltner University of California, Berkeley, Fear, Anger, and Risk, pub. Journal of Personality and Social Psychology, 2001