Ποιός είναι τελικά ο καλός ακροατής;
Ένα γενικότερο πλαίσιο, με βάση το οποίο μπορούμε να μιλήσουμε για υγιής αλληλεπίδραση και επικοινωνία αποτελείται από την «ενεργητική ακρόαση, την ενσυναίσθηση, την δεκτικότητα και την αντίληψη» (Matthew MacKay,Martha David, Patrick Fanning, Messages (4th edition) Communication skills book,pub. New Harbinger publications). Με την βοήθεια των παραπάνω επικοινωνιακών χαρακτηριστικών, μπορούμε να έχουμε μία σημαντική υποστήριξη στην επικοινωνία και σύνδεση με τους γύρω μας.
Η ενεργητική ακρόαση και ο ρόλος της
Με τον όρο ενεργητική ακρόαση περιγράφουμε το πιο αποτελεσματικό τρόπο επικοινωνίας, ο οποίος μας βοηθάει να κατανοήσουμε σε βαθύτερο επίπεδο τον συνομιλητή μας. Είναι γνωστό πως η ουσία των πραγμάτων βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια τους. Με παρόμοιο τρόπο λειτουργεί και μία ουσιαστική συζήτηση. Υπάρχουν πάρα πολλά ερεθίσματα τα οποία μας συνδέουν με τους συνομιλητές μας και αυτά δεν είναι μόνο η λεκτική επικοινωνία. Χαρακτηριστικά που έχουν να κάνουν με την γλώσσα του σώματος, εκφράσεις προσώπου, τον τόνος της φωνής είναι μερικά από τα σημάδια τα οποία μας προϊδεάζουν(συνειδήτα ή όχι) στο να μπορέσουμε να «ακούσουμε» εκ βαθέων κάποιον.
Ο βασικότερος ρόλος της ενεργητικής ακρόασης είναι να μας βοηθήσει να αποκωδικοποιήσουμε σωστά μηνύματα τα οποία εκλαμβάνουμε από τους γύρω μας. Ωστόσο πολλές φορές αυτό είναι δύσκολο ,διότι ο κάθε ένας από εμάς έχει το δικό του αξιακό σύστημα και σίγουρα το κάθε μήνυμα που εκλαμβάνουμε, γίνεται αντιληπτό με διαφορετικό τρόπο. Εάν όμως μπορέσουμε να βγούμε από τα στενά προσωπικά μας όρια , τότε θα έχουμε πετύχει ως ενεργοί ακροατές.
Ενσυναίσθηση
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που πρέπει να κατέχει ένας καλός ακροατής. Αυτό σημαίνει πως ο ακροατής είναι ικανός να προσαρμόζεται και να αναγνωρίζει το τρόπο που συνδέεται συναισθηματικά ο απέναντί του. Το ιδιαίτερο της ενσυναίσθησης είναι το ότι παρόλο που μπορεί κάποιος να συναισθάνεται τον συνάνθρωπό του, μπορεί ταυτόχρονα και να μην ταυτίζεται. Ενσυναίσθηση δεν σημαίνει ότι χάνω την μοναδική ταυτότητά μου.
Δεκτικότητα
Στην ανθρώπινη αλληλεπίδραση υπάρχει πλήθος παραγόντων οι οποίοι μας επηρεάζουν και διαμορφώνουμε απόψεις. Σίγουρα οι απόψεις μας διαφέρουν από τον συνομιλητή μας. Παρόλα αυτά, η ικανότητα μας να επικοινωνούμε χωρίς να ασκούμε κριτική ,είναι ένα από τα χαρακτηριστικά που βοηθούν την επικοινωνία να ρέει αρμονικά και αβίαστα. Φυσικά , μέσα από μία συζήτηση ,θα υπάρξουν και διάφορα συναισθήματα. Δεκτικότητα, δεν σημαίνει αποδέχομαι ακόμα και επικοινωνίες που με κάνουν και νιώθω άβολα. Σε αυτή την περίπτωση μεταφέρω το προσωπικό μου μήνυμα, αποφεύγοντας να ασκήσω κριτική και προσωπική επίθεση.
Αντίληψη
Πρόκειται για την ικανότητα μας να αντιλαμβανόμαστε ένα μέρος της επικοινωνίας το οποίο σχετίζεται με την μη λεκτική επικοινωνία. Η αντίληψή μας, μας βοηθά να γίνουμε αποτελεσματικοί ακροατές (ενεργοί ακροατές). Εφόσον μπορούμε και αντιλαμβανόμαστε εκφράσεις, γλώσσα σώματος κ. λ. π, συνδυαστικά με την λεκτική επικοινωνία, είμαστε ικανοί να «ακούμε» άρα και να επικοινωνήσουμε αποτελεσματικά
Αναπτύσσοντας ασφαλής δεσμούς
Για να αναπτυχθεί και να διατηρηθεί μια ασφαλής συναισθηματική σχέση, χρειάζεται η συνεργασία μεταξύ των ατόμων. Δεν αρκεί να είσαι καλός ακροατής λοιπόν. Είναι απαραίτητο, τα χαρακτηριστικά που διαμορφώνεις εσύ, να είναι εφαρμόσιμα και από τον συνομιλητή σου .
Η βάση των σχέσεων σύμφωνα με την Sue Johnson είναι ο συναισθηματικός δεσμός. Η λεκτική επικοινωνία τον ενισχύει σε μεγάλο βαθμό. Μερικές φορές όμως για να μπορέσουμε να έρθουμε πιο κοντά με τους γύρω μας, η λεκτική (ή μη λεκτική) επικοινωνία θα πρέπει να εστιάζεται και σε συναισθηματικό πλαίσιο. Στην πραγματικότητα, ανεξαρτήτως χαρακτήρα, όλοι χρειαζόμαστε μία πιο ζεστή συναισθηματική προσέγγιση για να βιώσουμε συναισθηματική εγγύτητα. Ακόμα δηλ., και άνθρωποι οι οποίοι έχουν μάθει να επικοινωνούν τα συναισθήματα τους με καθημερινές πρακτικές αποκλειστικά, οι ίδιοι άνθρωποι με μία ζεστή αγκαλιά από τον σύντροφο τους για παράδειγμα, επηρεάζονται θετικά.
Και θα κλείσω, με μία σκέψη ενός πεζοναύτη Αμερικανού που πολέμησε στο Ιρακ: « Όταν μιλάω με την γυναίκα μου, αισθάνομαι να μου φεύγει το βάρος απ’ ότι συμβαίνει εδώ… Είναι σαν την πρώτη ανάσα που παίρνεις όταν είσαι πολλή ώρα κάτω από το νερό.» (Δημοσιευμένο στο Post Magazine τον Φεβρουάριο του 2006, απόσπασμα του Κράτα με Σφιχτά ,Dr Sue Johnson). Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν τη σημαντικότητα της ουσιαστικής επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων και αυτό διότι είναι ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη φύση η συναισθηματική εγγύτητα, ιδιαίτερα από τους ανθρώπους που έχουμε δημιουργήσει συναισθηματική σύνδεση. Καταπραΰνεται ο ψυχισμός μας και πολλές φορές ,μέσω της σωστής επικοινωνίας,δημιουργούμε ένα σταθερό συναισθηματικό έδαφος που μας δίνει κίνητρο για να δημιουργήσουμε μία ζωή όπως την έχουμε ονειρευτεί.
Βιβλιογραφία:
Dr Sue Johnson, Κράτα με Σφιχτά, εκδ. Gutenberg, 2014
Matthew MacKay, Martha David, Patrick Fanning, Messages (4th edition) Communication skills book, pub. New Harbinger publications
Salman Akhtar, Listening to others, Developmental and Clinical Aspects of Empathy and Attunement, pub. Jason Aronson,2007, USA
