Ένας απ’ τους πιο γνωστούς μύθους σχετικά με τις ψυχικές διαταραχές αφορά τους ανθρώπους που χαρακτηρίζονται ως «διπολικοί». Συχνά θεωρείται πως ο διπολικός έχει πολλές προσωπικότητες. Ισχύει όμως κάτι τέτοιο;
Διπολική διαταραχή.
- Η διπολική διαταραχή ανήκει στην κατηγορία των διαταραχών της διάθεσης, δηλαδή διαταραχές που υπάρχει έντονη, ακραία και παρατεταμένη αλλαγή της διάθεσης. Οι αλλαγές αυτές μπορεί να αποσυντονίσουν εντελώς τη ζωή του ατόμου και να γίνουν ακόμα και καταστροφικές.
- Χαρακτηρίζονται από εναλλαγή περιόδων κατάθλιψης και μανίας, ανάλογα την υποκατηγορία της διπολικής διαταραχής. Αυτό σημαίνει πως τον περισσότερο καιρό το άτομο εμφανίζει περιόδους με συμπτώματα κατάθλιψης και μετά περνά σε μια φάση μανίας.
- Στη φάση της κατάθλιψης το άτομο μπορεί να παρουσιάζει συμπτώματα όπως καταθλιπτική διάθεση στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, έντονα μειωμένα ενδιαφέρον ή ευχαρίστηση από δραστηριότητες που παλαιότερα του άρεσαν, αϋπνία ή υπερυπνία σχεδόν καθημερινά, κόπωση, σκέψεις θανάτου κ.α. Όταν περνά στη φάση της μανίας αρχίζει να θέλει πάρα πολύ να εμπλέκεται σε ευχάριστες δραστηριότητες, πολλές φορές με οδυνηρές συνέπειες όπως υπερβολικές αγορές ή αυξημένη σεξουαλική επιθυμία. Παράλληλα, νιώθει μια μειωμένη ανάγκη για ύπνο, ίσως και 2-3 ώρες, έχει ένα αίσθημα μεγαλείου και μεγαλύτερη ομιλητικότητα απ’ ότι συνήθως.
- Ενδιάμεσα υπάρχουν και περίοδοι φυσιολογικής λειτουργίας.
Αποσυνδετική διαταραχή της ταυτότητας – πρώην διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας.
- Η αποσυνδετική διαταραχή ταυτότητας ανήκει στην κατηγορία των αποσυνδετικών διαταραχών. Στις διαταραχές αυτές το άτομο έχει την τάση να μην έχει επαφή με την πραγματική του ταυτότητα, το συναίσθημα, την αντίληψη του σώματος και τη συμπεριφορά. Αυτή η αποσύνδεση από την πραγματικότητα είναι μια προστασία του οργανισμού σε περιπτώσεις κινδύνου κι έχει προκληθεί από κάποιο τραυματικό γεγονός. Είναι ένας τρόπος για να μπορέσει το άτομο να αντέξει την πραγματικότητα.
- Σε αυτήν την περίπτωση το άτομο εναλλάσσει διάφορες προσωπικότητες. Μέσα στο ίδιο άτομο υπάρχουν δύο ή περισσότερες προσωπικότητες, η καθεμία από τις οποίες έχει τα δικά της χαρακτηριστικά που συνήθως είναι αντίθετα από εκείνα των άλλων προσωπικοτήτων.
- Συνήθως η μια προσωπικότητα είναι η κυριαρχική, ενώ η εναλλαγή μεταξύ των προσωπικοτήτων είναι ασυνείδητη, γι’ αυτό και το άτομο δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη τους.
- Περνώντας από τη μια προσωπικότητα στην άλλη νιώθει πως έχει απέναντι του ένα διαφορετικό πρόσωπο κάθε φορά.
- Η αλλαγή συνήθως διαρκεί μερικά δευτερόλεπτα, ενώ σπανιότερα είναι σταδιακή. Στις ενδείξεις συμπεριφοράς που δείχνουν πως το άτομο αλλάζει ταυτότητα συμπεριλαμβάνονται αλλαγές στην έκφραση του προσώπου, άνοιγμα και κλείσιμο βλεφάρων και αλλαγή στη στάση ή τη φωνή του.
Βλέπουμε λοιπόν πως αρχικά και από θέμα ταξινόμησης ανήκουν σε διαφορετικές κατηγορίες. Στην πρώτη περίπτωση, της διπολικής διαταραχής, έχουμε μια διαταραχή διάθεσης, όπου ένα άτομο περνά από διάφορες φάσεις κατά τις οποίες έχει αλλαγές στο συναίσθημα και τη συμπεριφορά του. Ενδεχομένως, στα δικά μας μάτια, να φαίνεται ως διαφορετικός από την άποψη πως τη μια περίοδο ίσως τον βλέπουμε να είναι υποτονικός, να κοιμάται πολλές ώρες και να απομονώνεται και σε μία άλλη περίοδο να έχει απίστευτη ενέργεια, να κοιμάται ελάχιστα και να είναι αρκετά κοινωνικός. Όμως, υπάρχει μια πολύ σημαντική διαφορά. Το άτομο έχει επίγνωση της πραγματικότητας, του τι συμβαίνει, αντιλαμβάνεται τις αλλαγές στη διάθεσή του. Είναι μία προσωπικότητα με διαφορετική συναισθηματική κατάσταση.
Στην περίπτωση της αποσυνδετικής διαταραχής προσωπικότητας δεν υπάρχει αυτή η επίγνωση της πραγματικότητας. Στο ίδιο άτομο συναντάμε δύο ή περισσότερες προσωπικότητες, οι οποίες συνήθως δεν γνωρίζουν την ύπαρξη των υπόλοιπων και παρατηρείται μια αμνησία. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως το ίδιο άτομο μπορεί τη μια στιγμή να είναι ένας άντρας μέσης ηλικίας, με κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, ενδιαφέροντα και αναμνήσεις, ενώ την άλλη στιγμή το ίδιο άτομο να παρουσιάζεται ως ένας άλλος άντρας, με εντελώς άλλα χαρακτηριστικά και ενδιαφέροντα από τον πρώτο. Πολλές φορές βλέπουμε πως οι προσωπικότητες μπορεί να αλλάζουν και φύλο ή ηλικιακή ομάδα, δηλαδή η μια προσωπικότητα να είναι ένας άντρας 30 χρονών και η άλλη να είναι ένα παιδί 10 χρονών ή μια γυναίκα. Το άτομο μπορεί να μιλάει και με διαφορετική φωνή, να παίρνει διαφορετικές εκφράσεις και να συμπεριφέρεται αλλιώς. Η καθεμία δε θυμάται τις σκέψεις και τις πράξεις της άλλης. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός πως σε κάποιες περιπτώσεις παρατηρούνται και βιολογικές αλλαγές ανάλογα την προσωπικότητα, για παράδειγμα να αλλάζει η πίεση, η όραση, να εμφανίζονται αλλεργίες ή να παρουσιάζονται διαφορετικά προβλήματα υγείας. Το βασικό σημείο είναι πως το άτομο αγνοεί την ύπαρξη πολλών ταυτοτήτων, η μια προσωπικότητα δεν γνωρίζει την άλλη.
Γίνεται φανερό λοιπόν πως μιλάμε για δύο διαφορετικές διαταραχές. Το παράδειγμα αυτό καθιστά φανερή μια γενικότερη ανάγκη ενημέρωσης για τις ψυχικές διαταραχές και τη ψυχική υγεία. Αν γνωρίζουμε τι πραγματικά είναι η κάθε διαταραχή, αποφεύγουμε τη λανθασμένη χρήση των όρων αλλά και παρεξηγήσεις γύρω από θέματα ψυχικής υγείας. Η κατανόηση του τι σημαίνει μια ψυχική ασθένεια, τι εικόνα μπορεί να παρουσιάζει και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει για το άτομο, βοηθά και στην αποδοχή του ατόμου από την κοινωνία. Είναι πολύ σημαντικό όταν μιλάμε για κάτι να ξέρουμε σε τι αναφερόμαστε, να μη διαιωνίζουμε λανθασμένες απόψεις που μπορεί να έχουν διάφορες συνέπειες. Έτσι, βοηθούμε και στην εξάλειψη του στίγματος γύρω από τα ζητήματα ψυχικής υγείας. Επίσης, η σωστή ενημέρωση βοηθά και στην πρόληψη αλλά και στην πιο σωστή θεραπεία του ατόμου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Χριστοπούλου Α. (2008). ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΝΗΛΙΚΑ. Αθήνα: ΤΟΠΟΣ.
Αρναούτογλου Ν. Διπολική διαταραχή. Ανακτήθηκε στις: 9/1/21. Διαθέσιμο στο: https://www.psyxiatros.gr/%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%81%CE%B1%CF%87%CE%AD%CF%82-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%CF%82/%CE%B4%CE%B9%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%81%CE%B1%CF%87%CE%AE/
Καπετανάκη Ε. Τι είναι οι διασχιστικές ή αποσυνδετικές διαταραχές και πώς αντιμετωπίζονται; Ανακτήθηκε στις: 7/1/21. Διαθέσιμο στο: http://www.psychologist.com.gr/neuroseis-agchodeis-diataraches/articles/ti-einai-oi-diaschistikes-i-aposundetikes-diataraches-kai-pos-antimetopizontai.html
Κούρια Ι. (2017) Αποσύνδεση: μπαίνοντας σε κατάσταση ψυχικής άμυνας. Ανακτήθηκε στις: 9/1/21. Διαθέσιμο στο: https://www.psycholozin.gr/arthrografia/psychopathologia/aposyndesh-mpainontas-se-katastash-psychikhs-amynas.html
