Διπολική Διαταραχή
Η Διπολική Διαταραχή, γνωστή και ως μανιοκατάθλιψη, είναι μια χρόνια ψυχική νόσος της διάθεσης, η οποία χαρακτηρίζεται από εναλλασσόμενα επεισόδια μανίας και κατάθλιψης. Υπάρχουν περίοδοι κατά τις οποίες τα επεισόδια χαρακτηρίζονται από νορμοθυμία, δηλαδή από «φυσιολογικά» επίπεδα διάθεσης. Ωστόσο, ακόμη και σε καταστάσεις νορμοθυμίας, η διαταραχή επιβαρύνει σημαντικά τα άτομα με διπολική διαταραχή αλλά και τους γύρω τους, καθώς προκαλεί λειτουργική έκπτωση σε πολλούς τομείς της καθημερινότητας τους.
Κλινική Εικόνα
Η κλινική εικόνα των ατόμων με διπολική διαταραχή ποικίλει. Η τυπική εικόνα των πασχόντων χαρακτηρίζεται από εναλλασσόμενα επεισόδια μανίας και κατάθλιψης, που διαρκούν για εβδομάδες ή μήνες.
Στη φάση της μανίας το άτομο παρουσιάζει μια υπέρμετρη αύξηση της διάθεσης, η οποία ωστόσο δεν συμβαδίζει με τις εξωτερικές συνθήκες. Η ευφορία αυτή είναι υπερβολική και συνήθως δεν συνάδει με τον χαρακτήρα του ατόμου. Η αυτοπεποίθηση των ατόμων αυξάνεται σε μεγάλο βαθμό, τα άτομα διακατέχονται από ιδέες μεγαλείου για τον εαυτό τους και αισιοδοξία, ενώ οι σκέψεις τους είναι μη ρεαλιστικές. Ο λόγος τους γίνεται ακατάπαυστος και η ομιλία τους γρήγορη και με ηχηρή και είναι δύσκολο να τους διακόψει κανείς, ενώ εμφανίζονται και διαταραχές στην ροή της σκέψης τους, όπως για παράδειγμα ιδεοφυγές. Τα άτομα διακρίνονται από αύξηση της ψυχο-κινητικότητας, υπερ-ενεργητικότητα , μείωση της όρεξης για φαγητό, έλλειψη της ανάγκης για ύπνο και πολλές φορές απόσπαση προσοχής. Τα άτομα παρουσιάζουν έλλειψη σωστής κρίσης και προβαίνουν σε παρορμητικές συμπεριφορές με αρνητικές συνέπειες (όπως για παράδειγμα υπέρμετρος καταναλωτισμός, προκλητική ή επιθετική συμπεριφορά, κατάχρηση ουσιών, σεξουαλική υπερδραστηριότητα).
Κατά την διάρκεια του καταθλιπτικού επεισοδίου, το άτομο εμφανίζει καταθλιπτική διάθεση, σημαντική μείωση του ενδιαφέροντος και της ευχαρίστησης. Επίσης, εμφανής είναι η απουσία κινήτρων και η μειωμένη λίμπιντο. Ενδεχομένως να παρουσιαστεί μια ασυνήθιστη αύξηση ή απώλεια βάρους αλλά και διαταραχές ύπνου. Το άτομο βιώνει αισθήματα αναξιότητας και ενοχής, διάσπαση προσοχής και απασχόληση από επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου. Η συναισθηματική κατάσταση είναι ασταθής, δηλαδή μπορεί γρήγορα να υπάρξουν διακυμάνσεις ανάμεσα στην κατάθλιψη και την μανία. Μερικές φορές παρόν είναι και τα ψυχωτικά συμπτώματα, ωστόσο οι ψευδαισθήσεις είναι σπάνιες.
Διαγνωστικά Κριτήρια:
Τα ταξινομικά συστήματα ορίζουν δύο τύπους Διπολικής Διαταραχής, η διάκριση των οποίων βασίζεται στον τύπο τον επεισοδίων που εκδηλώνονται.
Σύμφωνα με το διαγνωστικό εγχειρίδιο DSM-5, τα διαγνωστικά κριτήρια για την διάγνωση της Διπολικής Διαταραχής Ι είναι:
- Ένα μανιακό επεισόδιο, πριν από το οποίο μπορεί να έχουν προηγηθεί ή να έχουν ακολουθήσει υπο-μανιακά ή μείζον καταθλιπτικά επεισόδια.
- Τα συμπτώματα προκαλούν κλινικά σημαντική ενόχληση ή/και έκπτωση της προσωπικής, κοινωνικής και επαγγελματικής λειτουργίας και ζωής του ατόμου.
- Το επεισόδιο δεν οφείλεται στη χρήση κάποιας ουσίας ή άλλης ιατρικής κατάστασης.
- Το μανιακό ή το μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο δεν μπορεί να εξηγηθεί καλύτερα στο πλαίσιο σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής, σχοζοφρένειας, σχιζοφρενικόμορφης διαταραχής, παραληρητικής διαταραχής ή άλλης διαταραχής του ψυχωτικού φάσματος.
Τα διαγνωστικά κριτήρια για να δοθεί η διάγνωση Διπολικής Διαταραχής ΙΙ, όπως ορίζονται στο DSM-5 είναι:
- Ο πάσχων να έχει εμφανίσει τουλάχιστον ένα υπο-μανιακό και ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο.
- Δεν έχει εκδηλωθεί ποτέ μανιακό επεισόδιο.
- Η εμφάνιση των επεισοδίων δεν εξηγείται καλύτερα στο πλαίσιο σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής, σχιζοφρένειας, σχιζοφρενικόμορφης διαταραχής, παραληρητικής διαταραχής ή άλλης διαταραχής του ψυχωτικού φάσματος.
- Τα συμπτώματα της κατάθλιψης, τα οποία είναι αποτέλεσμα της συχνής εναλλαγής των επεισοδίων δημιουργούν δυσφορία και έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλο σημαντικό τομέα της λειτουργικότητας.
Η έναρξη της διαταραχής τοποθετείται στην όψιμη εφηβεία, αλλά η διάγνωση δίνεται στην μέση ενήλικη ζωή. Αυτό συμβαίνει επειδή συχνά διαλάθουν της προσοχής μικρά μανιακά επεισόδια (με λειτουργικότητα).
Σύμφωνα με έρευνες, εκτιμάται ότι η διαταραχή εμφανίζεται στο 1% – 5% του πληθυσμού, χωρίς να υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα. Ωστόσο, φαίνεται ότι στους άνδρες είναι πιο συχνή η Διπολική Διαταραχή Ι, ενώ στις γυναίκες η Διπολική Διαταραχή ΙΙ.
Επιπλέον, η αυτοκτονικότητα κυμαίνεται περίπου στο 10% για τα άτομα με διπολική διαταραχή.
Φράσεις που δεν πρέπει να πούμε σε κάποιον με Διπολική Διαταραχή:
- Είσαι διπολικός/ή.
- Είσαι τρελός/ή.
- Πιστεύεις ότι μπορεί να το έχω και εγώ;
- Είσαι απλά υπερβολικός/ή.
- Νιώθω άσχημα γι’ αυτό που σου συμβαίνει.
- Φαίνεσαι φυσιολογικός/ή.
- Παίρνεις τα φάρμακα σου;
- Πιστεύεις ότι θα το ξεπεράσεις αυτό που σου συμβαίνει;
Βιβλιογραφία:
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5 (5th ed.). Washington, DC: American Psychiatric Publishing.
Kring, A.M., Davison, G.C., Neale, J.M. & Johnson, S.L. (2010). Ψυχοπαθολογία. Μτφρ. Θ. Καραμπά. Αυδή Ε., Ρούσση Π. (επιμ.). Αθήνα: GUTENBERG.
