Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος σε παιδιά και εφήβους
Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος σε παιδιά και εφήβους

Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος σε παιδιά και εφήβους


ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ

– Τι είναι ο αυτισμός; Ο αυτισμός είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή, η οποία εκδηλώνεται τόσο με ελλείματα στις κοινωνικές δεξιότητες και στην επικοινωνία, όσο και με επαναληπτικές και στερεότυπες συμπεριφορές.  Η διάγνωση της συγκεκριμένης διαταραχής γίνεται από την παιδική ηλικία και φαίνεται να είναι πιο συνηθισμένη στα αγόρια. Η νοημοσύνη των παιδιών αυτών κυμαίνεται από τη βαριά νοητική αναπηρία έως και τη νοημοσύνη που θεωρείται ανώτερη από αυτήν του «τυπικού» παιδιού. Ένα μικρό ποσοστό των παιδιών με αυτισμό είναι πιθανό να παρουσιάσει επιληψία, η οποία συνήθως εκδηλώνεται στην προσχολική ή εφηβική ηλικία. Επιπλέον, υπάρχει συχνή συνοσηρότητα με συμπτώματα της ΔΕΠΥ (Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας), με συναισθηματικές διαταραχές, με διαταραχές ύπνου ,καθώς και με διαταραχές μυοσπασμάτων. Η συχνότητα εμφάνισης της διαταραχής αυτής στον παιδικό πληθυσμό υπολογίζεται περίπου στο 1%-2,54%.

  • Ποια είναι η αιτιολογία για την εμφάνιση της διαταραχής αυτής;
  • Ο αυτισμός οφείλεται τόσο σε γενετικούς παράγοντες , όσο και σε άλλες αιτίες όπως για παράδειγμα σε συγγενείς λοιμώξεις, σε μεταβολικές διαταραχές, σε λοιμώξεις μετά τη γέννηση, σε περιγεννητικές επιπλοκές και σε άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ακόμη, προκειμένου να εξηγηθεί η διαταραχή του αυτιστικού φάσματος , χρήσιμη είναι η  μελέτη των γνωστικών θεωριών. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τη θεωρία του νου, τα άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν ελλείμματα στην ενσυναίσθηση τους απέναντι σε άλλους ανθρώπους. Με βάση τη συγκεκριμένη θεωρία, οι δυσκολίες των ατόμων με ΔΑΦ εντοπίζονται στο επικοινωνιακό και στο κοινωνικό κομμάτι. Ακόμη, η θεωρία της κεντρικής συνοχής υποστηρίζει πως τα άτομα με αυτισμό δεν έχουν την ικανότητα να διαβαθμίζουν τα ερεθίσματα με βάση το πόσο σημαντικά είναι. Υποστηρίζεται ότι σε αυτήν την περίπτωση η μνήμη και η προσοχή είναι πιο σημαντικές από την απόκτηση νοήματος. Η θεωρία αυτή ίσως εξηγεί και την επίμονη ενασχόληση των ατόμων με αυτών με τις λεπτομέρειες. Τέλος, η θεωρία της διαταραχής των εκτελεστικών λειτουργιών εξηγεί τα ελλείμματα στον προγραμματισμό, στον έλεγχο της παρορμητικότητας, στην αλλαγή των δραστηριοτήτων, στην έναρξη και συνέχιση μιας ενέργειας, στην αναστολή των συνήθων απαντήσεων στα ερεθίσματα.
  • Σύγχρονες νευροαπεικονιστικές και μεταθανάτιες παθολογικοανατομικές μελέτες εντοπίζουν και το βιολογικό παράγοντα στην εμφάνιση του αυτισμού  (δυσλειτουργίες στο νευρικό, μεταβολικό και γαστρεντερικό σύστημα & συμμετοχή νευροανοσιακών μηχανισμών).
  • Ποια είναι τα διαγνωστικά κριτήρια του αυτισμού σύμφωνα με το DSM-V;
  • Αρχικά, τα παιδιά με αυτισμό αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην επικοινωνία και στην κοινωνική τους αλληλεπίδραση. Ειδικότερα, παρουσιάζουν ελλείμματα:
  • Στην κοινωνική συγκινησιακή αμοιβαιότητα ( αποτυχία ανταπόκρισης σε κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, αδυναμία στο να ξεκινήσουν ή να διατηρήσουν μια συζήτηση, δυσκολία στην προσέγγιση άλλων ατόμων ή/και αδέξια προσέγγιση αυτών, μειωμένα ενδιαφέροντα και συναισθήματα)
  • Στις εξωλεκτικές επικοινωνιακές συμπεριφορές που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια μιας κοινωνικής αλληλεπίδρασης ( μη ολοκληρωμένη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, δυσκολίες στη βλεμματική επαφή και στη γλώσσα του σώματος, αδυναμία κατανόησης των χειρονομιών και πλήρης έλλειψη στη μη λεκτική επικοινωνία και στις εκφράσεις του προσώπου)
  • Στις σχέσεις με άλλα άτομα ( δυσκολία στην προσαρμογή της συμπεριφοράς τους, αποτυχία δημιουργίας φίλων, συμμετοχής σε φαντασιακό παιχνίδι και κανένα ενδιαφέρον για κοινωνική αλληλεπίδραση με συνομηλίκους).
  • Ακόμη, τα παιδιά με αυτισμό φαίνεται να έχουν περιορισμένα, επαναληπτικά πρότυπα συμπεριφοράς, δραστηριοτήτων & ενδιαφερόντων και εμφανίζουν τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα :
  • Στερεότυπες ή επαναληπτικές κινήσεις, χρήση αντικειμένων ή της ομιλίας ( λ.χ. επίμονη ενασχόληση με αντικείμενα ή παράταξη των παιχνιδιών του, ηχολαλία, ιδιοσυγκρασιακές φράσεις, κινητικές στερεοτυπίες).
  • Επιμονή στην ομοιότητα, άκαμπτη εμμονή σε συνήθειες ή τελετουργίες τόσο στην εξωλεκτική όσο και στη λεκτική συμπεριφορά τους ( π.χ. σημαντική ενασχόληση με μικρές αλλαγές, ακαμψία στη σκέψη, δυσκολία στις μεταβάσεις, τελετουργίες/ συγκεκριμένα μοτίβα : θέλει να τρώει το ίδιο φαγητό καθημερινά, να πηγαίνει από την ίδια διαδρομή και να έχει συγκεκριμένο πρόγραμμα γενικότερα. Ακόμη μπορεί να περπατάει στις μύτες των ποδιών)
  • Προσκόλληση σε πολύ περιορισμένα ενδιαφέροντα, τα οποία δεν είναι φυσιολογικά σε ένταση και σε εστίαση ( επίμονη ενασχόληση με ασυνήθιστα αντικείμενα, συγκεκριμένα και αρκετά οριοθετημένα ενδιαφέροντα, τάση να χρησιμοποιεί τα αντικείμενα και τα παιχνίδια για τον σκοπό που είναι κατασκευασμένα -Για παράδειγμα, αν ενδιαφέρεται για αντικείμενα που γυρίζουν και περιστρέφονται μπορεί όταν παίζει με ένα αυτοκινητάκι να ασχολείται συνεχώς με το να γυρνά τις ρόδες του-)
  •  Υπεραντιδραστικότητα/υποαντιδραστικότητα σε αισθητηριακά ερεθίσματα ( περισσότερη αντοχή στον πόνο ή στη θερμοκρασία, μειωμένη αντίδραση σε ήχους ή υφές υλικών, υπερβολική χρήση της όσφρησης και του αγγίγματος των αντικειμένων, οπτική σαγήνη με τα φώτα και την κίνηση, γλείψιμο και χάιδεμα αντικειμένων, πρόκληση έντονων θορύβων, αυτοτραυματικές συμπεριφορές όπως το δάγκωμα χεριών).
  • Το 10% των παιδιών με αυτισμό παρουσιάζουν ιδιαίτερες ικανότητες (π.χ.  πολλαπλασιασμός τριψήφιων ή/και τετραψήφιων αριθμών χρησιμοποιώντας το μυαλό, σημαντική ικανότητα στην οπτική απομνημόνευση ή στην αναγνώριση μουσικών τόνων με μεγάλη ακρίβεια κ.α.).
  • Προσοχή: Τα παραπάνω συμπτώματα θα πρέπει να εμφανίζονται στην πρώιμη αναπτυξιακή περίοδο, θα πρέπει να προκαλούν κλινικά σημαντική έκπτωση στη λειτουργικότητα του ατόμου και να μην εξηγούνται καλύτερα με τη Νοητική Αδυναμία, η οποία πολλές φορές συνυπάρχει με τον αυτισμό. Συνεπώς, για  να μπορέσουμε να διαχωρίσουμε τον αυτισμό από τη νοητική αδυναμία, θα εστιάσουμε στην κοινωνική επικοινωνία του παιδιού, δηλαδή, αν είναι χαμηλότερη από αυτό που αναμένεται με βάση το αναπτυξιακό επίπεδο του. Αν ωστόσο, το παιδί εμφανίζει ελλείμματα μόνο στην κοινωνική επικοινωνία, χωρίς να εμφανίζει άλλα συμπτώματα του αυτιστικού φάσματος , τότε πιθανό να πρέπει να εξεταστεί με βάση την κοινωνική (πραγματιστική) διαταραχή της επικοινωνίας.
  • Ποια είναι η θεραπεία για τον αυτισμό;
  • Προκειμένου να επιτευχθεί η διάγνωση του αυτισμού, θα πρέπει να γίνει εκτεταμένη συνέντευξη με τους γονείς, αναζήτηση συνοσηρότητας και όσον αφορά τα μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά, εστίαση στην προσχολική τους ηλικία όπου τα συμπτώματα μπορεί να ήταν πιο τυπικά. Ακόμη, εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες αντλούμε από τη λογοπεδική, ψυχομετρική και εργοθεραπευτική αξιολόγηση.
  • Σε συνέχεια της διάγνωσης, αναμένεται το θεραπευτικό κομμάτι. Ωστόσο, έως και σήμερα δεν υπάρχει «θεραπεία» για τον αυτισμό. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση είναι πολύπλευρη και βασίζεται στο συνδυασμό  εκπαιδευτικών- παιδαγωγικών παρεμβάσεων και παρεμβάσεων για τροποποίηση της συμπεριφοράς. Επιπλέον, απαραίτητη είναι η ψυχοθεραπευτική υποστήριξη και η συμβουλευτική γονέων και όχι τόσο η φαρμακευτική παρέμβαση.
  • Αρκετά επιτυχής φαίνεται να είναι η πρώιμη εντατική συμπεριφορική παρέμβαση , η οποία έχει μεγάλη αποτελεσματικότητα κυρίως σε μικρά παιδιά.
  • Η χρήση κοινωνικών ιστοριών, οι παρεμβάσεις μέσω των συνομηλίκων, οι ομάδες κοινωνικών δεξιοτήτων βοηθούν και στοχεύουν στη βελτίωση της ικανότητας των παιδιών με αυτισμό για κοινωνική συναλλαγή.
  • Για τα παιδιά με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας, η ατομική ψυχοθεραπεία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με άλλες παρεμβάσεις  (λογοθεραπεία/ εργοθεραπεία).
  • Επίσης, η εκπαίδευση και η συμμετοχή των γονέων είναι απαραίτητη και θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μέρος της θεραπείας. Για αυτό το λόγο, είναι πολύ σημαντική η βοήθεια προς τους γονείς με αρχικό στόχο να αποδεχτούν τη διάγνωση και στη συνέχεια να υποστηρίξουν το παιδί ανάλογα με τις ανάγκες του. Χρήσιμη είναι και η συμμετοχή των γονέων σε συλλόγους, η οποία τους παρέχει υποστήριξη σε μεγάλο βαθμό.
  • Η φαρμακευτική παρέμβαση μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για την τροποποίηση συγκεκριμένων συμπεριφορών ή για την αντιμετώπιση των συνοσηρών διαταραχών. Για παράδειγμα, τα αντιψυχωτικά συνίστανται κυρίως για την αντιμετώπιση της υπερδραστηριότητας, της επιθετικότητας , της αυτοτραυματικής συμπεριφοράς και των επαναλαμβανώμενων συμπεριφορών καθώς και για βελτίωση της κοινωνικής συναλλαγής. Οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης , χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση των καταναγκαστικών επαναλαμβανώμενων συμπεριφορών και των αγχωδών συμπτωμάτων και η μεθυλφαινιδάτη για συμπτώματα που σχετίζονται με τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας.
  • Παρόλα αυτά, το πιο σημαντικό για τη θεραπεία που προτείνεται σε άτομα με αυτισμό, είναι να γνωρίζουμε πως οι συγκεκριμένοι άνθρωποι παρουσιάζουν μεγάλη ετερογένεια και ενώ τα χαρακτηριστικά του αυτισμού φαίνεται να είναι συγκεκριμένα, το κάθε άτομο έχει τη δική του μοναδική προσωπικότητα. Επομένως, η θεραπεία είναι απαραίτητο να γίνεται με βάση τις ανάγκες του εκάστοτε ατόμου και λαμβάνοντας υπόψη τη μοναδικότητα του.
  • Ποια είναι η έκβαση της διαταραχής αυτιστικού φάσματος;
  • Ο αυτισμός θα λέγαμε πως είναι μια δια βίου διαταραχή και ένα μεγάλο ποσοστό των ατόμων αυτών δεν μπορούν να ζήσουν ανεξάρτητα. Ακόμα και τα άτομα με φυσιολογική νοημοσύνη πιθανό να χρειαστούν βοήθεια στην ανεύρεση εργασίας και στις κοινωνικές απαιτήσεις.
  • Μόλις στο ¼ των ατόμων με αυτισμό και με δείκτη νοημοσύνης >70 αναμένεται η καλή προσαρμογή όσον αφορά τον κοινωνικό τομέα.
  • Οι προγνωστικοί δείκτες που προμηνύουν καλύτερη έκβαση είναι: ο δείκτης νοημοσύνης ( και περισσότερο ο λεκτικός), η ανάπτυξη του λόγου ( έως τα πέντε έτη που γίνεται και η διάγνωση ) και η παροχή εκπαιδευτικής και επαγγελματικής υποστήριξης.
  • ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
  • Κολαϊτης Α. Γεράσιμος και συν (2020). Σύγχρονη Ψυχιατρική παιδιού & εφήβου. Αθήνα: Εκδόσεις ΒΗΤΑ
  • American Psychiatric Association, & American Psychiatric Association. (2013). DSM 5. American Psychiatric Association, 70.
ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn
Συμμετοχή στη συζήτηση

Archives

Categories

WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com