Τι είναι η Διαταραχή Οξέος Στρες (ASD);

Η Διαταραχή Οξέος Στρες (Acute Stress Disorder), εμφανίζεται μετά την έκθεση του ατόμου σε κάποιο τραυματικό γεγονός, στο οποίο υπήρχε κίνδυνος σοβαρού τραυματισμού ή ακόμη και θανάτου, με απειλή της σωματικής ακεραιότητας του ίδιου του ατόμου ή άλλων, και κατά την οποία η αντίδραση του ατόμου περιείχε έντονο φόβο. Ο τελευταίος, θέτει το άτομο σε ετοιμότητα, η οποία σε βάθος χρόνου μπορεί να προκαλέσει εξάντληση του οργανισμού. Τυπικά εκδηλώνεται ένα μήνα μετά από ένα τραυματικό συμβάν, διαρκεί τουλάχιστον τρεις ημέρες και μπορεί να επιμείνει έως ένα μήνα, επηρεάζοντας σημαντικούς τομείς της ζωής, όπως την οικογένεια και την εργασία.

Ενήλικες με Διαταραχή Οξέος Στρες (ASD) , είναι πολύ πιθανό να αναπτύξουν Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD) και αυξάνουν την πιθανότητα για εμφάνιση μελλοντικών αρνητικών γεγονότων με αρνητικά αποτελέσματα.

Τι ΔΕΝ είναι η Διαταραχή Οξέος Στρες (ASD);

Σύμφωνα με το DSM-V, καθώς τα συμπτώματα της Διαταραχή Οξέος Στρες, είναι παρόμοια με αυτά της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες, είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε τις δύο αυτές διαταραχές. Η βασική διαφορά έγκειται στη χρονική διάρκεια των συμπτωμάτων των δύο διαταραχών. Στην Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες  τα συμπτώματα έχουν διάρκεια μεγαλύτερη του ενός μήνα, προκαλώντας έτσι εντονότερη δυσφορία και μείωση λειτουργικότητας.

Ποια είναι τα σημάδια πως κάποιος πάσχει από Διαταραχή Οξέος Στρες;

Τα τραυματικά γεγονότα που μπορεί να προκαλέσουν Οξεία Διαταραχή Στρες και προκαλούν έντονο φόβο, τρόμο ή απελπισία, περιλαμβάνουν:

• Το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου.
• Την απειλή θανάτου για τον εαυτό ή τους άλλους.
• Την απειλή σοβαρού τραυματισμού για τον εαυτό ή τους άλλους.
• Την απειλή της σωματικής ακεραιότητας για τον εαυτό ή τους άλλους.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Υποθέσεων Βετεράνων των ΗΠΑ, περίπου το 6% με 33% (ποσοστό που ποικίλλει ανάλογα με τη φύση της τραυματικής κατάστασης) των ατόμων που βιώνουν ένα τραυματικό γεγονός, εμφανίζουν Οξεία Διαταραχή Στρες. Ο οποιοσδήποτε μπορεί να εκδηλώσει τη διαταραχή μετά από ένα τραυματικό γεγονός και ένα άτομο καθίσταται πιο ευάλωτο αν:

• Έχει βιώσει, παρακολουθήσει ή αντιμετωπίσει ένα τραυματικό γεγονός στο παρελθόν.
• Έχει ιστορικό Οξείας Διαταραχής Στρες ή Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες.
• Έχει ιστορικό διασχιστικών ή αποσυνδετικών συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια τραυματικών γεγονότων.

Τι βιώνει / αισθάνεται κάποιος που έχει Διαταραχή Οξέος Στρες; 

Σύμφωνα με το DSMV, τα συμπτώματα της Διαταραχής Οξέος Στρες περιλαμβάνουν:

(α) Τρία ή περισσότερα αποσυνδετικά ή διασχιστικά συμπτώματα:

• Συναισθηματικό «μούδιασμα».
• Μειωμένη επίγνωση του περιβάλλοντος.
• Αποπραγματοποίηση (η οποία εκδηλώνεται όταν το περιβάλλον φαίνεται ξένο ή μη πραγματικό).
• Αποπροσωποποίηση (η οποία εκδηλώνεται όταν οι σκέψεις ή τα συναισθήματά δεν φαίνονται ότι ανήκουν στο άτομο).
• Αποσυνδετική αμνησία (η οποία εκδηλώνεται όταν το άτομο δεν μπορεί να θυμηθεί μία ή περισσότερες σημαντικές πτυχές του τραυματικού γεγονότος).

(β) Αναβίωση του τραυματικού γεγονότος με έναν ή περισσότερους τρόπους:

• Eπαναλαμβανόμενες εικόνες, σκέψεις, εφιάλτες.
• Επεισόδια flashback του τραυματικού γεγονότος.
• Συναίσθημα έντονου άγχους και δυσφορίας.

(γ) Αποφυγή παραγόντων ενθύμησης τραυματικού γεγονότος, όπως:

• Άτομα
• Συζητήσεις
• Μέρη
• Αντικείμενα
• Δραστηριότητες
• Σκέψεις
• Συναισθήματα

(δ) Αγωνία και αυξημένη διέγερση:

• Δυσκολία στον ύπνο
• Eυερεθιστότητα
• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Διαρκής ένταση
• Εύκολος ή σε ακατάλληλες στιγμές τρόμος

(ε) Δυσχέρεια στην καθημερινή λειτουργικότητα, όπως οι κοινωνικές και εργασιακές σχέσεις.

Πώς μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου;

Η θεραπεία από τη Διαταραχή  Οξέος  Στρες, είναι μία σταδιακή και εξελισσόμενη διαδικασία. Στόχος της θεραπείας είναι η μείωση των δυσλειτουργικών σκέψεων, των συναισθημάτων και των σωματικών συμπτωμάτων, καθώς και η βελτίωση της καθημερινής λειτουργικότητας του ατόμου. Έχει βρεθεί πως η θεραπευτική αντιμετώπιση της διαταραχής με γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, με τεχνικές διαχείρισης του στρες και -όπου κριθεί απαραίτητο- με τη χορήγηση αγχολυτικών, αποτελούν πολύ βοηθητικές μεθόδους ως προς τη λειτουργικότητα του ατόμου. Στην ψυχοθεραπεία το άτομο επικεντρώνεται στο πώς να αντιλαμβάνεται το τραυματικό γεγονός και στο πώς αντιμετωπίζει το συναισθηματικό και το ψυχικό κομμάτι της εμπειρίας του. Μαζί με τον ψυχοθεραπευτή, δημιουργούν ένα ασφαλές περιβάλλον και επεξεργάζονται το τραυματικό γεγονός, με στόχο την εξομάλυνσή του. Επιπλέον, ο θεραπευτής υποστηρίζει τον ασθενή, τον ενθαρρύνει να μιλήσει και καταβάλλει προσπάθειες προκειμένου να ενισχυθεί το κοινωνικό υποστηρικτικό σύστημα του πάσχοντος.

Ακόμη, αυτό το οποίο προτείνεται, είναι το άτομο να εκφράζεται, να μιλάει γι’ αυτό που του συνέβη και για τον τρόπο που αισθάνεται. Επίσης μπορεί να γράφει γι’ αυτή την εμπειρία, είτε αν επιθυμεί να το κρατήσει για τον εαυτό του, είτε αν θέλει να το μοιραστεί και με άλλους. Ακόμα καλό θα ήταν το άτομο να παρατηρεί και προσέχει τον τρόπο ζωής του, ώστε να μην οδηγηθεί σε καταχρήσεις και να ασκείται ή/και να χαλαρώνει το σώμα του συστηματικά.

Πως μπορώ να βοηθήσω έναν δικό μου άνθρωπο που πάσχει από Διαταραχή Οξέος Στρες ;

Είναι ιδιαίτερα δύσκολο για το άτομο που έχει βιώσει ή ήταν παρόν σε κάποιο τραυματικό γεγονός, να το διηγηθεί. Ωστόσο θα ήταν χρήσιμο να κατανοούμε πλήρως το τι σημαίνει τραύμα/ τραυματικό γεγονός, να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τα «σημάδια»  και να είμαστε πρόθυμοι να ακούσουμε χωρίς κριτική και να βοηθήσουμε το άτομο, ενθαρρύνοντάς το να μιλήσει. Η συζήτηση γύρω από τα γεγονότα προσφέρει θεραπευτικό αποτέλεσμα. Το να μοιραστεί ένα άτομο τα βιώματα του με κάποιο άλλο, μειώνει τον τρόμο του. Επομένως, η ενεργητική ακρόαση, η ενθάρρυνση, η υποστήριξη μετά από ένα τραυματικό γεγονός δύνανται να προσφέρουν πολλά πλεονεκτήματα στην ανάρρωση του ατόμου.

Βιβλιογραφία

• Κάττουλας, Ε. (2010). Αγχώδεις διαταραχές και πανικός. 10442/8238, 00-19.
• Dunmore, E., Clark, D.M., & Ehlers, A. (1999). Cognitive factors involved in the onset and maintenance of posttraumatic stress disorder (PTSD) after physical or sexual assault. Behavior Research and Therapy, 37, 809-829.
• Bryant, R. A., & Harvey, A. G. (2000). Acute stress disorder. Washington.