Στο τρίτο μου αυτό άρθρο για τις διαταραχές προσωπικότητας, σκοπεύω να παρουσιάσω την τελευταία διαγνωστική τους κατηγορία, γνωστή και ως Cluster C. Αυτή περιλαμβάνει την Αποφευκτική, την Εξαρτητική και την Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας. Τα άτομα με αυτές τις διαταραχές εμφανίζουν υπερβολικό άγχος και φοβίες, με αποτέλεσμα να είναι δυσλειτουργικά στην καθημερινότητά τους. Ας δούμε, όμως, λίγο πιο αναλυτικά τα πράγματα:
1) Αποφευκτική Διαταραχή Προσωπικότητας: Γνωρίζετε κάποιον, ο οποίος φαίνεται να αποφεύγει υπερβολικά τους άλλους ή που είναι εξαιρετικά ευαίσθητος στην κριτική και φοβάται ότι θα τον απορρίψουν; Αυτά είναι κάποια από τα κύρια χαρακτηριστικά ενός ατόμου με την συγκεκριμένη διαταραχή. Μάλιστα, συχνά παρουσιάζουν έναν χρόνιο φόβο απόρριψης, ο οποίος οφείλεται για τις συμπεριφορές αποφυγής προς τους άλλους που υιοθετούν στην καθημερινότητά τους. Έτσι, τείνουν να αποφεύγουν συνήθως τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ή καταστάσεις. Σημαντικό είναι, επίσης, να τονιστεί, ότι καταβάθος δεν έχουν και την επιθυμία να αναπτύξουν κοινωνικές επαφές, σε αντίθεση με την Σχιζοειδή διαταραχή προσωπικότητας του Cluster A , όπου εκεί το άτομο επιθυμεί τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά φοβάται την απόρριψή τους. Επιπρόσθετα, έχουν πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση. Μπορείτε να φανταστείτε έναν μαθητή που δεν συμμετέχει ποτέ στην τάξη, αποτυγχάνει στα διαγωνίσματα, που δείχνει όμως να πληγώνεται πολύ από την αρνητική του επίδοση; Το παράδειγμα αυτού του μαθητή, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ατόμου με αποφευτική διαταραχή προσωπικότητας. Ένας τέτοιος μαθητής, τις περισσότερες φορές, δεν αναπτύσσει σχέσεις στο σχολικό περιβάλλον, λόγω των αισθημάτων ανεπάρκειας και κατωτερότητας που έχει και προτιμά να μένει μόνος του συνεχώς.
2) Εξαρτητική Διαταραχή Προσωπικότητας: Σας έρχεται στο μυαλό κάποιος που δείχνει να εξαρτάται πολύ από τους άλλους; Που αναζητά διαρκώς την προσοχή και την φροντίδα τους; Τα άτομα με αυτή την διαταραχή παρουσιάζουν μια έντονη ανάγκη να τα φροντίζουν οι γύρω τους, καθώς μόνο έτσι μπορούν να ικανοποιήσουν τις σωματικές και ψυχικές τους ανάγκες. Μάλιστα, εξαρτώνται τόσο πολύ από τους άλλους, που δεν μπορούν να λάβουν μόνοι τους σημαντικές αποφάσεις στη ζωή τους, αν δεν έχουν την επιβεβαίωσή τους. Τα αισθήματα φόβου και ανασφάλειας μήπως χάσουν τα άτομα από δίπλα τους, τα οδηγεί σε συμπεριφορές προσκόλλησης, ενώ δεν διαφωνούν, σχεδόν ποτέ, μαζί τους ώστε να μην κινδυνεύσει η σχέση τους. Βέβαια, αν συμβεί και χάσουν την τωρινή σχέση τους, αναζητούν αμέσως την επόμενη, στην οποία πρέπει να προσκολληθούν. Γι’ αυτό, μην σας φανεί περίεργο, αν είχατε ένα τέτοιο άτομο στη ζωή σας και όταν το χάσατε, εξαφανίστηκε. Ακόμη κι αν μιλούσατε κάθε μέρα, βρισκόσασταν πολύ συχνά και αισθανόσασταν πολύ κοντά του, δεν μπορεί να διαχειριστεί την απώλεια της στενής σας σχέσης και αντί να προσπαθήσει να την διορθώσει, μοχθεί να ανακαλύψει μια νέα σχέση να εξαρτηθεί. Συνήθως, τα άτομα αυτά έχουν βιώσει ορισμένες τραυματικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία ή στη πρώιμη ενήλικη ζωή (πχ.απόρριψη από γονείς, εκμετάλλευση από αγαπημένα πρόσωπα κλπ) κι έχουν υιοθετήσει αυτό το μοτίβο συμπεριφοράς, ουσιαστικά, για να προστατέψουν την ψυχή τους από μια νέα πληγή.
3) Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας: Όλοι ξέρουμε κάποιον περφεξιονιστή που θέλει να κάνει τα πράγματα πάντα με τον δικό του τρόπο. Στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας, αυτή η συμπεριφορά υιοθετείται σε υπερβολικό βαθμό. Πιο συγκεκριμένα, τα άτομα είναι εμμονικά με την τάξη, τον έλεγχο, την λεπτομέρεια και θέλουν τα πράγματα να γίνονται “σωστά”, σύμφωνα με εκείνα. Γι’ αυτό, τους ειναι εξαιρετικά δύσκολο να συνεργαστούν με τους άλλους, αφού θέλουν να γίνονται όλα όπως τα έχουν σκεφτεί. Επίσης, συχνά, τείνουν να είναι προσεκτικοί με την σπατάλη των χρημάτων τους και δύσκολα δανείζουν στον περίγυρό τους. Τις περισσότερες φορές, αφοσιώνονται υπερβολικά στην εργασία τους, είναι ισχυρογνώμονες και άκαμπτοι άνθρωποι, ενώ δεν αναθέτουν καθήκοντα στους άλλους. Επιπροσθέτως, παρουσιάζονται ως τρομερά ευσυνείδητοι και σχολαστικοί σε θέματα ηθικής, δεοντολογίας και αξιών. Έτσι , ένας ιδεοψυχαναγκαστικός συνεργάτης σου στη δουλειά, δεν θα σε αφήνει να παίρνεις πρωτοβουλίες και δεν θα συμφωνεί σχεδόν με τίποτα μαζί σου, αν αυτό που εσύ υποστηρίζεις δεν συμβαδίζει με τον τρόπο που σκέφτεται κι εκείνος. Η επικοινωνία μαζί του θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη και τις περισσότερες φορές δεν θα μπορείτε να βρείτε ένα κοινό σημείο επαφής.
Η αιτία των παραπάνω διαταραχών είναι κυρίως άγνωστη. Παρ’ όλα αυτά , θεωρείται ότι οι διαταραχές του Cluster C προκύπτουν από έναν συνδυασμό βιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Πολλές από αυτές τις διαταραχές μοιράζονται κοινά συμπτώματα και με άλλες διαταραχές, οπότε η διάγνωση τους οφείλει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή. Σε αρκετές περιπτώσεις είναι σύνηθες για τους ασθενείς με διαταραχές προσωπικότητας, να λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, για συμπτώματα που αφορούν για παράδειγμα το άγχος και την κατάθλιψη, παράλληλα με κάποια ψυχοθεραπευτική παρέμβαση με έναν έμπειρο θεραπευτή. Μάλιστα, μέσω της ψυχοθεραπείας το άτομο είναι σε θέση να εντοπίσει τις δυσλειτουργικές του πεποιθήσεις, που συνδέονται με ποικίλα συναισθήματα (όπως εκείνα του φόβου της εγκατάλειψης ή/και της χαμηλής αυτοεκτίμησης), να τις φέρει στην επιφάνεια και να τις διαχειριστεί, ώστε να είναι πλήρως λειτουργικό στην καθημερινότητα του.
Bibliography:
https://www.healthline.com/health/cluster-c-personality-disorders#diagnosis
Ευσταθίου, Ευθυμίου, Χαρίλα. (2014). Γνωσιακή- Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία Διαταραχών Προσωπικότητας. Αθηνα: ΙΕΘΣ
Φατούρου, Χαλιμούρδας. (2014). Νέες τάσεις στη Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία. Αθηνα: Γρηγόρη
Photos:
https://www.health.com/condition/ocd/15-things-people-with-ocd-want-you-to-know
https://www.thevoicesofhope.org/written-stories/2019/10/2/why-you-shouldnt-point-out-peoples-ocd-rituals
