Ετυμολογικά η λέξη αυτοκτονία προέρχεται από τις λέξεις αυτό-κτονία δηλαδή μια πράξη, κατάσταση στην οποία ο ίδιος ο άνθρωπος βάζει τέλος στην ζωή του. Αποτελεί κοινό γνώρισμα όλων των κοινωνιών σε όλη την διάρκεια τις εξέλιξης του ανθρώπου και κατά καιρούς έχουν δοθεί ποικίλα νοήματα στην λέξη. Άλλοτε χαρακτηριζόταν ως ηρωική πράξη, άλλοτε ως ένδειξη δειλίας, ως πράξη ελευθερίας και άλλοτε ως ένδειξη βαθιάς διαταραχής. Αναμφίβολα η πράξη της αυτοκτονίας είναι μια περίπτωση θανάτου που προκαλείται άμεσα η έμμεσα από το ίδιο του άτομο γνωρίζοντας τις επιπτώσεις της πράξης του, αλλά κυρίως αναγνωρίζεται ως μια πράξη απελπισίας. (Μπελεγρίνο et al.,2014).
Αυτό το αίσθημα της απελπισίας τείνει να διογκώνεται κατά τον εγκλεισμό που συνεπάγει την υποχρεωτική προσαρμογή στην δομή, τις συνθήκες και την υποκουλτούρα στην φυλακή και οδηγεί σε αρνητικές και αγχωτικές εμπειρίες . Στο περιβάλλον της φυλακής, αυτές μπορεί να είναι είτε γενικές όπως η απώλεια ελευθερίας, η απομάκρυνση από οικείο περιβάλλον, είτε ειδικές όπως βία, εξάρτηση από αλκοόλ και ναρκωτικά, κακές ειδήσεις κ.α. (Rivlin et al.,2013).
Ο εγκλεισμός, είτε αναφέρεται σε προδικαστικούς είτε σε καταδικασμένους κρατούμενος, αποτελεί ένα σημείο αναφοράς στον ψυχολογικό τους κόσμο και από εκεί αρχίζουν να διαφένονται τα αποτελέσματα από τα δεινά του εγκλεισμού. Σε αυτά περιλαμβάνονται εκτός από την στέρηση ελευθερίας, και η στέρηση αυτονομίας, μετακίνησης εντός των εγκαταστάσεων, σύναψη ερωτικών σχέσεων, στέρηση πόρων και υπηρεσιών, επικοινωνίας και γενικότερα προσωπικού ελέγχου. Αυτές οι στερήσεις ακόμα και σε έναν υγιή κρατούμενο μπορούν να πυροδοτήσουν την αυτοκτονική του συμπεριφορά. (Tartaro,2019)
Η αυτοκτονία αποτελεί την κύρια πηγή θανάτου στα σωφρονιστικά ιδρύματα(Gupta,& Girdhar,2010). Σύμφωνα με μια δεκαετή (1984-1993) ανασκόπηση των ποσοστών αυτοκτονιών στις φυλακές ανά κράτος, ο Hayes κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα ποσοστά αυτοκτονιών στις φυλακές είναι δυσανάλογα υψηλότερα από αυτά του γενικού πληθυσμού(Dye,2010). Οι προδικαστικοί κρατούμενοι έχουν ποσοστό απόπειρας αυτοκτονίας περίπου 7.5 φορές μεγαλύτερο και οι καταδικασμένοι κρατούμενοι έχουν ποσοστό εξαπλάσιο από του γενικού πληθυσμού. Το ποσοστό αυτοκτονίας είναι αυξημένο ακόμα και μετά την απελευθέρωση τους. (Gupta,& Girdhar,2010). Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας οι κρατούμενοι θεωρούνται ομάδα υψηλού κινδύνου και ως εκ τούτου οι φυλακές έχουν υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών από τον γενικό πληθυσμό(Dye,2011). Περίπου 4.500 κρατούμενοι πεθαίνουν σε κρατικές και ομοσπονδιακές εγκαταστάσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες τις Αμερικής καθιστώντας τις αυτοκτονίες 5η πιο συχνή πηγή θανάτου.
Οι περισσότεροι κρατούμενοι που αυτοκτονούν είναι μεταξύ 25-34 ετών, συνήθως είναι ελεύθεροι και χωρίς κάποια επαγγελματική δέσμευση η κοινωνική στήριξη εκτός φυλακής. Οι νέοι κρατούμενοι δηλαδή κάτω των 21 διατρέχουν και αυτοί αυξημένο κίνδυνο αν τοποθετηθούν σε σωφρονιστικά ιδρύματα κράτησης ενηλίκων ενώ χαμηλά ποσοστά εμφανίζουν οι κάτω των 21 όταν τοποθετούνται σε φυλακές ανηλίκων. Σύμφωνα με τον Durkheim η αυτοκτονίες στην φυλακή μπορεί να είναι είτε εγωιστική όταν το άτομο έχει χαμηλό επίπεδο κοινωνική ένταξης και είναι κοινωνικά απομονωμένο και μοιρολατρική όταν το άτομο δεν βλέπει κανέναν τρόπο να βελτιώσει την ζωή του (Rivlin et al.,2013).
Οι αυτοκτονίες είναι και αποτελούν μια παγκόσμια ανησυχία για την υγεία και ασφάλεια των ανθρώπων και δυστυχώς αντανακλώνται και πραγματοποιούνται από την πιο ευάλωτη μερίδα του πληθυσμού συμπεριλαμβανόμενου και των κρατουμένων. Τα ευρήματα που υπάρχουν για τις αυτοκτονίες που έχουν πραγματοποιηθεί στις φυλακές αποτελούν την κορυφή του παγόβουνο καθώς υπάρχουν πολλές ακόμα περιπτώσεις που δεν έχουν γίνει ακόμα γνωστές (Favril et al.,2020). Μια αποτελεσματική προσπάθεια μετριασμού των αυτοκτονιών περιλαμβάνει πρόσβαση και παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας, ψυχολογικών θεραπειών και φαρμακευτική αγωγή. Επιπλέον πρέπει να γίνει αναθεώρηση και να επανεξεταστεί ο τρόπος λειτουργίας των φυλακών γιατί όπως φάνηκε το περιβάλλον των σωφρονιστικών ιδρυμάτων μπορεί να αποτελέσει προβλεπτικό παράγοντα της υιοθέτησης αυτοκτονικής συμπεριφοράς. Στο πλαίσιο της φυλακές συμπεριλαμβάνονται και οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι που ο ρόλος τους είναι καθοριστικός στην πρόληψη των αυτοκτονιών, μέσω της σωστής επιτήρησης και καλής επικοινωνίας με τους κρατούμενους ιδιαίτερα με τους υψηλού κινδύνου για αυτοκτονία (Stoliker et al.,2020).
Αυτή η αυξανόμενη τάση υπογραμμίζει την ανάγκη για περαιτέρω κατάρτιση τόσο των επαγγελματιών ψυχικής υγείας όσο και των επαγγελματιών ποινικής δικαιοσύνης με σκοπό να αναγνωρίζουν τα σημάδια αυτοκτονικής συμπεριφοράς και με την κατάλληλη εκπαίδευση να μπορούν να μειώσουν αυτά τα ποσοστά (Saavedra et al.,2015).
Dye, M. H. (2010). Deprivation, importation, and prison suicide: Combined effects of institutional conditions and inmate composition. Journal of Criminal Justice, 38(4), 796–806. https://doi: 10.1016/j.jcrimjus.2010.05.007
Dye, M. H. (2011). The Gender Paradox in Prison Suicide Rates. Women & Criminal Justice, 21(4), 290–307. https://doi: 10.1080/08974454.2011.609400
Favril, L., Stoliker, B., & Laenen, F. V. (2020). What Differentiates Prisoners Who Attempt Suicide from Those Who Experience Suicidal Ideation? A Nationally Representative Study. Suicide and Life-Threatening Behavior. https:// doi: 10.1111/sltb.12638
Gupta, A., & Girdhar, N. K. (2012). Risk Factors of Suicide in Prisoners. Delhi Psychiatry Journal, 15(1)
Μπελεγρίνος, Σ., Ζάχαρης ,Θ.,& Φραδέλος,Ε.(2014). Η αυτοκτονία ως κοινωνικό και ψυχολογικό φαινόμενο. Επιστημονικά Χρονικά, 19(4), 370-379
Rivlin, A., Fazel, S., Marzano, L., & Hawton, K. (2013). The suicidal process in male prisoners making near-lethal suicide attempts. Psychology, Crime & Law, 19(4), 305–327. https://doi: 10.1080/1068316x.2011.631540
Saavedra, J., & López, M. (2015). Risk of suicide in male prison inmates. Revista De Psiquiatría y Salud Mental (English Edition), 8(4), 224–231. https://doi: 10.1016/j.rpsmen.2013.07.002
Stoliker, B. E., Verdun-Jones, S. N., & Vaughan, A. D. (2020). Psychological and Sociological Perspectives on Suicide: A Multi-Level Examination of Suicidal Thoughts and Attempted Suicide among Prisoners. Archives of Suicide Research, 1–33. https://doi: 10.1080/13811118.2020.1738294
Tartaro, C. (2019). Suicide and self-harm in prisons and jails (2th ed.). Lanham, MD: Lexington Books
Σε περίπτωση αυτοκτονικού ιδεασμού καλέστε στο: 1018 -24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία.
