Τα οφέλη της σωματικής άσκησης στην επιλόχεια κατάθλιψη

Η περίοδος της εγκυμοσύνης είναι μια ξεχωριστή εμπειρία για τις περισσότερες γυναίκες στον κόσμο. Κατά την περίοδο αυτή, σε μια γυναίκα, διακρίνουμε αρκετές ορμονικές, σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές, πριν, κατά την διάρκεια και μετά τον τοκετό (Dipietro et al., 2019). Οι κυριότερες σωματικές αλλαγές που παρατηρούνται είναι η αύξηση του σωματικού βάρους, ο αυξημένος όγκος αίματος και ο αυξημένος καρδιακός ρυθμός. Όσον αφορά την ψυχική υγεία της γυναίκας αρκετοί επιστήμονες κάνουν λόγο για την πιθανότητα εμφάνισης επιλόχειας κατάθλιψης (Dipietro et al., 2019).

Οι Pearlstein et al., 2009 αναφέρουν πως η επιλόχεια κατάθλιψη εμφανίζεται συνήθως σε ποσοστό 15 – 85%, ενώ οι πρώτες 10 μέρες μετά τον τοκετό είναι αρκετές για να εκδηλωθούν τα πρώτα καταθλιπτικά επεισόδια. Ωστόσο, χρειάζεται προσοχή να μην συγχέεται η κλινική οντότητα της επιλόχειας κατάθλιψης με το φαινόμενο που ονομάζεται «baby blues». Το φαινόμενο αυτό χαρακτηρίζεται από αισθήματα άγχους, λύπης, μοναξιάς και κούρασης, ενώ σύμφωνα με τον American Psychological Association είναι φυσιολογικό και μπορεί να υποχωρήσει σύντομα χωρίς κάποια φαρμακευτική αγωγή ή άλλου είδους θεραπεία.

Η επιλόχεια κατάθλιψη, είναι μια ψυχική διαταραχή που δεν υποχωρεί από μόνη της και επηρεάζει αρκετά την καθημερινότητα της μητέρας, αλλά και την ικανότητα της να φροντίσει το μωρό και τον ίδιο της τον εαυτό. Τα συμπτώματα της μπορεί να είναι:

• απώλεια ευχαρίστησης για καθημερινά πράγματα που παλιότερα την ευχαριστούσαν,
• περισσότερη ή λιγότερη όρεξη για φαγητό,
• ύπαρξη άγχους ή κρίσεις πανικού,
• αυτοκτονικές και καταστροφικές σκέψεις για εκείνη ή για το μωρό,
• αίσθημα ενοχής και
• υπερβολική ευερεθιστότητα

(Daley et al., 2007, Brummelte & Galea, 2016, Christian & Carroll, 2019).

Για την αντιμετώπισή της αναφέρεται αρχικά πως είναι πολύ σημαντικό οι γυναίκες να κάνουν ψυχοθεραπεία πριν και μετά τον τοκετό, άλλα και αν χρήζει άμεσης αντιμετώπισης μπορεί να κριθεί αναγκαία και η χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων, κάτι το οποίο δυστυχώς μπορεί να βάλει σε κίνδυνο το βρέφος κατά την διάρκεια του θηλασμού (American Psychological Association, Burt et al., 2001, Pearlstein et al., 2009).

Αντίθετα, η σωματική άσκηση βοηθά θεαματικά την μητέρα χωρίς να επηρεάζει και χωρίς να σχετίζεται με την ανάπτυξη του βρέφους. Οι Armstrong & Edwards, 2003 υπογραμμίζουν πως ένα ολοκληρωμένο εξατομικευμένο πρόγραμμα αερόβιας άσκησης μπορεί να δώσει σημαντικά αποτελέσματα για την μείωση της επιλόχειας κατάθλιψης, ενώ οι Wang et al., 2023 κάνουν λόγο για το pram-walking ως ένα διασκεδαστικό τρόπο άθλησης για την μητέρα έχοντας μαζί της και το παιδί. Πιο συγκεκριμένα, μητέρες που πάσχουν από επιλόχεια κατάθλιψη μπορούν να πάρουν μέρος σε αυτές τις ομάδες και μαζί με το παιδί τους να πραγματοποιήσουν ένα μοναδικό περίπατο στη φύση. Με αυτό τον τρόπο οι μητέρες δημιουργούν ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά τους, και δένονται μαζί τους εκτός σπιτιού, ενώ παράλληλα αθλούνται και κοινωνικοποιούνται με άλλες μητέρες.

Γενικά, τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν πως τα εξατομικευμένα, και υπό την εποπτεία ενός φυσικοθεραπευτή, προγράμματα αερόβιας άσκησης, ασκήσεων με αντίσταση, το περπάτημα, ακόμη και η άσκηση στο σπίτι για 1 – 2 ώρες την εβδομάδα μπορεί να βοηθήσει πραγματικά και επιδράσει θετικά στην επιλόχεια κατάθλιψη από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες (Pritchett et al., 2017, Carter et al., 2019, Pentland et al., 2022). Αξίζει να αναφερθεί πως οι απόψεις των ερευνητών διίστανται σχετικά με το αν η σωματική κατάσταση της μητέρας και η ενασχόλησή της με την άσκηση πριν τον τοκετό μπορεί να θεωρηθεί παράγοντας πρόληψης της επιλόχειας κατάθλιψης ή όχι (Mc Curdy et al., 2017, Carter et al., 2019, Kołomańska-Bogucka & Mazur-Bialy, 2019).

Οι τυπικές μορφές θεραπείας δεν είναι πάντα αποτελεσματικές, έτσι συχνά κρίνεται αναγκαία η εύρεση εναλλακτικών τρόπων που θα δράσουν συμπληρωματικά στις κλασικές μορφές αντιμετώπισης και αυτό, όπως φαίνεται, μπορεί να επιτευχθεί με την άσκηση. Η σωματική άσκηση αποτελεί έναν σύμμαχο για την επιλόχεια κατάθλιψη, καθώς μπορεί να πραγματοποιηθεί παντού και όλες τις ώρες, ενώ το πιο σημαντικό είναι ότι δεν κοστίζει και επιφέρει μια ποιοτική ζωή στην νέα μητέρα.

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Dipietro L, Evenson KR, Bloodgood B, Sprow K, Troiano RP, Piercy KL, Vaux-Bjerke A, Powell KE; 2018 Physical Activity Guidelines Advisory Committee*. Benefits of Physical Activity during Pregnancy and Postpartum: An Umbrella Review. Med Sci Sports Exerc. 2019 Jun;51(6):1292-1302.
2. Pearlstein T, Howard M, Salisbury A, Zlotnick C. Postpartum depression. Am J Obstet Gynecol. 2009 Apr;200(4):357-64.
3. American Psychological Association. https://www.apa.org/topics/women-girls/postpartum-depression
4. Daley AJ, Macarthur C, Winter H. The role of exercise in treating postpartum depression: a review of the literature. J Midwifery Womens Health. 2007 Jan-Feb;52(1):56-62.
5. Brummelte S, Galea LA. Postpartum depression: Etiology, treatment and consequences for maternal care. Horm Behav. 2016 Jan;77:153-66.
6. Christian LM, Carroll JE, Teti DM, Hall MH. Maternal Sleep in Pregnancy and Postpartum Part I: Mental, Physical, and Interpersonal Consequences. Curr Psychiatry Rep. 2019 Mar 2;21(3):20.
7. Burt VK, Suri R, Altshuler L, Stowe Z, Hendrick VC, Muntean E. The use of psychotropic medications during breast-feeding. Am J Psychiatry. 2001 Jul;158(7):1001-9.
8. Armstrong K, Edwards H. The effects of exercise and social support on mothers reporting depressive symptoms: a pilot randomized controlled trial. Int J Ment Health Nurs. 2003 Jun;12(2):130-8.
9. Wang J, Carru C, Sedda S, Fiori PL, Li Z, Chen Z. Comparative impact of exercise-based interventions for postpartum depression: A Bayesian network meta-analysis. Int J Gynaecol Obstet. 2023 Sep 8.
10. Pritchett RV, Daley AJ, Jolly K. Does aerobic exercise reduce postpartum depressive symptoms? a systematic review and meta-analysis. Br J Gen Pract. 2017 Oct;67(663):e684-e691.
11. Carter T, Bastounis A, Guo B, Jane Morrell C. The effectiveness of exercise-based interventions for preventing or treating postpartum depression: a systematic review and meta-analysis. Arch Womens Ment Health. 2019 Feb;22(1):37-53.
12. Pentland V, Spilsbury S, Biswas A, Mottola MF, Paplinskie S, Mitchell MS. Does Walking Reduce Postpartum Depressive Symptoms? A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. J Womens Health (Larchmt). 2022 Apr;31(4):555-563.
13. Kołomańska-Bogucka D, Mazur-Bialy AI. Physical Activity and the Occurrence of Postnatal Depression-A Systematic Review. Medicina (Kaunas). 2019 Sep 2;55(9):560.
14. McCurdy AP, Boulé NG, Sivak A, Davenport MH. Effects of Exercise on Mild-to-Moderate Depressive Symptoms in the Postpartum Period: A Meta-analysis. Obstet Gynecol. 2017 Jun;129(6):1087-1097.

Επιμέλεια άρθρου: Τυρλή Αικατερίνη