Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας: Μια πρώτη γνωριμία!

Η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας αποτελεί έναν όρο που αξιοποιείται συχνά από τους ειδήμονες προκειμένου να διασαφηνίσει και να περιγράψει ένα σύνολο επαναλαμβανόμενων ενεργειών και τρόπων με τους οποίους λειτουργεί και συμπεριφέρεται ένα πρόσωπο. Οι ενέργειες και οι τρόποι αυτοί στο σύνολό τους δεν είναι αρεστοί ή δεν γίνονται αποδεκτοί από το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο υπάγονται, αλλά συνιστούν μία αποκλίνουσα συμπεριφορά (Mulay & Cain, 2020). Ειδικότερα, τα άτομα που συμπληρώνουν την εικόνα της αντικοινωνικής διαταραχής της προσωπικότητας διακρίνονται από μία αδυναμία συμμόρφωσης με τους νόμους και τις κοινωνικές νόρμες, ενώ ,παράλληλα, παρατηρείται και μια έντονη ευερεθιστότητα στις αντιδράσεις τους (Kring et al., 2010).

Η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας υπάγεται στη δεύτερη ομάδα των διαταραχών προσωπικότητας. Μαζί με την παρούσα διαταραχή, στην ίδια ομάδα εντοπίζονται τρεις ακόμα, η ιστριονική, η μεταιχμιακή και η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Βασική προϋπόθεση για να δοθεί η διάγνωση της αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας είναι το άτομο να έχει συμπληρώσει το 18^ο έτος της ηλικίας του. Παρόλο αυτά, η διαταραχή αυτή μπορεί να αναγνωριστεί και κατά τη διάρκεια της εφηβείας, πριν από τα 15 έτη και σε αυτήν την περίπτωση να δοθεί η διάγνωση της διαταραχής διαγωγής (American Psychiatric Association, 2013).

Τα άτομα που λαμβάνουν τη διάγνωση της αντικοινωνικής διαταραχής χαρακτηρίζονται από ένα μοτίβο αδιαφορίας, υποτίμησης και καταπάτησης των δικαιωμάτων των ανθρώπων που βρίσκονται γύρω τους. Ειδικότερα, το άτομο αδυνατεί να υπακούσει και να συμμορφωθεί με τον νόμο, ενώ, φαίνεται πως δυσκολεύεται ιδιαίτερα να κάνει μελλοντικά σχέδια. Παράλληλα, η χρήση μέσων εξαπάτησης ή παραπλάνησης, η στάση ανευθυνότητας και η έλλειψη ενσυναίσθησης για τον βαθμό στον οποίο κινδυνεύουν οι ίδιοι ή οι άλλοι, συμπληρώνουν το ψηφιδωτό της κλινικής τους εικόνας. Τέλος, χρειάζεται να αναφερθεί πως άτομα διαγνωσμένα με αυτήν τη διαταραχή συνήθως δεν μετανιώνουν για τις πράξεις τους, αγνοώντας, δηλαδή, τη σοβαρότητα της κατάστασης στην οποία έχουν επέλθει (American Psychiatric Association, 2013).

Αρκετά συχνά, όμως, τα συμπτώματα που παρουσιάζουν άτομα με αυτήν τη διαταραχή προσωπικότητας, αλληλεπικαλύπτονται-με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσκολότερη η διάγνωση της διαταραχής από τους ειδικούς. Για παράδειγμα, η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, αλλά και ο εθισμός σε εξαρτησιογόνες ουσίες δε γίνονται εύκολα διακριτές από την αντικοινωνική, με αποτέλεσμα να γίνεται διαφοροδιάγνωση της αντικοινωνικής με τις δύο παραπάνω διαταραχές (Derefinko and Widiger, 2020).

Η θεραπεία ατόμων με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, όπως και όλων των ατόμων που πάσχουν από κάποια ψυχική ασθένεια, είναι ιδιαίτερα σημαντική. Στην περίπτωση των διαταραχών προσωπικότητας προτείνεται η ψυχοθεραπεία σαν μέθοδος θεραπείας (Köck & Walter, 2018). Οι πληροφορίες, όμως, για να καταλήξουμε σε παρεμβάσεις που κρίνονται αποτελεσματικές και κατάλληλες για την αντιμετώπιση της αντικοινωνικής διαταραχής, είναι περιορισμένες- καθώς η συγκεκριμένη κατηγορία ασθενών τις περισσότερες φορές παραμένει αποκλεισμένη από τις δομές που τους παρέχουν θεραπεία και αρωγή, και συνεπώς καθίσταται αδύνατη και η συμμετοχή τους στις μελέτες που αποσκοπούν στη διερεύνηση της ίασης των ψυχικών ασθενειών (van den Bosch et al., 2018).

Η παρέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί σε δύο διαστάσεις, είτε σε ατομικό επίπεδο, είτε σε ομαδικό με την παρέμβαση και τη συμμετοχή της οικογένειας του ασθενούς για την αντιμετώπιση των παρορμητικών και αντικοινωνικών αντιδράσεων. Η οικογενειακή θεραπεία, μάλιστα, μπορεί να συνδράμει στην καταπολέμηση αντικοινωνικών συμπεριφορών βοηθώντας στη βελτίωση της ποιότητας των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας και στην ενθάρρυνση των γονέων για ανοιχτή και ειλικρινή έκφραση των συναισθημάτων τους προς τα παιδιά όταν είναι ακόμα νεαρά (Curto et al., 2011). Έχει διαπιστωθεί ότι δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία τα οποία να φανερώνουν ποια είναι η μέθοδος που θα έχει καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα σε άτομα με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας (van den Bosch et al., 2018).

Βιβλιογραφία

1. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). (p. 324, 325). Washington, DC: Author.
2. Curto, B. M., Paula, C. S., Do Nascimento, R., Murray, J., & Bordin, I. A. (2011). Environmental factors associated with adolescent antisocial behavior in a poor urban community in Brazil. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 46(12), 1221–1231. https://doi.org/10.1007/s00127-010-0291-2
3. Derefinko, K. J., & Widiger, T. A. (2016). Antisocial personality disorder. In S. Fatemi, & P. Clayton (Eds.), The Medical Basis of Psychiatry (4^th ed., pp. 229-245). Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4939-2528-5_13
4. Köck, P., & Walter, M. (2018). Personality disorder and substance use disorder – An update. Mental Health and Prevention, 12, 82–89. https://doi.org/10.1016/j.mhp.2018.10.003
5. Kring, A. M., Davison, G. C., Neale, J. M., & Johnson, S. L. (2010). Ψυχοπαθολογία. (Th. Karampa, Trans.). E. Avdi, & P. Roussi, (Eds.). (p. 586, 606). Εκδόσεις Gutenberg.
6. Mulay, A. L., & Cain, N. M. (2020). Antisocial personality disorder. Encyclopedia of Personality and Individual Differences, 206-215. https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/978-3-319-24612-3_569.pdf
7. van den Bosch, L. M. C., Rijckmans, M. J. N., Decoene, S., & Chapman, A. L. (2018). Treatment of antisocial personality disorder: Development of a practice focused framework. International Journal of Law and Psychiatry, 58, 72–78. https://doi.org/10.1016/j.ijlp.2018.03.002

Επιμέλεια άρθρου: Τυρλή Αικατερίνη