Και τί δεν έχουν ακούσει αυτοί οι άνθρωποι! Μαζί τους έχουμε μοιραστεί τους φόβους μας, τις αγωνίες μας, τις χαρές και τις λύπες μας. Ξέρουν πως να μετατρέψουν τα δάκρυά σου σε γέλιο και πώς να σε κάνουν να γελάσεις μέχρι δακρύων. Η επίδραση που έχουν επάνω μας είναι τεράστια. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό, να έχουμε δίπλα μας τους κατάλληλους φίλους.
Η Οικογένεια που Επιλέξαμε
Σε αντίθεση με την οικογένειά μας, οι φίλοι μας βρίσκονται στη ζωή μας, επειδή εμείς το επιλέξαμε. Είτε τους ξέρουμε από την παιδική μας ηλικία, είτε τους γνωρίσαμε μετέπειτα στη ζωή μας, οι φίλοι είναι οι άνθρωποι που διαλέξαμε για να τους εμπιστευτούμε με τα πιο σκοτεινά μυστικά μας και τις πιο βαθιές σκέψεις μας. Η εμπιστοσύνη όμως, θέλει χρόνο.
Στο ξεκίνημα μιας φιλίας, αυτό που μας φέρνει κοντά είναι τα κοινά ενδιαφέροντα. Το είδος της μουσικής, η αίσθηση του χιούμορ, τα κοινά μέρη διασκέδασης. Όλα αυτά δίνουν την ευκαιρία στους ανθρώπους να περάσουν περισσότερο χρόνο μαζί, το οποίο με τη σειρά του δίνει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί μια φιλική σχέση βασισμένη σε κοινές εμπειρίες.
Στην πορεία όμως, αυτό που μας κάνει να θέλουμε να συναναστρεφόμαστε ακόμα περισσότερο με τους φίλους μας, είναι οι διαφορές μας. Τα χαρακτηριστικά που έχουν οι φίλοι μας και μας κάνουν να τους «ζηλεύουμε», είναι αυτά που ασυναίσθητα μας οδήγησαν στην επιλογή μας (π.χ. “θα ήθελα να έχω το δυναμισμό της φίλης μου” ή “τον θαυμάζω επειδή δε φοβάται να μιλήσει ανοιχτά”). Θέλουμε ανθρώπους στη ζωή μας που να είναι σημεία αναφοράς.
Η Επιρροή των Φίλων στην Ψυχολογία μας
Καθώς απομακρυνόμαστε από το στενό οικογενειακό περιβάλλον, ανακαλύπτουμε πως συμπεριφορές και καταστάσεις που θεωρούμε «φυσιολογικές» δεν ισχύουν για όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους. Οι φίλοι μας είναι οι πρώτοι άνθρωποι που μας “κρίνουν” και μας βοηθούν να έρθουμε σε επαφή με την πραγματικότητα. Η φιλία θέτει όρια στις ακραίες συμπεριφορές μας και μέσα από αυτήν μαθαίνουμε τί είναι αποδεκτό και τί όχι σε μια κοινωνική συναναστροφή.
Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι το να μοιραζόμαστε τις προσωπικές μας επιτυχίες με φίλους που χαίρονται μαζί μας, ενισχύει την αυτοπεποίθηση και αυξάνει το αίσθημα της κοινωνικής αποδοχής. Μέσα από την υποστήριξη που παρέχουν οι φίλοι στις δύσκολες στιγμές, δημιουργούνται αισθήματα ασφάλειας και εμπιστοσύνης που έχουν θετική επίδραση στην ψυχολογία του ατόμου. Το σημαντικό όμως είναι, πως τα παραπάνω οφέλη δεν προέρχονται από την ποιότητα της φιλίας (δηλαδή αν οι φίλοι γνωρίζονται πολλά χρόνια, περνάνε πολύ χρόνο μαζί κτλ.), αλλά από την ποιότητα των ανθρώπων που επιλέξαμε για φίλους.
Και αυτό γιατί έχει παρατηρηθεί, πως η φιλία με ανθρώπους που διαθέτουν αρνητικά χαρακτηριστικά, οδηγεί σε αντικοινωνικές συμπεριφορές. Για παράδειγμα, σε εφήβους που προέβησαν σε παραβατικές συμπεριφορές, παρατηρήθηκε ότι μόνο οι πολύ στενοί τους φίλοι συμμετείχαν σε παρόμοιες πράξεις. Αλλά ακόμα και σε φιλίες που παρατηρούνται έντονοι διαπληκτισμοί, αντιζηλίες και αντιπαλότητα, υπάρχει αύξηση αρνητικών συναισθημάτων, καθώς και του αισθήματος της μοναξιάς. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζουμε, ποιοί άνθρωποι αξίζουν να είναι δίπλα μας και ποιοί όχι.
Διάκριση μεταξύ Φίλων και Καλών Φίλων
Όπως κάθε τι που αξίζει στη ζωή, έτσι και μια “καλή” φιλία είναι δύσκολη υπόθεση. Απαιτείται να αφιερώσεις χρόνο, καθώς και να κάνεις θυσίες. Απλώς φρόντισε πως δε θα τις κάνεις μόνο εσύ! Αν με κάποιον/α φίλο/η σου, πάντοτε εσύ προσαρμόζεις το πρόγραμμά σου για να βρεθείτε ή αν όλες οι προτάσεις σου συναντούν αρνητισμό, τότε το παιχνίδι δεν παίζεται επί ίσοις όροις. Φρόντισε να το συζητήσετε και να εκφράσεις τα παράπονά σου, χωρίς να φοβάσαι πως θα πληγώσεις τα αισθήματά του/της. Μια καλή φιλία στηρίζεται σε αμοιβαίες υποχωρήσεις.
Παρόλα αυτά, οι διαφωνίες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των ανθρώπινων σχέσεων. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει επικοινωνία. Αν πιστεύεις πως ο άνθρωπος που έχεις απέναντί σου δε δέχεται το διάλογο και την κριτική, ενώ παράλληλα σε κρίνει κακοπροέραιτα και πολλές φορές σε προσβάλει, τότε δεν έχεις καμία υποχρέωση να συνεχίσεις να έχεις φιλικές σχέσεις με τον άνθρωπο αυτόν. Ο χρόνος σου είναι πολύτιμος. Αφιέρωσε τον σε εκείνους που εκτιμούν τη γνώμη σου και σε σέβονται.
Εξίσου σημαντική είναι και η υποστήριξη. Όχι μόνο στα δύσκολα αλλά και στα εύκολα. Μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά ένας πραγματικός φίλος, θα φανεί όταν είναι εκεί και στις επιτυχίες σου. Όταν θα του ανακοινώσεις πως κάτι καλό σου συνέβη και θα χαρεί πραγματικά, δίχως σημάδια φθόνου ή ανασφάλειας. Οι άνθρωποι που θα μετριάσουν τη χαρά σου ή θα προσπαθήσουν να σε επισκιάσουν λέγοντας φράσεις όπως: «σιγά το πράγμα», δεν είναι πραγματικοί φίλοι σου. Μοιράσου πράγματα μόνο με ανθρώπους που νοιάζονται πραγματικά για σένα.
Η επιλογή των κατάλληλων ανθρώπων δεν είναι ποτέ εύκολη υπόθεση. Είναι όμως απαραίτητη, για την ψυχολογία μας και την ποιότητα ζωής μας. Και όπως είχε πει και ο Φρόιντ: «Πριν διαγνώσεις τον εαυτό σου με κατάθλιψη ή χαμηλή αυτοπεποίθηση, σιγουρέψου πως δεν περιτριγυρίζεσαι από ηλίθιους».
Βιβλιογραφία:
Albert, R. S., & Brigante, T. R. (1962). The Psychology of Friendship Relations: Social Factors. The Journal of Social Psychology, 56(1), 33–47.
Berndt, T. J. (2002). Friendship Quality and Social Development. Current Directions in Psychological Science, 11(1), 7–10.
