Κατάθλιψη στην παιδική και εφηβική ηλικία

Κατάθλιψη στην παιδική και εφηβική ηλικία


Η κατάθλιψη ανήκει στην κατηγορία των διαταραχών της διάθεσης και εκτός από τους ενήλικες αφορά τα παιδιά και τους εφήβους. Το άτομο με κατάθλιψη θεωρεί πως δεν μπορεί να καταφέρει τίποτα, νιώθει ότι δεν αξίζει και κάνει αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό του, τους γύρω του αλλά και τον κόσμο γενικότερα. Η συχνότητα εμφάνισης της διαταραχής αναλογεί σε ποσοστό 1% σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, 2% σε παιδιά σχολικής ηλικίας και 5% έως 8% σε εφήβους. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην εφηβική ηλικία η κατάθλιψη εκδηλώνεται περισσότερο στα κορίτσια από ότι στα αγόρια κάτι που δεν ισχύει για τις μικρότερες ηλικίες όπου εμφανίζεται το ίδιο συχνά και στα δύο φύλλα.

Διάγνωση Κατάθλιψης

Σύμφωνα με το DSM-5 για να γίνει η διάγνωση χρειάζεται να εμφανίζονται τουλάχιστον 5 από τα 9 συμπτώματα που παρουσιάζονται παρακάτω. Επίσης, χρειάζεται να έχουν διάρκεια 2 εβδομάδων, τις περισσότερες μέρες και ώρες και να προκαλούν σημαντική έκπτωση στην λειτουργικότητα του παιδιού. Τουλάχιστον ένα από τα συμπτώματα αυτά πρέπει να είναι η καταθλιπτική διάθεση ή η ανηδονία (απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης).

1.Καταθλιπτική διάθεση (στα παιδιά και στους εφήβους μπορεί να είναι ευερεθιστότητα).

2.Ανηδονία (σημαντική απώλεια του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης από τις καθημερινές δραστηριότητες).

3.Αίσθημα κόπωσης και απώλεια ενέργειας.

4.Σημαντική απώλεια βάρους ή αύξηση βάρους.

5.Αϋπνία ή υπερυπνία.

6.Ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση.

7.Αίσθημα αναξιότητας, απαισιοδοξίας και ενοχής.

8.Μειωμένη ικανότητα για συγκέντρωση της προσοχής, διαταραχές στην μνήμη και αναποφασιστικότητα.

9.Συχνές σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονικές ιδέες.

Η κατάθλιψη μπορεί να είναι ήπια όταν υπάρχουν λιγότερα από 5 συμπτώματα, μέτρια όταν υπάρχουν 5-6 συμπτώματα και βαριά όταν υπάρχουν 7 συμπτώματα. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο είναι πιθανό να εμφανίσει αυτοκτονικές τάσεις.

Κλινική εικόνα των παιδιών προσχολικής ηλικίας :

Αποσύρονται από τους φροντιστές.

Κλαίνε συχνά.

Αρνούνται να φάνε.

Παρουσιάζουν διαταραχές στον ύπνο.

Εκδηλώνουν απάθεια.

Παρουσιάζουν αεικινησία και νευρικότητα.

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας δεν μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματα τους μέσω του λόγου γι΄αυτό και τα συμπτώματα της κατάθλιψης γίνονται αντιληπτά μέσα από την συμπεριφορά τους.

Κλινική εικόνα των παιδιών σχολικής ηλικίας :

Είναι θλιμμένα με ένα αίσθημα κενού.

Εγκαταλείπουν τα χόμπι και τα ενδιαφέροντα τους.

Απουσιάζουν συχνά από το σχολείο και έχουν χαμηλή ακαδημαϊκή απόδοση.

Παρουσιάζουν δυσκολία στην συγκέντρωση.

Κάνουν σκέψεις αυτοτραυματισμού.

Παραπονιούνται συχνά ότι είναι άρρωστα (πχ ότι έχουν πονοκέφαλο).

Έχουν αλλαγές στις διατροφικές τους συνήθειες αλλά και στην ρουτίνα του ύπνου τους.

Προτιμούν το μοναχικό παιχνίδι και την απομόνωση.

Παρουσιάζουν ευερεθιστότητα (οργή και άλλα προβλήματα συμπεριφοράς).

Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Εκδηλώνουν υπερβολικό άγχος αποχωρισμού.

Κλινική εικόνα των εφήβων :

Έχουν έντονο το αίσθημα της απελπισίας και της απόγνωσης.

Παρουσιάζουν σημαντικές αλλαγές στο βάρος τους.

Κάνουν χρήση ουσιών.

Παρουσιάζουν αϋπνία ή υπερυπνία.

Έχουν αυτοκτονικές τάσεις.

Κάνουν αρνητικές αξιολογήσεις για τον εαυτό τους.

Απέχουν από ομαδικές δραστηριότητες.

Χαρακτηρίζονται από οξυθυμία.

Τα συμπτώματα στους εφήβους είναι κυρίως συναισθηματικά. Αξίζει να επισημανθεί ότι παρουσιάζουν αρκετές ομοιότητες με τα συμπτώματα των παιδιών σχολικής ηλικίας αλλά και με αυτά των ενηλίκων.

Θεραπεία

Για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης είναι μέγιστης σημασίας η παρέμβαση ειδικού ψυχικής υγείας. Η ψυχοθεραπεία έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα χρήσιμη για τα παιδιά και τους εφήβους με ήπια και μέτρια επίπεδα κατάθλιψης. Σε περίπτωση που η κατάθλιψη είναι βαριάς μορφής συνιστάται φαρμακευτική αγωγή την οποία θα χορηγήσει έμπειρος ειδικός σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία.

Πιο συγκεκριμένα :

Η Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική θεραπεία έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα αποτελεσματική και έχει ως στόχο να βοηθήσει το άτομο να αλλάξει τις δυσλειτουργικές σκέψεις του και να τις αντικαταστήσει με πιο ρεαλιστικές.

Η Οικογενειακή θεραπεία η οποία έχει στόχο να ενισχύσει την επικοινωνία μεταξύ των μελών της οικογένειας, να δώσει έμφαση στις συμπεριφορές της οικογένειας και να αλλάξει τους παράγοντες που προκαλούν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά του παιδιού.

Η Παιγνιοθεραπεία είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που δεν βασίζεται στον λόγο αλλά στο παιχνίδι μέσα από το οποίο τα παιδιά εκφράζουν τις ανησυχίες και τους φόβους τους και είναι κατάλληλη για ηλικίες 3-12 ετών.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε ένα παιδί με κατάθλιψη;

Χρειάζεται να γνωρίζουμε ότι η κατάθλιψη είναι ψυχική ασθένεια και όχι επιλογή. Για την καταπολέμηση της είναι απαραίτητη η υποστήριξη του παιδιού από τα άτομα που βρίσκονται στο περιβάλλον του. Είναι σημαντικό να αποδεχόμαστε το παιδί όπως είναι, να μην του ασκούμε κριτική, να το ακούμε με προσοχή και να αποφεύγουμε εκφράσεις όπως ‘’Πάλι στεναχωρημένος/η είσαι;’’. Επίσης, χρειάζεται να τονίσουμε την σημαντικότητα της παρέμβασης ενός ειδικού ψυχικής υγείας ο οποίος μέσα από τις τεχνικές της ψυχοθεραπείας και της φαρμακευτικής αγωγής θα βοηθήσει το παιδί να διαχειριστεί καλύτερα όσα αισθάνεται. Τέλος, χρειάζεται το παιδί αλλά και οι άνθρωποι που το στηρίζουν να μην χάσουν την ελπίδα τους και να του υπενθυμίζουν πως με μικρά βήματα θα φτάσει γρήγορα στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Βιβλιογραφία

Γκοτζαμάνης, Κ. (2015). Διαγνωστικά κριτήρια από DSM-5. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας.

Κασσωτάκη, Α. (2021). Κατάθλιψη σε παιδιά και εφήβους. Upbility.

Psychology Now Team (2015). Άγχος και κατάθλιψη σε παιδιά και εφήβους.


Σε περίπτωση αυτοκτονικού ιδεασμού καλέστε στο: 1018 -24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία.

ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn
Συμμετοχή στη συζήτηση

Archives

Categories