Μύθος ή πραγματικότητα;
Έχει παρατηρηθεί πως κατά τη διάρκεια της εφηβείας, γονείς και παιδιά βρίσκονται σε διαρκή σύγκρουση. Η ανάγκη των παιδιών για αυτονομία και η υπερπροστασία –κάποιες φορές, των γονέων πυροδοτεί την οικογενειακή γαλήνη και οδηγεί στη δημιουργία δυο αντιμαχόμενων «στρατοπέδων».
Η Judith Smetana αναφέρει, πως οι συγκρούσεις αυτές είναι εντονότερες στα πρώτα στάδια της εφηβείας, γιατί γονείς και παιδιά ορίζουν με διαφορετικό τρόπο την αποδεκτή και μη, συμπεριφορά. Απλές καθημερινές πράξεις, όπως μια βραδινή έξοδος ή ένα τρύπημα στο αυτί, μπορούν να οδηγήσουν σε λογομαχία.
Μετά το πέρας των πρώτων χρόνων της εφηβείας και φτάνοντας στα μέσα της εφηβικής περιόδου, το παιδί εξακολουθεί να διεκδικεί την ανεξαρτησία του, την λήψη δικών του αποφάσεων ακόμη και τις προσωπικές αποτυχίες. Οι γονείς – συνήθως – αντιλαμβάνονται την ανάγκη των παιδιών τους για αυτονομία, επεξεργάζονται τα επιχειρήματα που αυτά προβάλλουν και οδηγούνται αργά ή γρήγορα στην υποχώρηση, αφού πρόκειται για τη φυσική εξέλιξη των πραγμάτων.
Φυσικά η αλληλοκατανόηση δεν είναι ο κανόνας. Έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 20% των εφήβων αναφέρει συχνές και έντονες συγκρούσεις με τους γονείς.
Σύμφωνα με τα παραπάνω υπάρχει το περίφημο «χάσμα γενεών» δηλαδή οι σοβαρές διαφορές ανάμεσα στους γονείς και τους εφήβους, σχετικά με τις στάσεις ζωής, τις αντιλήψεις για τον κόσμο και τις αξίες.
Αν και οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε για αυτό το χάσμα, οι έρευνες ανατρέπουν τα όσα ήδη ξέραμε και τονίζουν ότι πρόκειται για κάτι επιφανειακό και πρόσκαιρο. Γονείς και έφηβοι δεν έχουν στον πυρήνα τους τόσο μεγάλες διαφορές ούτε εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις, όσο νομίζουν. Σε γενικές γραμμές, οι ανησυχίες των παιδιών αντικατοπτρίζουν αυτές των γονέων τους. Παρά την διεκδίκηση της ανεξαρτησίας τους, οι έφηβοι αισθάνονται βαθιά αγάπη για τους γονείς, κι εκείνοι από την πλευρά τους νιώθουν σεβασμό για τις πρώτα αυτά δειλά βήματα αυτονομίας των παιδιών τους.
Αξίζει να αναφερθεί ότι ο βαθμός των συγκρούσεων ποικίλλει από κοινωνία σε κοινωνία. Σε βιομηχανικά προηγμένες κοινωνίες, η κοινωνική αξία του ατομικισμού είναι υψηλή κι έτσι το παιδί –αναμενόμενα- διεκδικεί την ανεξαρτησία του νωρίς. Αντίθετα, στις πιο παραδοσιακές κοινωνίες ο ατομικισμός δεν έχει τόση αξία κι έτσι το παιδί δεν αναζητά με τόσο πάθος και επιμονή την αυτονομία του. Επιπλέον, οι έφηβοι αυτών των κοινωνιών έχουν λιγότερες πιθανότητες για εκδήλωση επικίνδυνης συμπεριφοράς.
Συνοψίζοντας, όπως όλες οι διαπροσωπικές σχέσεις, έτσι και οι σχέσεις γονέων – εφήβων, χαρακτηρίζονται από περιστασιακές συγκρούσεις. Οι δυο πλευρές συχνά έχουν διαφορετικές αντιλήψεις και συνήθειες. Ωστόσο, με λογικά επιχειρήματα, συζήτηση και αλληλοκατανόηση αυτά τα εμπόδια μπορούν να ξεπεραστούν και να οδηγήσουν στη δημιουργία δυνατών δεσμών, που κρατούν για μια ζωή.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
ARNETT, J. J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55, 469-480
DASEN, P.R. (2000). Rapid social change and the turmoil of adolescence: A cross-cultural perspective. International Journal of Group Tensions, 29, 17-49
DASEN, P.R. & MISHRA, R.C. (2002). Cross-cultural views of human development in the third millennium. In W. W. HARTUR & R. K. SILBEREISEN (Eds.), Growing points in developmental science: An introduction. Philadelphia, PA: Psychology Press
DMITRIEVA, J., CHEN, C., & GREENBERG, E.(2004). Family relationships and adolescent psychosocial outcomes: Converging findings from Eastern and Western cultures. Journal of Research on Adolescence , 14, 425-447.
DRYFOOS, J. G. (1990). Adolescents at risk: Prevalence and prevention. New York: Oxford University Press
FLOR, D. L. & KNAP, N. F.(2001). Transmission and transaction: Predicting adolescents’ internalization of parental religious values. Journal of Family Psychology, 15, 627-645
KNAFO, A. & SCHWARTZ, S. H. (2003). Parenting and accuracy of perception of parental values by adolescents. Child Development, 73, 595-611
