Πώς να κρατήσουμε δυνατή την ψυχή μας;
Στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε στο φαινόμενο που ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους ανά την υφήλιο και συνδέεται με μια αμφίδρομη σχέση με την ψυχική μας κατάσταση. Θα αναπτύξουμε παρακάτω, αφού παραθέσουμε λίγα στοιχεία για το φαινόμενο του πόνου και τον περιγράψουμε, τους τρόπους διαχείρισής του, εστιαζόμενοι αποκλειστικά στο κομμάτι του χρόνιου πόνου από την ψυχολογική του διάσταση.
Αν και τις περισσότερες φορές η αίσθηση του πόνου αποτελεί οδυνηρή εμπειρία, υπάρχουν στιγμές που μπορεί να γίνει ωφέλιμος. Για παράδειγμα, όταν πιάσουμε κάτι καυτό, ο πόνος που θα αισθανθούμε είναι ένα καμπανάκι ότι κάτι δεν πάει καλά. Σε αυτήν την περίπτωση, αναλαμβάνουμε δράση και αποτρέπουμε τα χειρότερα.
Το νευρικό σύστημά μας, το οποίο περιλαμβάνει τα περιφερικά νεύρα, το νωτιαίο μυελό και τον εγκέφαλο με τις ηλεκτρικές και χημικές ανταλλαγές, πραγματοποιούμενες μέσω αυτού, είναι υπεύθυνο για τον τρόπο, που βιώνουμε τον πόνο. Μπορούμε να φανταστούμε τα περιφερικά νεύρα σαν ένα δίχτυ νευρικών ινών, διακλαδιζόμενες σε ολόκληρο το σώμα. Σε κάποιες από αυτές τις αισθητήριες ίνες, υπάρχουν νευρικές απολήξεις καλούμενες υποδοχείς των ερεθισμάτων του πόνου. Διεγείρονται όταν κάτι αναπάντεχο συμβεί, όπως κάποιο κάψιμο ή κόψιμο και μας ειδοποιούν να αποτρέψουμε περαιτέρω βλάβη, ενεργοποιώντας μέσω του εγκεφάλου τα αντανακλαστικά μας.
Ο πόνος λαμβάνει εκάστοτε πολλές μορφές και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί οξύς ή χρόνιος, διαξιφιστικός, κυματοειδής, καυστικός, σαν τρύπημα, σαν τσούξιμο, επίμονος ή βουβός. Άλλοτε έχει ήπια μορφή, ενώ άλλοτε μπορεί να αυξηθεί η έντασή του. Η θέση εμφάνισης του πόνου επηρεάζει και την αντίδραση προς αυτόν.
Η αντοχή που παρατηρείται όταν πονάμε, εξαρτάται από την συναισθηματική και ψυχολογική κατάσταση, το ιστορικό, τον τρόπο διαπαιδαγώγησής μας και την γενικότερη φιλοσοφία μας απέναντι στην ζωή καθώς και από άλλους παράγοντες. Τα αρνητικά συναισθήματα, όπως η οργή, το άγχος ή ο θυμός πυροδοτούν τον πόνο και μειώνουν την αντοχή μας σε αυτόν.
Η θεραπεία ενός ασθενούς, που βιώνει συγκεκριμένα χρόνιο πόνο απαιτεί την συνεργασία μιας διεπιστημονικής ομάδας επαγγελματιών υγείας. Μια τέτοια ομάδα περιλαμβάνει ιατρούς, εξειδικευμένους νοσηλευτές, ψυχολόγο – ψυχοθεραπευτή, φυσικοθεραπευτή, εργοθεραπευτή, διατροφολόγο, επισκέπτη υγείας, θεραπευτές εναλλακτικής ιατρικής και άλλους, που καλούνται να συνεργαστούν για την ολιστική αντιμετώπιση του φαινομένου του πόνου και την ανακούφιση του πάσχοντα.
Ένα από τα πρώτα πράγματα που μας έρχεται στο νου, όταν αναφερόμαστε στην διαχείριση του πόνου είναι η φαρμακευτική αγωγή. Αναμενόμενο εν πολλοίς, αφού είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος.
Άλλος τρόπος είναι οι μηχανικές θεραπείες, όπως η εφαρμογή πάγου, θερμότητας ή μασάζ. Επίσης, μια λύση είναι οι ενέσεις, όπου ξανά θα χρησιμοποιήσουμε φαρμακευτικές ουσίες από άλλη οδό χορήγησης σε σχέση με τα κλασικά δισκία.
Εκτός από τα κλασικά και ναρκωτικά αναλγητικά, τα οποία αποτελούν ένα τεράστιο κεφάλαιο και δεν θα αναφερθούμε καθόλου σε αυτό το άρθρο, υπάρχει και η ψυχο-φαρμακευτική θεραπεία. Αυτή εφαρμόζεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων σε καταστάσεις χρόνιου πόνου και φιλοδοξεί να μας ανακουφίσει με επιτυχία χρησιμοποιώντας πολλάκις τα αντικαταθλιπτικά.
Η συγκεκριμένη κατηγορία φαρμάκων έχει την δικής της ικανότητα ανακούφισης από τον πόνο. Καλυτερεύουν την ψυχική κατάσταση του ασθενούς μειώνοντας την αίσθηση του πόνου με την αναλγητική τους δράση. Σε αυτό παίζει πολύ σημαντικό ρόλο ο νευροδιαβιβαστής, που ονομάζεται σεροτονίνη. Είναι απαραίτητο να υπενθυμίσουμε, ότι οι νευροδιαβιβαστές είναι χημικά σύνθετα, τα οποία μεταφέρουν μηνύματα από τον έναν νευρώνα στον άλλο. Τα νευροληπτικά και τα αγχολυτικά είναι δύο άλλες κατηγορίες ψυχοφαρμάκων χρησιμοποιούμενες στην ανακούφιση του χρόνιου πόνου.
Στην σύγχρονη εποχή μας μια άλλη οδός, που δυνάμεθα να ακολουθήσουμε και θα μπορούσε να δράσει επικουρικά είναι η συμπεριφορική θεραπεία. Βασίζεται στην άσκηση και στην υιοθέτηση τεχνικών διαχείρισης του άγχους. Σκοπός της είναι η αναγνώριση και η μετατροπή των ατομικών σημείων έναρξης του πόνου καθώς και των επακόλουθων αντιδράσεων. Η συγκεκριμένη θεραπεία υπόσχεται να μας βοηθήσει στην τροποποίηση της καθημερινότητας και της στάσης ζωής μας αποσκοπώντας στην βέλτιστη διαχείριση του πόνου.
Η σωστή διαχείριση του χρόνου μας απαλλάσσει από περιττό και επιζήμιο άγχος. Ο σωστός προγραμματισμός και η οργάνωση των δραστηριοτήτων μας, μπορεί να μας εξασφαλίσει την πολυπόθητη ισορροπία ανάμεσα στην επαγγελματική, κοινωνική και προσωπική μας ζωή μειώνοντας το απεχθές στρες, που επιδεινώνει αισθήματα πόνου.
Η σωματική άσκηση έχει διαπιστωθεί ότι επιδρά θετικά στον πόνο, διότι ελαφρύνει την μυϊκή ένταση, που πολλές φορές σε υψηλό βαθμό αποτελεί την αιτία του. Επιπλέον, η σωματική δραστηριότητα «απασχολεί» τις υπόλοιπες αισθήσεις.
Όλα τα παραπάνω και πολλά άλλα, στα οποία δεν αναφερθήκαμε και δεν είναι μικρότερης σημασίας εφαρμόζονται για την ανακούφιση του πολυσύνθετου φαινομένου του χρόνιου πόνου. Κλείνοντας, ας θυμηθούμε την αξία της πρόληψης και συγκεκριμένα αυτό που μας δίδαξαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας… «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Σύγχρονη ψυχολογία. Γ΄ τόμος. Αθήνα: Ευρωεκδοτική, σελ. 505-536.
Litin, S C. (2008). Mayo clinic – Οικογενειακός οδηγός υγείας. Ι΄ τόμος. Αθήνα: εκδόσεις Αξιωτέλη, σελ. 2223-2252.
