Όπως είναι γνωστό, τα παιδιά χρειάζονται από τους γονείς τους αγάπη και φροντίδα για να αναπτυχθούν. Τί συμβαίνει, όμως, όταν οι συμπεριφορές των γονέων γίνονται τοξικές; Και πιο συγκεκριμένα, όταν τα λόγια τους μπορούν να δημιουργήσουν σημαντικές συναισθηματικές δυσκολίες στα παιδιά τους; Παρακάτω θα αναφερθούν ορισμένες φράσεις που μπορεί να ακουστούν από τους τοξικούς γονείς ενός παιδιού.
1. Προσβλητικά λόγια για την εξωτερική του εμφάνιση: σχόλια όπως “είσαι άσχημος/η”, “κοντός/ή”, “είσαι εύσωμος/η” κ.λπ., τα οποία βασίζονται στην εξωτερική εμφάνιση, μπορεί να προκαλέσουν προβληματισμούς σχετικά με την εικόνα σώματος του παιδιού, οι οποίοι με τη σειρά τους δύνανται να οδηγήσουν σε σημαντικές ψυχικές δυσκολίες, όπως για παράδειγμα διατροφικά προβλήματα, προκειμένου να αντισταθμίσουν τις εξωτερικές τους ατέλειες.
2. Προκλητικές ερωτήσεις για συμπεριφορές: “γιατί συμπεριφέρεσαι τόσο παράξενα; γιατί δεν με ακούς;”. Τα παιδιά έχουν την τάση να πιστεύουν πως ό,τι λένε οι γονείς τους, είναι αλήθεια. Έτσι, ερωτήσεις σαν τις παραπάνω τα κάνουν να πιστεύουν ότι ίσως κάτι δεν πάει καλά με εκείνα, και κατ’ επέκταση τους είναι δύσκολο να εκφράζονται ελεύθερα και να είναι ο εαυτός τους με άλλους ανθρώπους, ακόμα και στην ενήλικη ζωή, καθώς θεωρούν ότι οι άλλοι θα τα κρίνουν και θα επισημαίνουν τα λάθη τους.
3. Εγωιστικές ευχές: “εύχομαι να μην είχες γεννηθεί”, “μακάρι να ήσουν ένα διαφορετικό παιδί”. Φράσεις όπως αυτές, που μπορεί να ειπωθούν και σε στιγμές εκνευρισμού των γονέων, συγκρατούνται από το παιδί, το οποίο δημιουργεί την πεποίθηση ότι δεν αξίζει να υπάρχει σε αυτόν τον κόσμο, οδηγώντας σε μια υποβαθμισμένη εικόνα εαυτού. Τέτοιες πεποιθήσεις αναξιότητας μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και σε αυτοτραυματισμό στην παιδική ηλικία, καθώς και σε πρόωρη κατάθλιψη.
4. Συγκρίσεις: “γιατί δεν είσαι σαν τον αδερφό/ή σου;”, “τα άλλα παιδιά είναι καλύτερα από σένα”. Οι συγκρίσεις αυτές, που συχνά γίνονται από τους γονείς, μπορεί να βλάψουν σημαντικά την αυτοεκτίμηση του παιδιού και να το κάνουν να πιστέψει πως, όσο και να προσπαθεί, ποτέ δεν θα είναι αρκετό για να ικανοποιηθούν οι άλλοι. Επιπροσθέτως, η σύγκριση ανάμεσα στα αδέρφια, προωθεί τον ανταγωνισμό μεταξύ τους και δημιουργεί μια μη υγιή σχέση, με διαπροσωπικές δυσκολίες που τα ακολουθούν και στην ενήλικη ζωή.
5. “Είσαι μπελάς”: συμπεριφορές και φράσεις που δηλώνουν στο παιδί ότι προκαλεί πρόβλημα στην οικογένεια, όπως “μου κοστίζεις πολλά χρήματα”, “το να σε φροντίζω με εξαντλεί”, συχνά οδηγεί το παιδί στο να κρύβει τις πραγματικές του ανάγκες , προσπαθώντας να μην δημιουργεί πρόβλημα στους γονείς του. Έτσι, θεωρεί ότι οι ανάγκες του δεν είναι σημαντικές και μαθαίνει να ικανοποιεί στη ζωή του περισσότερο τους άλλους παρά τον εαυτό του.
6. Απειλές εγκατάλειψης: ‘’θα σε εγκαταλείψω’’, ‘’θα με χάσεις’’, ‘’θα ξυπνήσεις και δεν θα είμαι εδώ’’, είναι κάποιες φράσεις που οδηγούν στην δημιουργία φόβου εγκατάλειψης και άγχους αποχωρισμού στο παιδί. Αυτοί οι φόβοι, συνήθως, μεταφέρονται και στην ενήλικη ζωή, δημιουργώντας ζητήματα εμπιστοσύνης, καθώς και συνεχή ανησυχία ότι οι άλλοι θα τους εγκαταλείψουν και θα μείνουν μόνοι και αβοήθητοι. Δεν είναι σπάνιο να εμφανιστούν και ενοχικά συναισθήματα κατά την απομάκρυνση των άλλων.
7. Λεκτικά κακοποιητικές φράσεις: δηλώσεις όπως “είσαι άχρηστος/η”, “είσαι χαζός/η”, “δεν θα τα καταφέρεις ποτέ”, μπορούν να φθείρουν εξαιρετικά την αυτοεκτίμηση του παιδιού, δημιουργώντας τις πεποιθήσεις “δεν αξίζω”, “δεν είμαι ικανός/ή για τίποτα”, οι οποίες μπορεί να δημιουργήσουν καταθλιπτική συμπτωματολογία από την παιδική κιόλας ηλικία, απομονώνοντας το άτομο και υποτιμώντας σημαντικά τις δυνατότητές του για μετέπειτα εξέλιξη.
8. Κενές υποσχέσεις: “αν κάνεις αυτό, θα σου αγοράσω ό,τι θες”, “θα πάμε την επόμενη φορά εκεί”. Τέτοιου είδους υποσχέσεις, αν και φαινομενικά άκακες, μπορεί να απογοητεύσουν πολύ το παιδί, που με τη σειρά του θα νιώθει προδομένο. Έτσι, θα μάθει να μην εμπιστεύεται τους γύρω του, δημιουργώντας ζητήματα εμπιστοσύνης, ενώ θα προσπαθεί να ικανοποιεί πρώτα τους άλλους, προκειμένου να λάβει αυτά που έχει ανάγκη κι εκείνο.
9. Ακύρωση συναισθήματος: “υπερβάλλεις με τη συμπεριφορά σου”, “γιατί γίνεσαι τόσο δραματικός/ή;”. Εκφράσεις όπως αυτές, είναι πολύ ακυρωτικές για το συναίσθημα ενός παιδιού, το οποίο δεν αναγνωρίζεται ούτε επικυρώνεται από τους γονείς όπως θα έπρεπε, κυρίως σε στιγμές έντασης και ξεσπάσματος. Το παιδί αισθάνεται πληγωμένο και πως δεν μπορεί να απευθυνθεί στους γονείς του για να το κατανοήσουν.
10. Αποφυγή εντάσεων: “να είσαι ώριμος/η όταν τσακώνεσαι με κάποιον”, “απλά άστο να περάσει και μην ασχοληθείς”. Τέτοιες προτροπές δείχνουν εμμέσως στο παιδί ότι πρέπει να αποφεύγει τις διαφωνίες και δεν το προετοιμάζουν για τις διενέξεις που πιθανώς να αντιμετωπίσει στη ζωή του. Έτσι, δεν μαθαίνει να αναπτύσσει υγιή διάλογο για την επίλυση ζητημάτων.
Η παιδική ηλικία είναι ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή κάθε ατόμου, καθώς σε αυτή την περίοδο δημιουργούνται οι βασικές πεποιθήσεις για τον εαυτό, τους άλλους και τον κόσμο. Τα κακοποιητικά λόγια στην παιδική ηλικία, μπορούν να προκαλέσουν σημαντικά ψυχικά προβλήματα στα παιδιά. Η αγάπη, ο σεβασμός, η κατανόηση και η συναισθηματική εγγύτητα είναι βασικοί πυλώνες για την υγιή σωματική και ψυχική ανάπτυξη ενός παιδιού, που θα εξελιχθεί σε έναν υγιή και λειτουργικό ενήλικα.
Άτομα που έχουν υποστεί τοξικές συμπεριφορές από τους γονείς κατά την παιδική ηλικία, μπορούν να ζητήσουν βοήθεια από έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ώστε να επουλώσουν τις πληγές του παρελθόντος και να αναπτύξουν μια πιο υγιή προσωπικότητα, με αυτοσεβασμό και πίστη στον εαυτό και τις δυνατότητές του.
“Υπερασπίσου το παιδί,
γιατί αν γλιτώσει το παιδί
υπάρχει ελπίδα”
(Π. Σιδηρόπουλος)
Βιβλιογραφία
- Clark, S. (2022, August 26). 10 Things Toxic Parents Say To Their Children | Parent-Child Relationship. Retrieved June 19, 2024, from fencesd.ai: https://fenced.ai/blogs/10-things-toxic-parents-say-to-their-children/
- Li, P. (2022, October 19). 50 Things Toxic Parents Say And Why They Are Harmful To Children. Retrieved June 19, 2024, from parenting from brain: https://www.parentingforbrain.com/toxic-things-parents-say/
- Richardson, L. (2022, August 18). People Are Sharing “Helpful” Things Parents Say That Are Actually Problematic, And We Need To Talk More About This. Retrieved June 19, 2024, from BuzzFeed: https://www.buzzfeed.com/lizmrichardson/toxic-things-parents-say
Επιμέλεια άρθρου: Τυρλή Αικατερίνη
