Ψtalk: “Όλα είναι ένα τίποτα”

Εγώ θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας ένα συναίσθημα. Υπάρχει μια σκέψη που γυρνάει στο μυαλό μου ανά διαστήματα από αρκετά μικρή ηλικία. “Όλα είναι ένα τίποτα”. Τυχαία συμβάντα οδήγησαν στην εξέλιξη των ανθρώπων, τυχαία γεννήθηκα εγώ, τυχαία βρισκόμαστε πάνω σε έναν τεράστιο βράχο και τυχαία θα πεθάνουμε. Ίσως όχι τόσο απόλυτη σαν σκέψη αλλά αυτή είναι η γενικότερη φιλοσοφία που πιστεύω. Κι ενώ από την μια πλευρά αυτό μου προσφέρει ελευθερία γιατί κάνω ό,τι θέλω και δεν παίρνω και τόσο πολύ στα σοβαρά την ύπαρξή μου από την άλλη υπάρχουν μέρες που με το που ανοίγω τα μάτια μου το πρωί νιώθω ένα κενό. Δεν ξέρω ποια είναι η ουσία του να ξυπνήσω, να πάω δουλειά, να γυρίσω, να φάω, να δω κάτι ή να κάνω κάτι και να κοιμηθώ και ξανά το ίδιο την επόμενη μέρα. Είναι μια σκέψη που ξεπερνάω σχετικά σύντομα αφού σηκωθώ και απασχολήσω τον εαυτό μου με πράγματα ωστόσο γυρνάει όλο και πιο συχνά πλέον. Έχω φτάσει 30 κι ενώ σε μικρότερη ηλικία δεν το σκεφτόμουν τόσο έντονα, όσο περνάνε τα χρόνια έρχεται όλο και πιο συχνά στο μυαλό μου. Ένα αίσθημα κενού μέσα μου και έλλειψης σκοπού μιας και στο τέλος όλοι την ίδια κατάληξη θα έχουμε ασχέτως με το πόσα πετύχαμε. Έχω τις παρέες μου, έχω την σχέση μου, έχω μια καλή δουλειά και έχω και την οικογένειά μου. Δεν είναι όλα τέλεια αλλά δεν μπορώ να πω ότι μου λείπει κάτι. Πώς φτιάχνεις λοιπόν αυτό το κενό που νιώθεις; Γίνεται χειρότερο όσο περνάει ο καιρός; Ποια η ουσία μας; Άνθρωποι έρχονται και φεύγουν και η ζωή απλά συνεχίζεται. Δεν σταματάει για τίποτα και κανέναν. Ξαφνικά βγαίνεις από τον μικρόκοσμό σου και συνειδητοποιείς ότι δεν είσαι τόσο σημαντικός όσο νόμιζες. Κάποιες από τις σκέψεις που με απασχολούν. Ελπίζω να μην έγινε πολύ σκοτεινό το θέμα.

Από την:  Ελένη

Αγαπητή Ελένη,

Θα θέλαμε να σε ευχαριστήσουμε που επέλεξες τη σελίδα μας για να εκφράσεις τα ερωτήματα που σε απασχολούν. Η αλήθεια είναι ότι αυτά τα ερωτήματα προκύπτουν λίγο-πολύ σε όλους τους ανθρώπους κάποια στιγμή στη ζωή τους. Είναι αυτά τα υπαρξιακά ερωτήματα που μας απασχολούν και μας αφορούν όλους τους ανθρώπους γιατί, κατά την προσωπική μου άποψη, γνωρίζουμε ότι θα πεθάνουμε. Επομένως, ίσως να χρειαζόμαστε έναν λόγο, μια αίσθηση σκοπού για να αποκτήσει νόημα το ταξίδι μας στη ζωή. Άλλοι άνθρωποι έχουν την πεποίθηση ότι ήρθαν σε αυτήν τη ζωή για να εκπληρώσουν έναν στόχο, άλλοι ότι ήρθαν σε αυτήν τη ζωή με μια νέα μορφή καθώς είχαν ζήσει προηγούμενες και θα ζήσουν και επόμενες ζωές και άλλοι, όπως εσύ, που αισθάνονται ότι κάπως υπάρχει μια τυχαιότητα. Εδώ χρειάζεται να επισημάνουμε το κοινωνικό, το πολιτισμικό και το θρησκευτικό πλαίσιο του κάθε ανθρώπου που είναι σημαντικοί παράγοντες για τη διαμόρφωση της στάσης του για τη ζωή (πέραν της προσωπικότητάς του).

Μας αναφέρεις, λοιπόν, ότι θυμάσαι από μικρή να αναδύεται μια σκέψη ότι όλα είναι ένα τίποτα. Διαβάζοντας την πρότασή σου αναρωτιέμαι τί σημαίνει αυτό για εσένα. Από ποια ηλικία παρατήρησες αυτήν τη σκέψη; Θυμάσαι να είχε συμβεί κάτι στη ζωή σου που να σε ματαίωσε, να σε απογοήτευσε, ένα τραυματικό γεγονός -ίσως- που σε έκανε να σκέφτεσαι με αυτόν τον τρόπο; Και αν όλα είναι ένα τίποτα, πώς κινείσαι στη ζωή; Γράφεις πως τυχαία γεννήθηκες, τυχαία εξελίχθηκαν οι άνθρωποι και τυχαία θα πεθάνουμε. Ίσως αυτό να ισχύει, αλλά ίσως και να μην ισχύει. Μια αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζουμε κάποιον “αντικειμενικό” λόγο για τον οποίο βρεθήκαμε στη ζωή αυτήν τη χρονική στιγμή, σε αυτήν τη χώρα, με αυτούς τους γονείς κλπ. Οπότε, ίσως να υπάρχει μια “τυχαιότητα” πίσω από αυτά.

Ψάχνοντας την ετυμολογία της λέξης “τύχη” στο λεξικό του Γ.Μπαμπινιώτη και στο “Βικιλεξικό” βρήκα τους παρακάτω ορισμούς:

• η δύναμη που υποτίθεται ότι επηρεάζει τα γεγονότα είτε προς μια θετική κατάληξη είτε προς μια αρνητική
• καθετί που, χωρίς να έχει προβλεφθεί, καθορίζει την έκβαση των γεγονότων
• η καλοτυχία, όλες οι ευνοϊκές καταστάσεις

Διαβάζοντας τους ορισμούς εστίασα στο γεγονός ότι η τύχη είναι κάτι το απρόβλεπτο που επηρεάζει τα γεγονότα, χωρίς όμως απαραίτητα να τα επηρεάζει αρνητικά απλώς αυτό που είναι καίριο είναι ότι δεν μπορεί να προβλεφθεί. Επομένως, αναρωτιέμαι γιατί αυτή την “τυχαιότητα” την αποκωδικοποιείς με μια αρνητική χροιά; Αναρωτιέμαι, γενικότερα στη ζωή σου πώς αντιμετωπίζεις τα απρόβλεπτα γεγονότα που μπορεί να συμβαίνουν ή καταστάσεις που δεν άπτονται του ελέγχου σου; Επίσης, μας αναφέρεις πως η σκέψη αυτή σου προσφέρει μια ελευθερία γιατί κάνεις ό,τι θέλεις και δεν παίρνεις και πολύ σοβαρά την ύπαρξή σου. Καταρχάς, ο κάθε άνθρωπος έχει τα χαρακτηριστικά του και έχει μια αξία. Αξία εννοώ ότι κάθε άνθρωπος έχει λόγους για να στέκεται στη ζωή ισότιμα με τους άλλους και κανείς δεν υστερεί από κάποιον άλλο. Δεν υπάρχει μια “ζυγαριά” όπου ένας άνθρωπος παίρνει στα σοβαρά τον εαυτό του επειδή έχει το τάδε και το δείνα χαρακτηριστικό, οπότε αμέσως η ύπαρξή του αποκτά μια άλλη βαρύτητα, και ένας άλλος που δεν το έχει είναι πιο ελεύθερος. Και αυτή η πεποίθηση έχει να κάνει με τη δική μας γνώμη για τον εαυτό μας. Πέραν από τα σχόλια που μπορούμε να λαμβάνουμε από τους άλλους και τις διαδικασίες σύγκρισης, η πιο δυνατή γνώμη είναι αυτή που έχουμε εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό μας. Που ίσως να μην είναι σταθερή αυτή η γνώμη, γιατί άλλες περιόδους αισθανόμαστε καλύτερα με εμάς, με τα επιτεύγματά μας, με την εμφάνισή μας, με τις σχέσεις με το οτιδήποτε που μας αφορά, και άλλες περιόδους μπορεί να βλέπουμε ότι κάποιος τομέας, κάποιο χαρακτηριστικό μας δεν μας βολεύει, δεν μας ταιριάζει ίσως, δεν είναι λειτουργικό. Οπότε, εκεί κοιτάμε να το διορθώσουμε, να το αλλάξουμε, να το μεταποιήσουμε για να αρχίσει να είναι λειτουργικό και να στέκεται μέσα μας καλύτερα για εμάς τους ίδιους και έπειτα για τους άλλους. Χωρίς όλα αυτά να μας δεσμεύουν και να μας κάνουν λιγότερο ελεύθερους. Ίσα-ίσα που ίσως αυτή να είναι η μεγαλύτερη ελευθερία. Το γεγονός ότι έχουμε το περιθώριο να είμαστε αυτό που θέλουμε να είμαστε ανά πάσα στιγμή.

Το ότι ξυπνάς και δεν γνωρίζεις τους λόγους που ξύπνησες, που πας στη δουλειά σου, που τρως, που κάνεις το οτιδήποτε, αυτό είναι η τύχη. Το ότι μπορείς να τα κάνεις όλα αυτά μέσα στην ημέρα σου, ότι μπορείς να μάθεις μέσα στην ημέρα σου γιατί τα κάνεις όλα αυτά, ότι καμία μέρα δεν είναι ίδια με την προηγούμενη, όλα αυτά σημαίνουν ζωή. Γιατί η ζωή εξελίσσεται και γιατί, ίσως, πολλές φορές να μην έχουμε κάποιο στόχο, σκοπό και να μην έχουμε απαντήσεις, όμως μπορούμε να τις βρούμε. Γιατί ο κάθε άνθρωπος είναι σημαντικός για τους ανθρώπους του. Γιατί είσαι σημαντική για τους φίλους σου, την οικογένειά σου, τις σχέσεις σου, τον εργοδότη σου, και εκείνοι είναι σημαντικοί για εσένα αντίστοιχα. Αυτό από μόνο του δεν είναι σημαντικό; Μέσα στα δισεκατομμύρια ανθρώπων, για κάποιους είμαστε σημαντικοί, μας αγαπάνε, επηρεάζουμε και επηρεαζόμαστε από αυτούς. Δεν χρειάζεται πάντα να έχουμε έναν μεγαλειώδη σκοπό στη ζωή που πρέπει να τον πετύχουμε για να αποκτήσει αξία η ζωή μας. Το γεγονός ότι είμαστε ζωντανοί αποτελεί από μόνο του μια μεγάλη αξία και ένα μεγάλο επίτευγμα. Γιατί είναι κάτι που δεν προβλέψαμε, δεν επιλέξαμε να έρθουμε στη ζωή ως άνθρωποι. Και στη γενικότερη εικόνα, μπορούμε να είμαστε σημαντικοί και για ανθρώπους που δε γνωρίζουμε γιατί για παράδειγμα είσαι σημαντική για κάποιον που θα σε βρει τυχαία και θα σε ρωτήσει σε ποια στάση να κατέβει και θα τον βοηθήσεις.

Άνθρωποι πεθαίνουν καθημερινά, βιώνουμε απώλειες καθημερινά, δικοί μας άνθρωποι πεθαίνουν και είναι οδυνηρό. Το ότι πέθανε ένας άνθρωπος, ότι έκανε το ταξίδι του στη ζωή και αυτό τελείωσε, ότι κάνουμε την πορεία μας σε αυτήν τη ζωή και θα τελειώσει κάποια στιγμή, είναι επίσης οδυνηρό. Δε ξέρω αν κάποιος άνθρωπος μπορεί να συμφιλιωθεί ή/και να αποδεχτεί πλήρως το τετελεσμένο αυτό γεγονός. Όμως, αν το δούμε διαφορετικά, ο θάνατος είναι μέσα στη ζωή. Και ίσως ο σκοπός της ζωής να είναι αυτός. Το ότι ξέρουμε ότι θα πεθάνουμε, άρα, ίσως, να χρειάζεται να ζήσουμε πριν πεθάνουμε. Θα μπορούσαμε να μιλάμε για πολλές ώρες γι’ αυτό το ζήτημα καθώς δεν υπάρχει μια οπτική και μια απάντηση γι’ αυτό. Το ότι πεθαίνουν άνθρωποι και ο κόσμος συνεχίζει να λειτουργεί και η Γη να γυρίζει, το ότι πεθαίνει ένας δικός μας άνθρωπος και εμείς όταν νιώσουμε έτοιμοι προχωράμε, διασκεδάζουμε, ερωτευόμαστε, ζούμε, δε σημαίνει ότι αγνοούμε την απώλεια του ανθρώπου. Όμως, τί μπορούμε να κάνουμε; Η ζωή είναι η κινητήριος δύναμη και είναι πιο δυνατή από τον θάνατο. Γιατί η ζωή πάλλεται, κινείται, ρέει, είναι προσωρινή, ενώ ο θάνατος είναι στατικός και μόνιμος. Ίσως και αυτό να είναι το μεγαλύτερο πλήγμα για την ανθρώπινη φύση. Το ότι όταν θα πεθάνουμε, οι άνθρωποι που είμαστε σημαντικοί γι’ αυτούς θα συνεχίσουν να ζουν.

Δεν μπορώ να σου απαντήσω αν θα σταματήσει αυτό το αίσθημα κενού ή αν θα επανέρχεται ή αν θα μεγαλώσει. Αυτό που μπορώ να σου απαντήσω είναι ότι ίσως χρειάζεται να εντοπίσεις την πηγή αυτού του συναισθήματος και αυτής της σκέψης για τη σημαντικότητα της ύπαρξης. Μπορεί να μην ένιωσες σημαντική για κάποιους μεγαλώνοντας, μπορεί να ματαιώθηκες μεγαλώνοντας, μπορεί να μην έχεις βρει ακόμα αυτό που θέλεις να κάνεις, αυτό που θέλεις να είσαι. Πολύ εύλογα ερωτήματα και πολύ ζωτικά. Που ίσως να μην έχουν άμεση απάντηση, που μπορεί να μην βρεις εύκολα την απάντηση, όμως είναι το ξεκίνημα για έναν διάλογο με τον εαυτό σου. Και κάθε άλλο από ασήμαντο και τυχαίο είναι αυτό! Επίσης, κανένα θέμα δεν είναι σκοτεινό και επιβαρυντικό. Μπορεί να δυσκολευόμαστε να μιλάμε για κάποια θέματα όπως είναι ο θάνατος, όμως είναι πολύ σημαντικό να ερχόμαστε αντιμέτωποι ακόμα και με αυτά για να μπορούμε να τα διαπραγματευόμαστε και να μην μένουν στο σκοτάδι. Άλλωστε, το φάντασμα ζει στο σκοτάδι, όταν ανοίξουμε το φως, δεν υπάρχει.

Όλα αυτά τα ερωτήματα και τα ζητήματα μπορεί σιγά-σιγά να αρχίσουν να παίρνουν μια θέση μέσα σου και να ξετυλίγονται, αν θελήσεις να μπεις σε μια θεραπευτική διαδικασία όπου θα έχεις τον χρόνο και τον χώρο να τα αναπτύξεις με σύμμαχό σου τον/την θεραπευτή/τρια που θα επιλέξεις. Είσαι σε μια πολύ γόνιμη και μεταβατική ταυτόχρονα ηλικία. Έχεις όμως όλα τα περιθώρια να διαπραγματευτείς με όλα αυτά που σε απασχολούν και να δεις γιατί προκύπτουν αυτά τα ερωτήματα και τί μπορείς να κάνεις. Έχεις όλα τα μέσα και τις δυνατότητες.

Θα κλείσω με έναν αγαπημένο μου στίχο του Νίκου Καζαντζάκη: “Μια αστραπή η ζωή μας, μα…προλαβαίνουμε”.

Αγαπητή Ελένη, ελπίζω με την απάντησή μου να σε βοήθησα και η κίνηση του να εκφράσεις αυτά τα ερωτήματα να είναι το έναυσμα για να διαπραγματευτείς αυτά που σε απασχολούν. Μη διστάσεις να επικοινωνήσεις ξανά με τη σελίδα μας, αν το χρειαστείς.

*Η στήλη Ψtalk έχει περισσότερο συμβουλευτικό χαρακτήρα και δεν
αντικαθιστά την Ψυχοθεραπεία ή οποιονδήποτε άλλο τρόπο παρέμβασης.

Στείλε και εσύ τον δικό σου προβληματισμό ανώνυμα πατώντας στο κουμπί
της αρχικής και λάβε απάντηση από ειδικό ψυχικής υγείας.