Ο φίλος μου είναι αυτοκτονικός και πάσχει από κατάθλιψη. Έχει κάνει απόπειρα 3 φορές και υπόσχεται πως εάν δεν καταφέρει να επιτύχει τους στόχους του τότε θα αυτοκτονήσει. Δεν ξέρω πως αλλιώς να τον βοηθήσω. Του έχω προτείνει είτε να το σκέφτεται 5 λεπτά και μετά να κάνει κάτι άλλο είτε να σκέφτεται τα κατορθώματα του είτε να τα ζωγραφίζει ( 1 κάθε βράδυ). Πρέπει να τον παρηγορήσω ή όχι; Δε θέλω να περάσει όλα αυτά που έχω περάσει και εγώ. Οι ψυχολόγοι δεν τον βοηθάνε και μόνο η χρήση νικοτίνης, αλκοόλ και χόρτου τον παρηγορεί. Τι να κάνω για να τον βοηθήσω και σε περίπτωση που όντως πραγματοποιήσει αυτές τις σκέψεις; Ευχαριστώ πολύ.
Από την: Λία
Αγαπητή Λία,
Αρχικά θέλουμε να σε ευχαριστήσουμε που μοιράστηκες μαζί μας αυτή τη δύσκολη και συνάμα ψυχοφθόρα συνθήκη που βιώνεις όντας σε μια σχέση όπου ο σύντροφός σου πάσχει από διαταραχή της διάθεσης και πιο συγκεκριμένα κατάθλιψη, μια δύσκολη ομολογουμένως ψυχική διαταραχή. Είναι πολύ σημαντικό ότι έκανες το μεγάλο βήμα να ψάξεις για επιπλέον υποστήριξη και επιπλέον δείχνει ότι νοιάζεσαι πραγματικά για την ψυχική υγεία του συντρόφου σου.
Με βάση τις πληροφορίες που μας έδωσες ο σύντροφος σου πάσχει από κατάθλιψη (διαγνωσμένη από ειδικό) που συνοδεύεται από αυτοκτονικές σκέψεις και έχει επιχειρήσει 3 απόπειρες αυτοκτονίας. Ομολογουμένως, όλα αυτά μαζί συνθέτουν μια καθημερινότητα αρκετά δύσκολη. Ας δούμε μαζί μερικά στοιχεία γύρω από την κατάθλιψη και τους αυτοκτονικούς ιδεασμός ούτως ώστε να αποκτήσεις κι εσύ μια πιο σφαιρική εικόνα του προβλήματος που ταλανίζει το σύντροφό σου και κατ’ επέκταση κι εσένα.
Η κατάθλιψη είναι η πιο συχνή ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από παρατεταμένης διάρκειας συναισθήματα έντονης θλίψης, μελαγχολίας, απογοήτευσης, απελπισίας μαζί με μείωση της διάθεσης και του κινήτρου για ζωή και τις δραστηριότητες που τυπικά σε αυτήν εντάσσονται. Μέχρι πρόσφατα πιστεύαμε πως η κατάθλιψη είναι κυρίως γυναικεία υπόθεση. Αυτό οφειλόταν σε ποικίλους παράγοντες όπως για παράδειγμα το γεγονός πως οι γυναίκες μιλούν ευκολότερα για τα συναισθήματά τους και αναζητούν πιο εύκολα την βοήθεια ενός ειδικού. Πρόσφατες έρευνες όμως έδειξαν πως άνδρες και γυναίκες υποφέρουν εξίσου από την κατάθλιψη με τα ποσοστά να είναι περίπου ίδια και για τα δύο φύλα. Το πρόβλημα, όσον αφορά την κατάθλιψη στους άνδρες, είναι πως σπανίως αναγνωρίζεται εγκαίρως από τους ίδιους, την οικογένεια ή τους γιατρούς και τους ειδικούς ψυχικής υγείας διότι συγκαλύπτεται κάτω από άλλες καταστάσεις και άλλου είδους συμπτωματολογία σε σχέση με αυτή που παρατηρείται στις γυναίκες. Έτσι, ενώ στις γυναίκες κυριαρχούν τα συμπτώματα της μελαγχολίας και της δυσθυμίας, στους άνδρες παρατηρούνται συμπεριφορές όπως κατάχρηση οινοπνεύματος ή άλλων ουσιών, εκνευρισμός και ευερεθιστότητα, προβλήματα με τη δουλειά, θυμός και επικίνδυνες ή ριψοκίνδυνες συμπεριφορές.
Το μείζον θέμα, όμως, εδώ είναι η αυτοκτονική συμπεριφορά του συντρόφου σου. Οι αυτοκτονικές σκέψεις συνήθως είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μιας σειράς αιτιολογικών παραγόντων όπως:
- Ψυχιατρικοί παράγοντες: η ύπαρξη σοβαρής κατάθλιψης, κάποιας άλλης σοβαρής ψυχικής διαταραχής (π.χ. σχιζοφρένεια, διαταραχή προσωπικότητας) ή αγχώδους διαταραχής καθώς και η χρήση διαφόρων ουσιών ή αλκοόλ.
- Διάφορες κρίσεις ή σοβαρά γεγονότα ζωής: η συνηθέστερη αιτία είναι κάποιου είδους προσωπική κρίση όπου το άτομο διακατέχεται από ιδιαίτερα έντονα αισθήματα αποτυχίας, ανεπάρκειας και αναξιότητας.
- Ψυχολογικοί παράγοντες: διάφορες διαπροσωπικές συγκρούσεις, μια συστηματικά προσβλητική συμπεριφορά προς το εν λόγω άτομο καθώς και έντονα αισθήματα απελπισίας.
- Κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες: κοινωνική απομόνωση και οικονομικές δυσκολίες μπορεί να οδηγήσουν σε αυτοκτονικές σκέψεις ή ακόμη και πράξεις.
Στην περίπτωση του συντρόφου σου βλέπουμε την συνύπαρξη της κατάθλιψης, της χρήσης ουσιών και το αίσθημα ανεπάρκειας σε περίπτωση που δεν πετύχει τους στόχους του να στοιχειοθετούν το μοτίβο γύρω από το οποίο εκτυλίσσονται οι αυτοκαταστροφικές σκέψεις και πράξεις.
Συναισθάνομαι το ψυχικό φορτίο του να έχεις ζήσει όλες αυτές τις δύσκολες καταστάσεις και σου αναγνωρίζω το ψυχικό σθένος που δείχνεις στην προσπάθεια σου να τα φέρεις εις πέρας. Όπως ανέφερα πριν η κατάθλιψη επηρεάζει πολλές πλευρές της ζωής ενός ανθρώπου αλλά υπάρχει μια επίδραση που συχνά αγνοείται: η οικογένεια, οι φίλοι, οι σύζυγοι, τα παιδιά και οι σημαντικοί άλλοι επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από την κατάθλιψη του αγαπημένου τους ανθρώπου. Και εκείνοι κουβαλούν μαζί τους το βάρος της κατάθλιψης όπως συμβαίνει και με ‘σένα. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που σε κινητοποίησε να μοιραστείς μαζί μας τις δυσκολίες σου.
Όσον αφορά στη χρήση αλκοόλ και ουσιών που μας ανέφερες, ισχυρίζεσαι ότι ο σύντροφός σου οδηγήθηκε εκεί σε μια προσπάθεια αυτοθεραπείας καθώς οι ψυχολόγοι δεν τον βοηθάνε. Θα βοηθούσε μια διευκρίνιση για το αν προϋπήρχε η χρήση και αν ναι για πόσο χρονικό διάστημα ή αν ξεκίνησε με την έναρξη της κατάθλιψης. Θα σταθώ εδώ λοιπόν για να αναφερθώ στη συνύπαρξη των δύο καταστάσεων και να λύσω τυχόν απορίες που μπορεί να σου έχουν δημιουργηθεί. Ο εθισμός και η κατάθλιψη συνδέονται στενά και αλληλεπιδρούν με διάφορους τρόπους. Η μια κατάσταση μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει σημαντικά την άλλη. Για κάποιους, η κατάθλιψη ξεκινάει πρώτα, ενώ για άλλους ο εθισμός είναι αυτός που προϋπάρχει. Στην περίπτωση όπου ο εθισμός λειτουργεί ως ένας τρόπος αυτοθεραπείας της κατάθλιψης όπως συμβαίνει με το σύντροφό σου, η καταθλιπτική συμπτωματολογία οδηγεί τα άτομα να αναζητήσουν ανακούφιση από τις εξουθενωτικές επιπτώσεις της διαταραχής τους και έτσι χρησιμοποιούν την εθιστική συμπεριφορά σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν την κατάθλιψή τους. Η τελευταία μπορεί να επιδεινωθεί και να χρονίσει λόγω εθιστικών συμπεριφορών. Η στιγμιαία ανακούφιση που προκύπτει από τις εθιστικές συμπεριφορές, μακροπρόθεσμα, επιδεινώνει και παρατείνει ένα καταθλιπτικό επεισόδιο. Οι εθιστικές συμπεριφορές εντούτοις αντί να ανακουφίσουν το άτομο από τα καταθλιπτικά συμπτώματα, μετατρέπονται οι ίδιες σε ένα εξίσου σημαντικό πρόβλημα.
Τόσο οι εξαρτήσεις από ναρκωτικά, αλκοόλ και φαγητό, όπως και οι εθισμοί σε τυχερά παιχνίδια, σεξ και ψώνια, μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν «αυτοθεραπεία» των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Θα σου συνιστούσα να κάνεις μια συζήτηση με το σύντροφό σου σχετικά με το θέμα του εθισμού και σε συνδυασμό με τη βοήθεια του θεραπευτή να γίνει μια διπλή προσέγγιση και των δύο καταστάσεων και έτσι να βγει από αυτό το φαύλο κύκλο που έχει δημιουργηθεί.
Πριν περάσω σε κάποια πράγματα που πρέπει να θυμάσαι αλλά και σε κάποιες προτάσεις που θα βοηθούσαν στη διαχείριση της κατάθλιψης από πλευράς σου, θέλω να σταθώ στο σημείο όπου ανέφερες ότι δεν θέλεις να περάσει ό,τι πέρασες κι εσύ. Εφόσον δεν μας έδωσες άλλες πληροφορίες, θα ήθελα να σε ρωτήσω αν πέρασες κι εσύ κατάθλιψη ή κάποια αντίστοιχη δύσκολη ψυχική κατάσταση, αν είχες υποστήριξη ή αν το πέρασες μόνη σου και επίσης να σου πω ότι συναισθάνομαι τις δυσκολίες που βίωσες στην προσπάθεια σου να το αντιμετωπίσεις. Είναι φυσιολογικό που βιώνεις δυσάρεστα συναισθήματα με την κατάσταση του συντρόφου σου και που θυμάσαι και δικά σου βιώματα. Είναι πολύ σημαντικό που νοιάζεσαι για τον σύντροφό σου, αλλά πρέπει να φροντίσεις κι εσένα, να νιώθεις τα συναισθήματα σου, να τα αναγνωρίζεις.
Ομολογουμένως, το γεγονός ότι ο σύντροφός σου αναζήτησε βοήθεια από κάποιο ειδικό είναι πολύ θετικό βήμα. Βέβαια, εφόσον οι αυτοκτονικές σκέψεις συνεχίζουν είναι αναγκαίο να το συζητήσει με τον ψυχολόγο που τον παρακολουθεί και αν για κάποιους λόγους δεν είναι ικανοποιημένος μπορείτε να αναζητήσετε κάποιον άλλον επαγγελματία ψυχικής υγείας πιο εξειδικευμένο στις διαταραχές διάθεσης. Παράλληλα με αυτό, όμως, υπάρχουν μερικά σημεία που καλό είναι να τα θυμάσαι και μερικές προτάσεις που μπορείς να ακολουθήσεις, αν θέλεις, πέρα από αυτές που σκέφτηκες ώστε να γίνει η καθημερινότητα σας καλύτερη:
–Να είσαι δίπλα του. Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορείς να κάνεις για τον σύντροφό σου που έχει κατάθλιψη είναι απλά να είσαι εκεί για αυτόν και να εκφράζεις προφορικά την υποστήριξή σου. Μείνε κοντά του και άκουσε όλα όσα έχει να σου πει για τα συναισθήματά του. Τα καλά λόγια βοηθούν επίσης. Κατάθλιψη σημαίνει ανασφάλεια. Φόβοι ότι φορτωνόμαστε στους άλλους, ότι θα αποτύχουμε στα πάντα. Και τα λόγια επιβεβαίωσης –συχνά και με ειλικρίνεια– βοηθούν, ειδικά αν τα ακούς από τον σύντροφό σου. Η κατάθλιψη είναι διαχειρίσιμη. Και σχεδόν πάντα είναι πιο δυνατές αυτές οι δηλώσεις όταν σου τις λέει κάποιος άλλος.
–Μην παίρνεις την κατάσταση προσωπικά. Η κατάθλιψη μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται με τρόπους που φυσιολογικά δεν θα το έκαναν. Ένας άνθρωπος που πάσχει από κατάθλιψη, δεν είναι ο πραγματικός εαυτός του. Μπορεί να θυμώνουν εύκολα, να είναι ευερέθιστοι ή να απομονώνονται. Μπορεί να μην έχουν την διάθεση να βγουν έξω ή να κάνουν πράγματα που πριν απολάμβαναν. Επίσης μπορεί να έχουν χάσει το ενδιαφέρον τους για το σεξ. Όλα αυτά δεν χρειάζεται να τα παίρνεις προσωπικά και δεν σημαίνουν ότι ο σύντροφός σου δεν νοιάζεται πλέον για εσένα. Είναι συμπτώματα της κατάθλιψης και απαιτούν θεραπεία.
–Λειτουργήστε ως ομάδα. Είστε μαζί, και η κατάθλιψη δεν πρέπει να σας βάλει στη διαδικασία να συγκρίνεστε. Έχετε έναν κοινό εχθρό να αντιμετωπίσετε, κι αυτός είναι η ασθένεια. Μην τα βάζετε ο ένας με τον άλλο. Δουλέψτε μαζί ώστε να καταπολεμήσετε την ασθένεια, αντί να επιτρέψετε να έχει αρνητικές συνέπειες στη σχέση σας μακροπρόθεσμα. Προσπάθησε να βρίσκεσαι ενεργά δίπλα του, με όποιον τρόπο είναι δυνατό. Για παράδειγμα, βγείτε καθημερινά μια μικρή βόλτα για να χαλαρώσετε. Προσπάθησε να μην επιβάλλεις αλλά ούτε και να πιέζεις τον σύντροφό σου να εμπλακεί σε δραστηριότητες. Ωστόσο, μπορείς να του προτείνεις ό,τι σκέφτεσαι πως θα τον αποσπάσει από τις αρνητικές σκέψεις.
–Θυμήσου να φροντίσεις την ψυχική σου υγεία και να λάβεις υποστήριξη. Το να βρίσκεσαι αντιμέτωπη με την κατάθλιψη του συντρόφου σου καθημερινά είναι επίπονο και μπορεί να φέρει στην επιφάνεια άσχημα συναισθήματα ειδικά αν η κατάθλιψη έχει αρχίσει να αλλάζει την καθημερινότητα σας. Θυμήσου να διατηρείς τα όριά σου κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και να μην κάνεις πίσω καμία από τις δικές σου ανάγκες ψυχικής υγείας και αυτοφροντίδας. Κάνε ένα διάλειμμα, πάρε μια ανάσα και έλεγξε τον εαυτό σου. Εάν αισθάνεσαι υπερβολικά εξαντλημένη, απογοητευμένη, θυμωμένη, απελπισμένη, σκέψου την πιθανότητα ότι η θεραπεία μπορεί να σε βοηθήσει επίσης. Υπάρχουν ομάδες υποστήριξης για μέλη της οικογένειας ατόμων με όλους τους τύπους ψυχικών διαταραχών. Η θεραπεία ζεύγους μπορεί επίσης να είναι σε θέση να προσφέρει κάποια θεραπεία και εικόνα για το τι αισθάνεσαι.
–Ενθάρρυνε την θεραπεία του. Η θεραπεία είναι ζωτικής σημασίας για την ανάρρωση από την κατάθλιψη πόσο μάλλον όταν υπάρχουν αυτοκτονικές σκέψεις. Μπορείς να προσφέρεις βοηθώντας το σύντροφό σου να συνεχίσει να παίρνει τα φάρμακά του και να θυμάται τα ραντεβού του. Μπορείς, επίσης, να τον βοηθήσεις καθησυχάζοντάς τον ότι το να ζητήσει βοήθεια δεν είναι σημάδι ή αδυναμία ή κάτι για το οποίο πρέπει να ντρέπεται.
Κλείνοντας, να σου θυμίσω ότι η επικοινωνία σε μια σχέση είναι το σημαντικότερο και ειδικά όταν ο ένας από τους δύο συντρόφους αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας. Όταν αντιμετωπίζετε την ασθένεια μαζί, τα πράγματα μπορούν να εξελιχθούν θετικά και να συνδεθείτε ακόμη περισσότερο σαν ζευγάρι.
Ελπιζω να σε βοήθησα όσο το δυνατόν περισσότερο με τα λόγια μου και να μειώθηκε το αίσθημα της απελπισίας που έχει δημιουργήσει η κατάσταση που βιώνετε.
Είμαστε στη διάθεσή σου για ό,τι χρειαστείς.