Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, υπάρχει αξιοσημείωτη σύνδεση των ψυχικών διαταραχών με την εγκληματικότητα. Είναι γνωστή η επικρατούσα κοινωνική θέση που συνδέει έναν ψυχικά ασθενή με έναν επικίνδυνο εγκληματία. Είναι πολύ πιθανόν κάποιες ψυχιατρικές διαταραχές να συμβάλλουν σε παραβατικές και βίαιες συμπεριφορές. Όμως, είναι στατιστικά αποδεδειγμένο πως τα βίαια εγκλήματα δεν αποδίδονται σε μια μεμονωμένη ψυχοπαθολογία αλλά είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων όπως είναι οι κοινωνικές συνθήκες και τα οικονομικά προβλήματα. Είναι αδύνατο να αποδειχθεί επιστημονικά ότι η παραβατικότητα είναι αποτέλεσμα αποκλειστικά και μόνον κάποιας συγκεκριμένης ψυχικής διαταραχής. Από την άλλη, επικρατεί μια λανθασμένη άποψη, που έχει παγιωθεί στην συνείδηση πολλών ανθρώπων, πως η σχιζοφρένεια συνδέεται με βίαια εγκλήματα, κάτι το οποίο δεν στοιχειοθετείται επιστημονικά. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναφερθούν διεξοδικότερα κάποιες μορφές διαταραχών που οδηγούν σε επιθετικές πράξεις. Είναι αξιοσημείωτος ο ορισμός από την American Psychology Association που επισημαίνει πως οι διαταραχές προσωπικότητας αφορούν συμπεριφορές που παρεκκλίνουν από το « φυσιολογικό», με ολέθριες συνέπειες τόσο για το ίδιο το άτομο όσο και για το περιβάλλον του. Πολλές ψυχικές διαταραχές, ενέχουν βίαιες τάσεις ή κάποιες θεωρητικά μπορούν να οδηγήσουν σε εγκληματικές συμπεριφορές, όμως δεν είναι απόλυτα υπαίτιες για τα εγκληματικά φαινόμενα.
Εντός της ψυχοδυναμικής θεωρίας του εγκλήματος, εντάσσονται οι διαταραχές της διάθεσης και συμπεριφοράς. Οι δράστες εγκλημάτων μπορεί να πάσχουν από διαταραχές διάθεσης που τελικά εκδηλώνονται με μορφή κατάθλιψης, οργής, ναρκισσισμού ή κοινωνικής απομόνωσης. Ένα συχνό φαινόμενο διαταραχής που εμφανίζεται στη παιδική ηλικία είναι η διαταραχή συμπεριφοράς. Τα παιδιά αυτά μπορεί να δυσκολεύονται να ακολουθήσουν κανόνες και συμπεριφέρονται με κοινωνικά μη αποδεκτούς τρόπους. Είναι αξιόλογο να σημειωθεί πως συχνά, τα παιδιά που έχουν διαγνωσθεί με διαταραχές συμπεριφοράς, αντιμετωπίζονται ως παραβατικοί χαρακτήρες ή ακόμη και ως «ψυχικά ασθενείς». Παιδιά με τη συγκεκριμένη διαταραχή είναι πιο πιθανό να εκδηλώσουν επιθετικές συμπεριφορές προς τους άλλους και βιαιότητα απέναντι στα ζώα, εκφοβισμό, απειλές ακόμη και πρόκληση υλικών καταστροφών. Πολλές φορές, σε κάποια παιδιά συνυπάρχουν μαζί και κάποιες άλλες διαταραχές όπως, διαταραχή μετατραυματικού στρες, αγχώδεις διαταραχές ή διαταραχή ελλειμματικής προσοχής. Η γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία και η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι απαραίτητες για να ελεγχθεί η συμπεριφορά του παιδιού και να μην στιγματιστεί ψυχικά δημιουργώντας σοβαρότερο πρόβλημα.
Διάβασε επίσης :
Επιθετικότητα: Εκμαθημένη συμπεριφορά ή εγγενές χαρακτηριστικό;
Οι συναισθηματικές διαταραχές, έχουν συσχετιστεί με βίαιες συμπεριφορές και σε αυτή την κατηγορία ανήκουν: η μείζων καταθλιπτική διαταραχή ή κατάθλιψη και η διπολική διαταραχή ή μανιοκατάθλιψη. Συγκεκριμένα, η αλτρουιστική δολοφονία και αυτοκτονία ή αυτοκαταστροφική τάση που μπορεί να εκδηλώνεται προς τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας σε μια προσπάθεια λύτρωσης, είναι οι συχνότερες παραβατικές συμπεριφορές. Παράλληλα, ένα καταθλιπτικό άτομο μπορεί να διαπράξει απόπειρα αυτοκτονίας ή ανθρωποκτονία και αυτό συνήθως προκύπτει από τη διαταραχή κατάθλιψης συνδυαστικά κάποιες φορές με τη κατάχρηση ουσιών ή με συνοσηρότητα. Γενικότερα , οι καταθλιπτικοί ασθενείς εμπλέκονται σπάνια σε σοβαρές, αξιόποινες παραβάσεις. Από την άλλη, οι νευρωσικές διαταραχές, αφορούν τη Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή, τη Διαταραχή Πανικού, τη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή αλλά και Σωματομορφικές Διαταραχές. Εάν υπάρχει συνοσυρότητα με καταχρήσεις ουσιών ή άλλες ψυχικές διαταραχές, αυξάνεται η πιθανότητα για εγκληματικότητα. Αναφορικά με τις διαταραχές προσωπικότητας, η μεθοριακή ή αντικοινωνική διαταραχή έχουν συσχετιστεί με επιθετική συμπεριφορά. Η αντικοινωνική διαταραχή, ο περιορισμένος αυτοέλεγχος και η έλλειψη ενσυναίσθησης, είναι τα χαρακτηριστικά που πολλές φορές ευθύνονται για βιαιότητες και κακοποιητικές πράξεις. Τέλος, άτομα με διάγνωση Οριακής διαταραχής προσωπικότητας, χαρακτηρίζονται από παρορμητικές τάσεις με επιβλαβείς συνέπειες προς τον κοινωνικό τους περίγυρο. Επίσης, παρατηρείται δυσκολία διαχείρισης του θυμού και απρόβλεπτες αυτοκαταστροφικές τάσεις.
Εν κατακλείδι, οι ψυχιατρικές διαταραχές δεν συνδέονται απαραίτητα με την εγκληματικότητα και τη βία. Οι περισσότεροι «θύτες» εγκλημάτων, δεν χρήζουν πάντα φαρμακευτικής θεραπείας. Είναι πραγματικότητα όμως, πως συναισθηματικές διαταραχές όπως είναι η κατάθλιψη, συνδυαστικά με διαταραχές προσωπικότητας ή καταχρήσεις, μπορούν να αποτελούν παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση εγκληματικότητας. Συμπερασματικά, κάθε μορφή βίας είναι αξιόποινη και ανεπίτρεπτη και εμπεριέχει στοιχεία ψυχικής «ανισορροπίας». Το σημαντικότερο βήμα είναι η πρόληψη και η υποστήριξη από τόσο από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον όσο και από ειδικό ψυχικής υγείας. Η ψυχοθεραπεία θα συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της εγκληματικότητας καθώς αναμφίβολα προλαμβάνει βίαιες τάσεις που τυχόν υποβόσκουν και ίσως «φέρουν» τον μανδύα κάποιας διαταραχής. Σε καμία περίπτωση, ο πάσχων κάποιας διαταραχής δεν πρέπει να «στιγματίζεται». Αντιθέτως, αυτό που χρειάζεται είναι υποστήριξη για να θεραπευτεί και να μην «υποκύψει» σε ορμητικά συναισθήματα και πάθη. Με αυτόν τον τρόπο θα συμβάλλουμε στην εξισορρόπηση της ψυχικής υγείας και της εξάλειψης του στίγματος.
Ο αυτοέλεγχος, ο αλληλοσεβασμός και η ενσυναίσθηση, που δυστυχώς συχνά εκλείπουν, είναι τα συστατικά στοιχεία που θα μπορέσουν να συμβάλλουν στην καταπολέμηση του ψυχικού στιγματισμού, της βίας και της εγκληματικότητας.
Βιβλιογραφία
«Το στερεότυπο του επικίνδυνου ψυχασθενή και η σύνδεση ψυχικής ασθένειας και εγκλήματος»
https://ikee.lib.auth.gr/record/289725/files/GRI-2017-19327.pdf
«Εγκληματολογική Ψυχολογία, Διαταραχές Προσωπικότητας που εμφανίζονται συχνότερα σε άτομα που έχουν διαπράξει έγκλημα»
https://bit.ly/3Use6u8
«Κατάθλιψη και Παραβατικότητα»
https://bit.ly/3thRhxe
Η φωτογραφία ανακτήθηκε από freepik.com.
