Όταν μιλάμε για ασθένεια είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας ότι ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Τα στάδια που θα αναφέρουμε παρακάτω αφορούν όλους τους ανθρώπους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ιδιαιτερότητες ανάλογα με την νόσο ή τον τραυματισμό του ατόμου που έχουμε απέναντί μας.
Το πρώτο στάδιο είναι η οξεία φάση. Σε αυτή τη φάση το κύριο μέλημα τόσο του ασθενούς όσο και του ιατρικού προσωπικού είναι η επιβίωση. Κάθε λεπτό και ώρα που περνάει είναι κρίσιμη για τις αποφάσεις που θα παρθούν, έτσι ώστε η θεραπεία να είναι αποτελεσματική κι ο ασθενής να παραμείνει στη ζωή. Χρειάζεται οι επαγγελματίες υγείας να προβαίνουν σε σωστές διαγνώσεις γιατί σε αυτό το στάδιο οι συνέπειες των επιλογών που γίνονται είναι αυτές που επηρεάζουν την μακρόχρονη επιβίωση του ασθενούς και την μελλοντική ποιότητα της ζωής του. Σε αυτήν τη φάση, ο ασθενής ενδέχεται να αισθάνεται φόβο, ανασφάλεια και σύγχυση. Αυτά τα συναισθήματα σε μεγάλο βαθμό επηρεάζουν τόσο την ίδια την ασθένεια όσο και τις αποφάσεις που θα πάρει το άτομο για την θεραπεία που θα ακολουθήσει.
Διαβάστε επίσης : Ψυχική υγεία και στίγμα.
Η επόμενη φάση είναι αυτή της αποκατάστασης. Εδώ το άτομο προσπαθεί να δραστηριοποιηθεί με σκοπό να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Προσπαθεί να ξεφύγει από την φροντίδα των άλλων που λάμβανε παθητικά κατά το πρώτο στάδιο και να γίνει ανεξάρτητος. Το στάδιο αυτό είναι αρκετά δύσκολο γιατί απαιτεί από τον ασθενή τόσο σωματική λειτουργικότητα, όσο και ψυχικά αποθέματα για να προχωρήσει, πράγμα που δεν είναι δεδομένο ότι διαθέτουν όλοι οι άνθρωποι. Ο ασθενής θα πρέπει να αξιοποιήσει όλες τις εναπομένουσες δυνατότητές του και να προσαρμοστεί στους περιορισμούς και στις αλλαγές στην αυτοεικόνα του. Σε κάποιες περιπτώσεις οι αλλαγές είναι χρόνιες, όπως για παράδειγμα η καθήλωση σε αναπηρικό καροτσάκι ή η παραμόρφωση του προσώπου. Ο ασθενής είναι σημαντικό να αποδεχτεί αυτές τις αλλαγές, να τις θεωρήσει σε βάθος χρόνου κομμάτι του εαυτού του και να επαναπροσδιορίσει τους στόχους του. Στον τομέα της κλινικής φροντίδας η αποκατάσταση έκανε μεγάλα άλματα μετά των Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε, δόθηκε έμφαση στην φροντίδα και στην αποκατάσταση των ασθενών που έπασχαν από χρόνιες ασθένειες και αναπηρίες. Η αποκατάσταση θεωρείται μία δυναμική διαδικασία, η οποία στοχεύει στην κάλυψη των αναγκών του ατόμου ως ολότητας(Belgrave,1998). Αυτό σημαίνει ότι δεν δίνεται έμφαση μόνο στην επαναφορά των σωματικών λειτουργιών, αλλά σε διάφορους τομείς. Αναγκαία κρίνεται η επαγγελματική αποκατάσταση του ασθενούς, όπου παρέχεται αξιολόγηση, συμβουλευτική κι εκπαίδευση προκειμένου να βοηθηθεί ο ασθενής να βρει μία εργασία. Επίσης, για την ψυχολογική αποκατάσταση παρέχεται ψυχοθεραπεία με σκοπό την αύξηση της αυτοεκτίμησης και της αυτοαποδοχής. Το άτομο υποστηρίζεται έτσι ώστε να αναπτύξει κοινωνικές σχέσεις ,να μάθει να αξιοποιεί δημιουργικά τον ελεύθερο του χρόνο με στόχο την κοινωνική αποκατάσταση. Τέλος, προβλέπεται και σεξουαλική αποκατάσταση διότι σε περίπτωση αναπηρίας το άτομο θα πρέπει να επανεκπαιδευτεί κατάλληλα για να είναι σε θέση να απολαύσει μια ικανοποιητική σεξουαλική ζωή.
Ως τελευταίο στάδιο έχουμε είτε τη χρόνια φάση είτε το τελικό στάδιο. Η χρόνια φάση αφορά ασθενείς που βρίσκονται σε μία κατάσταση που δεν αναμένεται ότι θα ανακάμψουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι ασθενείς έχουν υποστεί αναπόδραστες συνέπειες τις οποίες θα πρέπει να τις αποδεχτούν και να προχωρήσουν έτσι ώστε να βελτιώσουν όσο γίνεται την ποιότητα της ζωής τους. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν ασθένειες που εξελίσσονται και δεν είναι δυνατή η θεραπεία. Αυτό είναι το τελικό στάδιο. Εδώ υπάρχει πολύ μεγάλο εύρος συναισθηματικών αντιδράσεων που εκδηλώνουν οι ασθενείς στην προσπάθειά τους να αποδεχτούν την προοπτική του θανάτου. Υπάρχουν κάποια κεντρικά ή πυρηνικά πρότυπα σε όλους τους ανθρώπους που έχουν διαμορφωθεί από το πλαίσιο στο οποίο μεγάλωσαν, από προηγούμενες εμπειρίες, από τις προσωπικές τους αξίες κι ιδανικά. Αυτά τα πρότυπα είναι που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το νόημα που προσδίδουν οι ασθενείς στην νόσο τους και τις στρατηγικές που υιοθετούν για να την αντιμετωπίσουν ακόμα κι όταν υπάρχει έντονα το ενδεχόμενο να μην τα καταφέρουν (Zlatin, 1995).
Βιβλιογραφία:
- Εισαγωγή στην Ψυχολογία της Υγείας, M. Robin DiMatteo,Leslie R. Martin (2011)
