Οι άνθρωποι και τα πράγματα δεν μας στεναχωρούν. Μάλλον, αναστατώνουμε τους εαυτούς μας πιστεύοντας ότι μπορούν να μας αναστατώσουν», Albert Ellis.
Είναι ευρέως γνωστό πως μια από τις πιο γνωστές ψυχικές νόσους που απασχολεί ιδιαίτερα τους πολίτες αλλά και τους ειδικούς ψυχικής υγείας είναι η κατάθλιψη. Στόχος αυτού το άρθρου δεν είναι να την σκιαγραφήσει, σας προτρέπω όμως να ανατρέξετε σε σχετικά άρθρα όπως το «Μπορώ να αναρρώσω πλήρως από τη κατάθλιψη;» που την επεξηγεί λεπτομερώς.
Μάλιστα, μελέτες και θεωρίες προσπαθούν για πολλά χρόνια να δώσουν μια στοχευμένη και λογική εξήγηση μέσα από τη δική τους προσέγγιση. Ο Albert Ellis ήταν ένας από αυτούς τους ψυχολόγους που μέσα από το ψυχοθεραπευτικό του έργο επιδίωξε να εξηγήσει, πέρα από τις υπόλοιπες συναισθηματικές διαταραχές, την κατάθλιψη.
Ο Albert , λοιπόν, ανέπτυξε τη γνωστή Λογικό-Θυμική Συμπεριφορική προσέγγιση. Όμως, όπως στις περισσότερες θεωρίες, κρύβει από πίσω μια ιστορία. Γεννημένος στις 27 Σεπτεμβρίου του 1913, ο ψυχολόγος εξομολογήθηκε πως γεννήθηκε σε μια κενή συναισθηματικά οικογένεια, διότι η μητέρα του έπασχε από διπολική διαταραχή κι ο πατέρας του ήταν απλά ανεύθυνος, αρνούμενος να αναλάβει την ευθύνη των παιδιών του. Έτσι ο Ellis, ο μεγαλύτερος αδερφός, όχι μόνο ανέλαβε υπέρογκες, οριακά γονικές, ευθύνες άλλα έμαθε να προστατεύει τον εσωτερικό του κόσμο από αυτή την απουσία μέσω ενός συναισθηματικού τοίχους αδιαφορίας, δίνοντας σημασία στο τώρα κι όχι στο τότε. Αυτό ακριβώς μπορεί να θεωρηθεί ο ακρογωνιαίος λίθος της θεωρίας του: ο τρόπος που νοηματοδοτούμε το παρόν. Έτσι, λοιπόν, δομήθηκε η προσέγγιση του και το μοντέλο ABCDEF. Το καθένα αντιστοιχεί και σ’ έναν όρο: Α: Adversity (γεγονός), Β: Beliefs about adversity (πεποιθήσεις για το γεγονός), C: Consequences (συναισθηματικές επιπτώσεις), D: Disputations to challenge B (διαφωνίες για αμφισβήτηση των πεποιθήσεων), E: Effective new rational beliefs (νέες κι αποτελεσματικές πεποιθήσεις) και F: new Feelings (νέα συναισθήματα).
Αναγκαίο είναι να διευκρινιστεί ότι τα A,B,C αφορούν την δομή προσωπικότητας και τη ψυχοπαθολογία ενώ τα D,E,F την θεραπευτική διαδικασία. Βασιζόμενοι σε αυτό το θεωρητικό μοντέλο, ας μελετήσουμε την ερμηνεία της Λογικό-Θυμικής Συμπεριφορικής για την κατάθλιψη καθώς και τη θεραπεία που προτείνει!
Η αρχή αυτού του μοντέλου είναι ένα πραγματικό γεγονός που συμβαίνει στο παρόν (A). Στη συνέχεια, το γεγονός θα “μεταφραστεί” από το άτομο και θα νοηματοδοτηθεί μέσα από κάποιες πεποιθήσεις που έχει (B). Στην περίπτωση της κατάθλιψης, υποστηρίζεται ότι εμπεριέχουν στοιχεία που δεν συνάδουν με το τώρα, αλλά αναδύουν αυτά της οργής, της δυσαρέσκειας και της δυστυχίας από αναμνήσεις του παρελθόντος. Εδώ, λοιπόν, ξεκινά να ξετυλίγεται το κουβάρι αυτής της διαταραχής και το “νήμα” του πρόκειται να φτάσει έως τις συναισθηματικές επιπτώσεις που μπορεί να είναι η αυτοκατηγορία, η αυτολύπηση, ο θυμός κι οι ενοχές. Το άτομο σε αυτό το σημείο καθίσταται ανίκανο να κατανοήσει πως δεν έχει μόνο αποτυχίες, αλλά και επιτεύγματα. Αν όλα αυτά τα συναισθήματα έχουν σημαντική διάρκεια τότε φτάνουμε στο τέλος αυτού του “νήματος” που είναι η κατάθλιψη (C). Και εκεί είναι που θεραπευτές της προσέγγισης αξιοποιούν τα D,E,F, στοχεύοντας στην δημιουργία μια ενεργής σχέσης μεταξύ αυτού και του θεραπευμένου με τελικό στόχο την αλλαγή των αρνητικών πεποιθήσεων του τελευταίου.
Αναλυτικότερα, ο ειδικός δίνει στον θεραπευμένο να καταλάβει πως αυτές οι υποτιμητικές ιδέες δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα και πως δεν πρόκειται να τον εξελίξουν και να τον οδηγήσουν στην εσωτερική γαλήνη και υποκειμενική ευτυχία, αλλά στις ακριβώς αντίθετες καταστάσεις. Μέσα από αυτή τη διαδικασία αναθεώρησης, θα καταφέρει να δώσει στον ασθενή τροφή για σκέψη, ώστε να αμφισβητήσει αυτές τις αντιλήψεις λογικά (D). Εφόσον υπάρξει αμφισβήτηση, είναι λογικό να αναστοχαστεί και να καταλήξει στην κατασκευή νέων, τεκμηριωμένων και αποτελεσματικών ιδεών (E). Όταν, λοιπόν, μάθει ο θεραπευόμενος να σκέφτεται θετικά για τον εαυτό του και να διαχειρίζεται τα ελαττώματα του τότε έχει καταφέρει να διέπεται από εποικοδομητικές κι αυτοβοηθητικές πεποιθήσεις που θα τον βοηθήσουν να προσαρμόζεται, να διαχειρίζεται τα προβλήματα του και να αυτοβελτιώνεται (F).
Την επόμενη φορά, λοιπόν, που πάτε να σκεφτείτε αρνητικά για μια συμπεριφορά σας, εξωτερικό/εσωτερικό χαρακτηριστικό, μια συνήθεια ή ακόμα για τον εαυτό σας γενικότερα, κάντε ένα βήμα πίσω και ξανασκεφτείτε το αν είναι πράγματι έτσι, ή μήπως δεν βλέπετε τα θετικά του στοιχεία;
