Αγχώδεις Διαταραχές: Αγοραφοβία ή Κοινωνική φοβία;
Η αγοραφοβία και η κοινωνική φοβία αποτελούν δυο διαταραχές οι οποίες συχνά συγχέονται.Οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν κυρίαρχο χαρακτηριστικό της σύγχρονης πραγματικότητας. Το άγχος θεωρείται μη φυσιολογικό όταν επηρεάζει σε τέτοιο βαθμό τη καθημερινότητα μας ώστε να παύουμε να είμαστε λειτουργικοί. Η κοινωνική φοβία, η οποία εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες , σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια DSM-IV , αφορά σε έκδηλο και επίμονο φόβο του ατόμου σε κοινωνικές καταστάσεις με υποχρεωτική έκθεση σε κοινό. Η αγοραφοβία αφορά τον έντονο φόβο για παραμονή σε έναν πολυσύχναστο, ανοίκειο χώρο όπου η διαφυγή είναι δύσκολη. Τα δυο αυτά είδη διαταραχών δυσχεραίνουν σημαντικά τη ζωή των ατόμων, πρέπει να γίνινται άμεσα αντιληπτά και χρήζουν άμεσης στήριξης.
Αρχικά, η κοινωνική φοβία, δεν είναι μόνο η εσωστρέφεια, αλλά έντονο συναίσθημα ντροπής με τάσεις απόσυρσης. Σε αυτό το σημείο, πρέπει να διευκρινιστεί η διάκριση μεταξύ κοινωνικής φοβίας και ντροπαλότητας. Τα ντροπαλά άτομα, γενικότερα, δεν νιώθουν άνετα ανάμεσα σε πολύ κόσμο αλλά δεν βιώνουν το έντονο άγχος και τα σωματικά συμπτώματα που βιώνει το άτομο με κοινωνική φοβία. Η συχνότερη συμπεριφορά είναι η αποφυγή κοινωνικών εκδηλώσεων που προϋποθέτουν την έκθεση και συνύπαρξη με πολλά άτομα καθώς πιστεύουν πως θα υπερεκτεθούν και πως θα φανούν ανεπαρκείς στους άλλους. Συχνά αυτό παρατηρείται σε χώρους συνεδριάσεων και δημόσιων συζητήσεων, όπου υπάρχει δισταγμός για έκφραση απόψεων λόγω πιθανής “περιφρόνησης” απο τους άλλους παρευρισκόμενους. Πολλές φορές, παρατηρείται δυσκολία δημιουργίας ή συντήρησης των φιλικών σχέσεων λόγω σημαντικής εσωστρέφειας. Τα συμπτώματα δεν είναι μόνο ψυχικά αλλά και σωματικά. Κάποια από αυτά είναι η έντονη εφίδρωση, αδυναμία ελέγχου αναπνοής, δυσκολία ομιλίας, τρέμουλο, κοκκίνισμα και στομαχικές ενοχλήσεις. Ο φόβος μήπως τα «σημάδια» αυτά γίνουν αντιληπτά από τους άλλους, επιδεινώνει τον φόβο τους. Αναφορικά με τα αίτια του προβλήματος, ερευνητές εμπλέκουν την αμυγδαλή του εγκεφάλου για τη γένεση της διαταραχής ή μπορεί να οφείλεται σε κάποιο τραυματικό γεγονός κατά το οποίο ο πάσχων αισθάνθηκε υποτίμηση ή έντονο στρες. Άλλες έρευνες, εστιάζουν σε βιοχημικούς μηχανισμούς που προκαλούν την υπερβολική ευαισθησία στην αποδοκιμασία. Ως θεραπευτική μέθοδος, κρίνεται σημαντική η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία, κατά την οποία ο ασθενής εκτίθεται σταδιακά στην κατάσταση φόβου και έτσι ενεργοποιείται ο μηχανισμός ασφάλειας. Με την γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία «αναδομείται» η αντίληψη του ότι οι γύρω του, διαρκώς τον παρατηρούν και τον κατακρίνουν.
Από την άλλη, η αγοραφοβία, είναι ένα οδυνηρό σύνδρομο φοβίας, που προκαλείται είτε σε εσωτερικό είτε εξωτερικό χώρο και μπορεί να επιφέρει πανικό. Για την ακριβέστατη διάγνωση της αγοραφοβίας, απαιτούνται τα συναισθήματα φοβίας και στρες στον ύψιστο βαθμό με διάρκεια μεγαλύτερη των έξι μηνών. Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ αγοραφοβίας και κρίσης πανικού. Τα δυο αυτά φαινόμενα μπορεί να συνυπάρχουν ή οι κρίσεις πανικού να προηγούνται της αγοραφοβίας. Πολλές φορές, έπειτα από περιστατικά προσβολής πανικού, καλλιεργείται άγχος και ανησυχία ότι θα ξανασυμβεί και τελικά εγκαθίσταται το αγοραφοβικό σύνδρομο. Η διαφορά έγκειται στο ότι το φαινόμενο κρίσης πανικού, είναι επαναλαμβανόμενο, απρόβλεπτο και τα αίτια είναι δύσκολα ανιχνεύσιμα ενώ η αγοραφοβική κρίση είναι προβλέψιμη καθώς σχετίζεται με κάποιο γνωστό αγχογόνο ερέθισμα. Σε πολλές ακραίες περιπτώσεις, το αγοραφοβικό άτομο, αποφεύγει να βγαίνει και από το σπίτι του. Τα ίδια αυτά άτομα χαρακτηρίζουν τον εαυτό τους ως αδύναμους να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε πρόκληση ή κίνδυνο. Η συχνότερη αιτία της αγοραφοβίας είναι κάποιο τραυματικό γεγονός που στιγμάτισε τη ψυχική ισορροπία του ατόμου. Αναφορικά με τα συμπτώματα, είναι η υψηλή πίεση, κοιλιακοί πόνοι, δυσκολία αναπνοής και ναυτία. Όσον αφορά τη θεραπευτική μέθοδο, η πιο ενδεδειγμένη είναι η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική θεραπεία, καθώς το άτομο μαθαίνει να ελέγχει τις δυσλειτουργικές σκέψεις και να «ρυθμίζει» το άγχος του.
Εν κατακλείδι, οι διαταραχές άγχους αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της σύγχρονης καθημερινότητας και καθιστούν τον άνθρωπο δυσλειτουργικό επηρεάζοντας αρνητικά την ψυχική του υγεία. Είναι πιθανόν να παρουσιάζουν συνοσυρότητα με άλλες διαταραχές όπως κατάθλιψη ή διαταραχές προσωπικότητας. Η κοινωνική φοβία έχει χαρακτηριστεί ως η διαταραχή με υψηλότερη συνοσηρότητα με τις διαταραχές προσωπικότητας. Η ισορροπημένη ψυχική υγεία είναι το βασικό προαπαιτούμενο στοιχείο για την αντιμετώπιση και διαχείριση των καθημερινών προκλήσεων καθώς και την υγιή κοινωνική ζωή των ανθρώπων. Οι ψυχοθεραπευτικές τεχνικές θα συμβάλλουν αναμφίβολα στη μείωση της έντασης του φαινομένου καθώς και στην αλλαγή του τρόπου σκέψης μας. Η θεραπευτική παρέμβαση κρίνεται άμεση και απαραίτητη για τη περίπτωση των προαναφερθέντων διαταρχών ώστε να συνεχίσει το άτομο μια πιο ποιοτική κι ασφαλέστερη ζωή.
Βιβλιογραφία:
Κ. Ευθυμίου, Α.Μαυροειδή, Ε.Παυλάτου, Α. Καλαντζή-Αζίζι, “Πρώτες Βοήθειες Ψυχικής Υγείας“, Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας Συμπεριφοράς
Κ. Ρίζου, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, “Αγοραφοβία – Κρίσεις πανικού” https://rizou-psychologist.gr/services/%CE%B1%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%BF%CE%B2%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D/
Η ψωτογραφία ανακτήθηκε απο pexels.com
